Сірыя: Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі
Няма тлумачэння праўкі
Радок 69: Радок 69:
Слабасць палітычных традыцый і глыбокія сацыяльныя падзелы спрыялі таму, што палітычная сістэма Сірыі ад самага пачатку існавання незалежнай дзяржавы была кволай. Важную ролю ў палітыцы мела войска, а адной з формаў палітычнай барацьбы сталі вайсковыя перавароты, першы з якіх адбыўся ўзімку 1948—1949 гадоў. У [[1949]] годзе мелі месца яшчэ два вайсковыя перавароты, была скасаваная канстытуцыя, распушчаны [[парламент]], забароненыя дзейнасць партый і прафсаюзаў.
Слабасць палітычных традыцый і глыбокія сацыяльныя падзелы спрыялі таму, што палітычная сістэма Сірыі ад самага пачатку існавання незалежнай дзяржавы была кволай. Важную ролю ў палітыцы мела войска, а адной з формаў палітычнай барацьбы сталі вайсковыя перавароты, першы з якіх адбыўся ўзімку 1948—1949 гадоў. У [[1949]] годзе мелі месца яшчэ два вайсковыя перавароты, была скасаваная канстытуцыя, распушчаны [[парламент]], забароненыя дзейнасць партый і прафсаюзаў.


Падчас «[[халодная вайна|халоднай вайны]]» Сірыя стала саюзнікам [[СССР]], які доўга пастаўляў ёй зброю, і зацята супраціўлялася спробам [[ЗША]] кантраляваць [[Блікі Усход]].
Падчас «[[халодная вайна|халоднай вайны]]» Сірыя стала саюзнікам [[СССР]], які доўга пастаўляў ёй зброю, і зацята супраціўлялася спробам [[ЗША]] кантраляваць [[Блізкі Усход]].


У [[1958]] годзе Сірыя і [[Егіпет]] падпісалі дамоўленасць аб стварэнні [[Аб’яднаная Арабская Рэспубліка|Аб’яднанай Арабскай Рэспублікі]] (ААР), але яна праіснавала толькі тры гады. Намаганне егіпцянаў кіраваць усімі палітычнымі і грамадскімі працэсамі (напрыклад, егіпецкія спецслужбы фактычна знішчылі ўсе нацыянальныя палітычныя партыі Сірыі) сталі прычынай вайсковага перавароту ў Сірыі і яе выхаду з ААР.
У [[1958]] годзе Сірыя і [[Егіпет]] падпісалі дамоўленасць аб стварэнні [[Аб’яднаная Арабская Рэспубліка|Аб’яднанай Арабскай Рэспублікі]] (ААР), але яна праіснавала толькі тры гады. Намаганне егіпцянаў кіраваць усімі палітычнымі і грамадскімі працэсамі (напрыклад, егіпецкія спецслужбы фактычна знішчылі ўсе нацыянальныя палітычныя партыі Сірыі) сталі прычынай вайсковага перавароту ў Сірыі і яе выхаду з ААР.

Версія ад 12:48, 28 чэрвеня 2012

Шаблон:Пачатак артыкулу

Сірыйская Арабская Рэспубліка
араб. لجمهورية العربية السورية‎‎
Герб Сірыі
Сцяг Сірыі Герб Сірыі
Гімн: «Хумат ад-Дыяры»
Дата незалежнасці 17 красавіка 1946[1] (ад Францыі)
Афіцыйныя мовы арабская[2]
Сталіца Дамаск
Найбуйнейшы горад Алепа, Дамаск, Хомс
Форма кіравання Прэзідэнцкая рэспубліка
Прэзідэнт
Віцэ-прэзідэнт
Прэм'ер-міністр
Башар Асад
Фарук Шараа
Рыяд Хіджаб
Плошча
• Усяго
• % воднай паверхні
86-я ў свеце
185 180[3] км²
0,06
Насельніцтва
• Ацэнка (2010)
Шчыльнасць

22 838 000[4] чал. (55-56-я)
103 чал./км²
ВУП (ППЗ)
  • Разам (2010-2011)
  • На душу насельніцтва

$107,400 млрд. [5]  (67-ы)
$4800[6]
Этнахаронім сірыец, сірыйка
Валюта сірыйскі фунт
Інтэрнэт-дамены .sy
Код ISO (Alpha-2) SY
Код ISO (Alpha-3) SYR
Код МАК SYR
Тэлефонны код +963
Часавыя паясы +2 [7]

Сі́рыя, Сіры́йская Ара́бская Рэспу́бліка (араб.: الجمهورية العربية السورية‎‎) — краіна на Блізкім Усходзе. Мяжуе з Ліванам, Ізраілем, Іарданіяй, Іракам і Турцыяй; мае выхад да Міжземнага мора.

Гісторыя

Доўгі час Сірыя ўваходзіла ў склад Асманскай імперыі, а пасля І Сусветнай вайны перайшла пад кантроль Францыі.

Хаця ў 1918 годзе прадстаўнікі нацыянальнага руху Сірыі абвясцілі аб незалежнасці краіны, Ліга Нацый у 1920 годзе перадала Францыі палітычны кантроль (мандат) над Сірыяй. Французскія войскі бязлітасна задушылі нацыянальныя выступленні сірыйцаў. У 1925 годзе падчас паўстання ў Дамаску загінула каля 5 тысяч чалавек. Пасля доўгага палітычнага змагання Сірыя атрымала дзяржаўную незалежнасць, афіцыйна абвешчаную 17 красавіка 1946 году пасля канчатковага вываду з краіны французскіх і англійскіх войск. Гэтая дата стала нацыянальным святам — Днём эвакуацыі.

