Геліяс: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[дагледжаная версія]

← Папярэдняя праўка Наступная праўка →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Версія ад 10:30, 29 жніўня 2012

Ге́ліяс (стар.-грэч.: Ἥλιος або Ἠέλιος, Гелій, часам Ээліяс^[1] «сонца») — у старажытнагрэчаскай міфалогіі^[2] сонечнае бажаство, сын тытана Гіперыёна (адкуль пахабна яго мянушка «Гіперыёнід») і Тэі^[3] (або сын Гіперыёна і Ірыфесы^[4]), брат Селены і Эас.

З часу Еўрыпіда Геліяса, як усёвідушчага бога Сонца, сталі атаясамляць з Апалонам, усёведным богам-прадракальнікам; адсюль іншае імя Геліяса — Феб. У Ферэкіда Сірскага Геліяс атаясамляецца з Зеўсам^[5], у Феагена — з Гефестам, Апалонам і агнём^[6]. Паводле Дзіянісія Скітабрахіёна, сам Геліяс — хлопчык, патоплены ў Эрыдане^[7].

Паводле прамовы Коты^[8], было пяць Геліясаў:

Сын Зеўса, унук Эфіра.
Сын Гіперыёна.
Сын Гефеста, унук Ніла, з Геліяпаля.
Народжаны німфай Аканфа на Родасе, продак родаскіх герояў.
Бацька Ээта і Кіркі, з Калхіды.

Геліяс расказаў Гефесту, што Афрадыта ляжыць з Арэсам^[9], за гэта Афрадыта была варожая да нашчадства Геліяса^[10].

Распавёў Дэметры, што гэта Аід выкраў яе дачку Персефону.

Паводле Гамера, Геліяс — уладальнік сямі статкаў кароў і сямі статкаў авечак^[11]. Яго каровы жылі ў Артэмісія ў Сіцыліі^[12], іх пасвілі німфы Фаэтыса і Ламптыя. Штораніцы, паднімаючыся ў небе, і кожны вечар, апускаючыся ў Акіян, Геліяс любаваўся на сваіх вечна юных жывёл. Аднойчы Адысей высадзіўся на востраве, і яго спадарожнікі забілі некалькі быкоў сонечнага бога. У пакаранне за гэта Зеўс па просьбе Геліяса разбіў іх карабель маланкай. Выжыў толькі Адысей.

Культ Геліяса быў асабліва распаўсюджаны ў Карынфе, у Аргасе, у Элідзе і на востраве Родасе, дзе пры ўваходзе ў гавань стаяла яго каласальная выява. З жывёл яму былі прысвечаны певень і белыя коні. Адлюстроўваецца Геліяс амаль гэтак жа, як і Апалон, з якім збліжаўся па сонечных функцыях.

У рымскай міфалогіі Геліясу адпавядае Соль (лац.: Sol).

Умілаваныя і нашчадства Геліяса

Персеіда, акіяніда^[13], жонка Геліяса^[14], нарадзіла яму Кірку (Цырцэю)^[15], Ээта, Пасіфаю, Перса^[16] і Алаея^[17].

Па іншых версіях: маці Кіркі — Роды^[18]; маці Ээта — Антыёпа^[19]; маці Пасіфаі — Крыта^[20]; маці Алаея — Антыёпа (паводле Еўмела).

Рода, дачка Пасейдона і Амфітрыты, жонка Геліяса^[21]. Да Дыядора нарадзіла яму сем сыноў: Охіма, Керкафа, Макарэя, Актыя (Актына), Тэнага, Трыёпа і Кандала, і дачка Электрыёну^[22]. Паводле Гесіёда — Кірку.

Клімена, акіяніда, жонка Геліяса^[23] (атаясамленага з Апалонам). Нарадзіла яму Фаэтона^[24], Астрыду^[25] і геліяд.

Жонкай Геліяса і маці Астрыды таксама лічаць акіяніду Кета^[26].

Клітыя і Леўкафея, дачка Архама. Клітыя пакахала Геліяса, але ён аддаў перавагу Леўкафеі. Геліяс пазбавіў Леўкафею нявіннасці, прыняўшы аблічча яе маці. Раўнівая Клітыя распавяла аб усім яе бацьку Ахраму, і той закапаў дачку жывой у зямлю. Клітыя ж пазней памерла ад голаду. Пасля смерці Леўкафея ператварылася ў галіну, якая змяшчае фіміям, а Клітыя — у кветку геліятроп^[27]. Паводле Гігіна Лефкафея нарадзіла ад Геліяса Тэрсанонта з Андраса (аднаго з арганаўтаў)^[28].