Слабасць палітычных традыцый і глыбокія сацыяльныя падзелы спрыялі таму, што палітычная сістэма Сірыі ад самага пачатку існавання незалежнай дзяржавы была кволай. Важную ролю ў палітыцы мела войска, а адной з формаў палітычнай барацьбы сталі вайсковыя перавароты, першы з якіх адбыўся ўзімку 1948—1949 гадоў. У 1949 годзе мелі месца яшчэ два вайсковыя перавароты, была скасаваная канстытуцыя, распушчаны парламент, забароненыя дзейнасць партый і прафсаюзаў.

Падчас «халоднай вайны» Сірыя стала саюзнікам СССР, які доўга пастаўляў ёй зброю, і зацята супраціўлялася спробам ЗША кантраляваць Блізкі Усход.

У 1958 годзе Сірыя і Егіпет падпісалі дамоўленасць аб стварэнні Аб’яднанай Арабскай Рэспублікі (ААР), але яна праіснавала толькі тры гады. Намаганне егіпцянаў кіраваць усімі палітычнымі і грамадскімі працэсамі (напрыклад, егіпецкія спецслужбы фактычна знішчылі ўсе нацыянальныя палітычныя партыі Сірыі) сталі прычынай вайсковага перавароту ў Сірыі і яе выхаду з ААР.

Доўгі час Сірыя была вайсковай базай палестынскіх партызанаў і падтрымлівала іх змаганне, што спрычынілася да Шасцідзённай вайны з Ізраілем ў 1967 годзе і акупацыі апошнім т. зв. Галанскіх вышыняў.

Новы вайсковы пераварот 1963 году быў абвешчаны «рэвалюцыяй 8 сакавіка». Да ўлады ў краіне прыйшла партыя БААС (Партыя арабскага сацыялістычнага адраджэння). Новым была праведзеная нацыяналізацыя банкаў, прадпрыемстваў і буйных землеўладанняў.

У 1970 годзе адбыўся чарговы вайсковы пераварот, у выніку якога да ўлады прыйшло вайсковае крыло партыі БААС на чале з генералам Хафезам Асадам. Асад займаў пасаду прэзідэнта да сваёй смерці ў 2000 годзе. Афіцыйна кандыдатуру прэзідэнта прапануе Народная рада (заканадаўчы орган), а пасля яго абіраюць на ўсеагульным рэферэндуме тэрмінам на 7 гадоў. Пасля смерці Хафэза Асада прэзідэнтам краіны стаў ягоны сын Башар Асад, які атрымаў на рэферэндуме 97,3 % галасоў.

Паўстанне 2011 — 2012

У ходзе т.зв. «Арабскай вясны» па ўсім Бліжнім Усходзе пракацілася хваля паўстанняў і рэвалюцый, якія перакінуліся і на Сірыю.

Адміністрацыйны падзел

Краіна дзеліцца на 14 правінцый (мухафазатаў), кіраўнікі якіх прызначаюцца міністрам унутраных справаў, пасля зацвярджэння кабінетам міністраў. У кожнай правінцыі ёсць парламент.

Спіс сірыйскіх правінцый:

Правінцыі Сірыі
Правінцыі Сірыі
  1. Дамаск (насельніцтва 4 500 000, сталіца Дамаск)
  2. Рыф Дамаск (насельніцтва 2 235 000, сталіца Дамаск)
  3. Кунэйтра (насельніцтва 69 000, сталіца Кунэйтра)
  4. Дара (насельніцтва 858 000, сталіца Дара)
  5. Эс-Сувейда (насельніцтва 304 000, сталіца Эс-Сувэйда)
  6. Хомс (насельніцтва 1 561 000, сталіца Хомс) (у тым ліку — Пальміра)
  7. Тартус (насельніцтва 720 000, сталіца Тартус)
  8. Латакія (насельніцтва 891 000, сталіца Латакія)
  9. Хама (насельніцтва 1 416 000, сталіца Хама)
  10. Ідліб (насельніцтва 1 288 000, сталіца Ідліб)
  11. Алепа (насельніцтва 4 120 000 сталіца Алепа)
  12. Эр-Рака (насельніцтва 811 000, сталіца Эр-Рака)
  13. Дэйр-эз-Зор (насельніцтва 1 040 000, сталіца Дэйр-эз-Зор)
  14. Эль-Хасэке (насельніцтва 1 256 000, сталіца Эль-Хасэке).

Дачыненні з Беларуссю

Дыпламатычныя адносіны ўрады ўстанавілі 26 жніўня 1993 года[9].

Гл. таксама

Зноскі

  1. Абвешчана ўпершыню ў верасні 1936, потым - 1 студзеня 1944; прызнана 17 красавіка 1946.
  2. Сіра-месапатамская група дыялектаў.
  3. з іх 11703 км² акупаваныя Ізраілем і аннексаваныя ў 1980 г.
  4. З іх каля 40 тыс. пражываюць на акупаваных тэрыторыях у Галанскіх вышынях і ў гарах Хермон.
  5. Syria. International Monetary Fund. Праверана 22 красавіка 2012.
  6. Памылка ў зносках: Няслушны тэг <ref>; для зносак CIA няма тэксту
  7. На тэрыторыі Сірыі прымяняецца пераход на летні час.
  8. https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/asia
  9. Аляксандр Лукашэнка павіншаваў Прэзідэнта Сірыі Башара Асада з нагоды 15-й гадавіны ўстанаўлення дыпламатычных адносін паміж дзвюма краінамі// Афiцыйны iнтэрнет-партал Прэзiдэнта Рэспублiкi Беларусь. 26 жніўня 2008


У Сеціве

Зноскі


Шаблон:Link FA Шаблон:Link FA