Аўгій, адзін з арганаўтаў, па некаторых крыніцах лічыцца сынам Геліяса^[29] ад Гірміны або Наўсідамы^[30], дочкі Амфідаманта.

Оры па адной з версій — дочкі Геліяса і Селены^[31].

Паводле Пталамея Гефестыёна, Алена — дачка Геліяса і Леды^[32].

Гемера — багіня, якая ўвасабляла дзень. Лічылася спадарожніцай Геліяса.

Паводле Антымаха, харыты — дочкі Эглы і Геліяса.

Карыбанты — дэманы, дзеці Афіны і Геліяса.

Арга — дачка Зеўса і Геры, каханая Геліяса. Палюючы на аленя, яна гучна закрычала: «Нават калі алень бяжыць хутчэй чым сонца я наганю яго!». Гэтым яна раззлавала Геліяса, і ён ператварыў яе ў сабаку.

Гефест часам лічыцца сынам Геліяса.

Дырка — жонка цара Фіваў Ліка. Па адной з версій, дачка Геліяса^[33].

Калос Радоскі

Статуя Геліяса ў Родасе з'яўлялася адным з цудаў свету, яна больш вядомая пад назвай «Калос Радоскі». Геліяс быў не проста асабліва ўшанаваным бажаством на востраве — па легендзе ён быў яго стваральнікам: не маючы месца, яму прысвечанага, сонечны бог вынес востраў на сваіх руках з марской глыбіні.

Свята Геліяса

Штогод 20 ліпеня ў грэчаскіх гарадах праводзілася свята, адначасова прысвечаны Геліясу і Зеўсу.

Геліяс у літаратуры

Геліясу прысвечаны XXXI гімн Гамера і VIII арфічны гімн.

Зноскі

↑ Орфіка, фр.222 Керн
↑ Мифы народов мира. М., 1991-92. В 2 т. Т. 1. С. 271, Любкер Ф. Реальный словарь классических древностей. М., 2001. В 3 т. Т.2. С.99; Псеўда-Апаладор. Міфалагічная бібліятэка I 2, 2 далей
↑ Гесіёд. Тэагонія 371
↑ Гімны Гамера XXXI 2
↑ Ферэкід, фр. А9 Дыльс-Кранц = Іаан Лід. Пра месяцы IV 3
↑ Примечания А. А. Тахо-Годи в кн. Платон. Собрание сочинений. М., 1990-94. В 4 т. Т.3. С.582, см. Лосев А. Ф. Мифология греков и римлян. М., 1996. С.341
↑ Диодор Сицилийский. Историческая библиотека III 57, 5 // Лосев А. Ф. Мифология греков и римлян. М., 1996. С.785
↑ Цыцэрон. Аб прыродзе багоў III 54
↑ Гамер. Адысея VIII 271
↑ Сенека. Федра 124; Гігін. Міфы 148; Фульгенцый. Міфалогіі II 7
↑ Гамер. Адысея XII 127—132, 261—269
↑ Апіян. Рымская гісторыя XVII 116
↑ Гесіёд. Тэагонія 356
↑ Гамер. Адысея X 139; Гігін. Міфы 156
↑ Гамер. Адысея X 136—139
↑ Гігін. Міфы. Увядзенне 36
↑ Цэц. Каментар да «Аляксандры» Лікафрона 174
↑ Гесіёд, фр.351 М.-У.
↑ Еўмел. Карынфіяка, фр.3 Бернабэ = Схоліі да Піндара. Алімпійскія песні XIII 75
↑ Дыядор Сіцылійскі. Гістарычная бібліятэка IV 60, 4
↑ Авідзій. Метамарфозы IV 204; Псеўда-Апаладор. Міфалагічная бібліятэка I 4, 6
↑ Дыядор Сіцылійскі. Гістарычная бібліятэка V 56, 5
↑ Лукіян. Гутаркі богаў 12, 1; 25, 2
↑ Авідзій. Метамарфозы IV 204; Гігін. Міфы 152а
↑ Нон. Дзеянні Дыяніса XXXVIII 109
↑ Нон. Дзеянні Дыяніса XXVI 353
↑ Гесіёд, фр. 351 М.-У.; Авідзій. Метамарфозы IV 207—270
↑ Гігін. Міфы 14 (з. 32)
↑ Апалоній Радоскі. Арганаўтыка I 170; Фепкрыт. Ідыліі XXV 54
↑ Гігін. Міфы 14 (з. 29)
↑ Квінт Смірнскі. Пасля Гамера X 337
↑ Комментарий Д. О. Торшилова в кн. Гигин. Мифы. СПб, 2000. С. 98
↑ Фульгенцый. Міфалогіі II 7

Спасылкі

Пры напісанні артыкула выкарыстаны матэрыял з Энцыклапедычнага слоўніка Бракгаўза і Эфрона (1890—1907).

Шаблон:Тытаны

[1] Орфіка, фр.222 Керн

[2] Мифы народов мира. М., 1991-92. В 2 т. Т. 1. С. 271, Любкер Ф. Реальный словарь классических древностей. М., 2001. В 3 т. Т.2. С.99; Псеўда-Апаладор. Міфалагічная бібліятэка I 2, 2 далей

[3] Гесіёд. Тэагонія 371

[4] Гімны Гамера XXXI 2

[5] Ферэкід, фр. А9 Дыльс-Кранц = Іаан Лід. Пра месяцы IV 3

[6] Примечания А. А. Тахо-Годи в кн. Платон. Собрание сочинений. М., 1990-94. В 4 т. Т.3. С.582, см. Лосев А. Ф. Мифология греков и римлян. М., 1996. С.341

[7] Диодор Сицилийский. Историческая библиотека III 57, 5 // Лосев А. Ф. Мифология греков и римлян. М., 1996. С.785

[8] Цыцэрон. Аб прыродзе багоў III 54

[9] Гамер. Адысея VIII 271

[10] Сенека. Федра 124; Гігін. Міфы 148; Фульгенцый. Міфалогіі II 7

[11] Гамер. Адысея XII 127—132, 261—269

[12] Апіян. Рымская гісторыя XVII 116

[13] Гесіёд. Тэагонія 356

[14] Гамер. Адысея X 139; Гігін. Міфы 156

[15] Гамер. Адысея X 136—139

[16] Гігін. Міфы. Увядзенне 36

[17] Цэц. Каментар да «Аляксандры» Лікафрона 174

[18] Гесіёд, фр.351 М.-У.

[19] Еўмел. Карынфіяка, фр.3 Бернабэ = Схоліі да Піндара. Алімпійскія песні XIII 75

[20] Дыядор Сіцылійскі. Гістарычная бібліятэка IV 60, 4

[21] Авідзій. Метамарфозы IV 204; Псеўда-Апаладор. Міфалагічная бібліятэка I 4, 6

[22] Дыядор Сіцылійскі. Гістарычная бібліятэка V 56, 5

[23] Лукіян. Гутаркі богаў 12, 1; 25, 2

[24] Авідзій. Метамарфозы IV 204; Гігін. Міфы 152а

[25] Нон. Дзеянні Дыяніса XXXVIII 109

[26] Нон. Дзеянні Дыяніса XXVI 353

[27] Гесіёд, фр. 351 М.-У.; Авідзій. Метамарфозы IV 207—270

[28] Гігін. Міфы 14 (з. 32)

[29] Апалоній Радоскі. Арганаўтыка I 170; Фепкрыт. Ідыліі XXV 54

[30] Гігін. Міфы 14 (з. 29)

[31] Квінт Смірнскі. Пасля Гамера X 337

[32] Комментарий Д. О. Торшилова в кн. Гигин. Мифы. СПб, 2000. С. 98

[33] Фульгенцый. Міфалогіі II 7

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
 [[Выява:Clipeus Helios Terme.jpg|thumb|200px]]
 {{іншыя значэнні|Геліяс, значэнні}}
-'''Ге́ліяс''' ({{lang-grc|Ἥλιος}} або {{lang-grc2|Ἠέλιος}}, Гелій, часам ''Ээліяс''<ref> Орфіка, фр.222 Керн </ref> «сонца») — у [[Старажытнагрэчаская міфалогія|старажытнагрэчаскай міфалогіі]]<ref> Мифы народов мира. М., 1991-92. В 2 т. Т. 1. С. 271, Любкер Ф. Реальный словарь классических древностей. М., 2001. В 3 т. Т.2. С.99; Псеўда-Апаладор. Міфалагічная бібліятэка I 2, 2 далей </ref> [[сонечнае бажаство]], сын [[Тытаны|тытана]] [[Гіперыён, тытан|Гіперыёна]] (адкуль пахабна яго мянушка «Гіперыёнід») і [[Тэя|Тэі]]<ref> Гесіёд. Тэагонія 371 </ref> (або сын Гіперыёна і Ірыфесы<ref> Гімны Гамера XXXI 2 </ref>), брат [[Селена|Селены]] і [[Эас]].
+'''Ге́ліяс''' ({{lang-grc|Ἥλιος}} або {{lang-grc2|Ἠέλιος}}, Гелій, часам ''Ээліяс''<ref>Орфіка, фр.222 Керн</ref> «сонца») — у [[Старажытнагрэчаская міфалогія|старажытнагрэчаскай міфалогіі]]<ref>Мифы народов мира. М., 1991-92. В 2 т. Т. 1. С. 271, Любкер Ф. Реальный словарь классических древностей. М., 2001. В 3 т. Т.2. С.99; Псеўда-Апаладор. Міфалагічная бібліятэка I 2, 2 далей</ref> [[сонечнае бажаство]], сын [[Тытаны|тытана]] [[Гіперыён, тытан|Гіперыёна]] (адкуль пахабна яго мянушка «Гіперыёнід») і [[Тэя|Тэі]]<ref>Гесіёд. Тэагонія 371</ref> (або сын Гіперыёна і Ірыфесы<ref>Гімны Гамера XXXI 2</ref>), брат [[Селена|Селены]] і [[Эас]].
-З часу [[Еўрыпід]]а Геліяса, як усёвідушчага бога Сонца, сталі атаясамляць з [[Апалон]]ам, усёведным богам-прадракальнікам; адсюль іншае імя Геліяса — [[Феб]]. У [[Ферэкід|Ферэкіда Сірскага]] Геліяс атаясамляецца з [[Зеўс]]ам<ref> Ферэкід, фр. А9 Дыльс-Кранц = Іаан Лід. Пра месяцы IV 3 </ref>, у Феагена — з [[Гефест]]ам, Апалонам і агнём<ref> Примечания А. А. Тахо-Годи в кн. Платон. Собрание сочинений. М., 1990-94. В 4 т. Т.3. С.582, см. Лосев А. Ф. Мифология греков и римлян. М., 1996. С.341 </ref>. Паводле Дзіянісія Скітабрахіёна, сам Геліяс — хлопчык, патоплены ў [[рака Эрыдан|Эрыдане]]<ref> Диодор Сицилийский. Историческая библиотека III 57, 5 // Лосев А. Ф. Мифология греков и римлян. М., 1996. С.785 </ref>.
+З часу [[Еўрыпід]]а Геліяса, як усёвідушчага бога Сонца, сталі атаясамляць з [[Апалон]]ам, усёведным богам-прадракальнікам; адсюль іншае імя Геліяса — [[Феб]]. У [[Ферэкід|Ферэкіда Сірскага]] Геліяс атаясамляецца з [[Зеўс]]ам<ref>Ферэкід, фр. А9 Дыльс-Кранц = Іаан Лід. Пра месяцы IV 3</ref>, у Феагена — з [[Гефест]]ам, Апалонам і агнём<ref>Примечания А. А. Тахо-Годи в кн. Платон. Собрание сочинений. М., 1990-94. В 4 т. Т.3. С.582, см. Лосев А. Ф. Мифология греков и римлян. М., 1996. С.341</ref>. Паводле Дзіянісія Скітабрахіёна, сам Геліяс — хлопчык, патоплены ў [[рака Эрыдан|Эрыдане]]<ref>Диодор Сицилийский. Историческая библиотека III 57, 5 // Лосев А. Ф. Мифология греков и римлян. М., 1996. С.785</ref>.
-Паводле прамовы Коты<ref> Цыцэрон. Аб прыродзе багоў III 54 </ref>, было пяць Геліясаў:
+Паводле прамовы Коты<ref>Цыцэрон. Аб прыродзе багоў III 54</ref>, было пяць Геліясаў:
 # Сын Зеўса, унук [[Эфір, міфалогія|Эфіра]].
 # Сын Гіперыёна.
@@ Радок 12: / Радок 12: @@
 # Бацька Ээта і Кіркі, з [[Калхіда|Калхіды]].
-Геліяс расказаў [[Гефест]]у, што Афрадыта ляжыць з [[Арэс]]ам<ref> Гамер. Адысея VIII 271 </ref>, за гэта [[Афрадыта]] была варожая да нашчадства Геліяса<ref> Сенека. Федра 124; Гігін. Міфы 148; Фульгенцый. Міфалогіі II 7 </ref>.
+Геліяс расказаў [[Гефест]]у, што Афрадыта ляжыць з [[Арэс]]ам<ref>Гамер. Адысея VIII 271</ref>, за гэта [[Афрадыта]] была варожая да нашчадства Геліяса<ref>Сенека. Федра 124; Гігін. Міфы 148; Фульгенцый. Міфалогіі II 7</ref>.
 Распавёў [[Дэметра|Дэметры]], што гэта [[Аід]] выкраў яе дачку [[Персефона|Персефону]].
-Паводле Гамера, Геліяс — уладальнік сямі статкаў кароў і сямі статкаў авечак<ref> Гамер. Адысея XII 127—132, 261—269 </ref>. Яго каровы жылі ў Артэмісія ў [[Сіцылія|Сіцыліі]]<ref> Апіян. Рымская гісторыя XVII 116 </ref>, іх пасвілі [[німфы]] Фаэтыса і Ламптыя. Штораніцы, паднімаючыся ў небе, і кожны вечар, апускаючыся ў [[Акіян, міфалогія|Акіян]], Геліяс любаваўся на сваіх вечна юных жывёл. Аднойчы [[Адысей]] высадзіўся на востраве, і яго спадарожнікі забілі некалькі быкоў сонечнага бога. У пакаранне за гэта [[Зеўс]] па просьбе Геліяса разбіў іх карабель маланкай. Выжыў толькі Адысей.
+Паводле Гамера, Геліяс — уладальнік сямі статкаў кароў і сямі статкаў авечак<ref>Гамер. Адысея XII 127—132, 261—269</ref>. Яго каровы жылі ў Артэмісія ў [[Сіцылія|Сіцыліі]]<ref>Апіян. Рымская гісторыя XVII 116</ref>, іх пасвілі [[німфы]] Фаэтыса і Ламптыя. Штораніцы, паднімаючыся ў небе, і кожны вечар, апускаючыся ў [[Акіян, міфалогія|Акіян]], Геліяс любаваўся на сваіх вечна юных жывёл. Аднойчы [[Адысей]] высадзіўся на востраве, і яго спадарожнікі забілі некалькі быкоў сонечнага бога. У пакаранне за гэта [[Зеўс]] па просьбе Геліяса разбіў іх карабель маланкай. Выжыў толькі Адысей.
-Культ Геліяса быў асабліва распаўсюджаны ў [[Карынф]]е, у [[горад Аргас|Аргасе]], у [[Эліда|Элідзе]] і на востраве [[Родас]]е, дзе пры ўваходзе ў гавань стаяла яго каласальная выява. З жывёл яму былі прысвечаны [[певень]] і белыя [[Конь|коні]]. Адлюстроўваецца Геліяс амаль гэтак жа, як і Апалон, з якім збліжаўся па сонечных функцыях.
+Культ Геліяса быў асабліва распаўсюджаны ў [[Карынф]]е, у [[горад Аргас|Аргасе]], у [[Эліда|Элідзе]] і на востраве [[Востраў Родас|Родасе]], дзе пры ўваходзе ў гавань стаяла яго каласальная выява. З жывёл яму былі прысвечаны [[певень]] і белыя [[Конь|коні]]. Адлюстроўваецца Геліяс амаль гэтак жа, як і Апалон, з якім збліжаўся па сонечных функцыях.
 У рымскай міфалогіі Геліясу адпавядае Сол''ь'' ({{lang-la|Sol}}).
@@ Радок 24: / Радок 24: @@
 == Умілаваныя і нашчадства Геліяса ==
-* [[Перса|Персеіда]], [[Акіяніды|акіяніда]]<ref>Гесіёд. Тэагонія 356</ref>, жонка Геліяса<ref>Гамер. Адысея X 139; Гігін. Міфы 156</ref>, нарадзіла яму [[Цырцэя|Кірку (Цырцэю)]]<ref> Гамер. Адысея X 136—139 </ref>, [[Ээт]]а, [[Пасіфая|Пасіфаю]], [[Перс, сын Геліяса|Перса]]<ref>Гігін. Міфы. Увядзенне 36</ref> і [[Алаей, сын Геліяса|Алаея]]<ref>Цэц. Каментар да «Аляксандры» Лікафрона 174</ref>.
+* [[Перса|Персеіда]], [[Акіяніды|акіяніда]]<ref>Гесіёд. Тэагонія 356</ref>, жонка Геліяса<ref>Гамер. Адысея X 139; Гігін. Міфы 156</ref>, нарадзіла яму [[Цырцэя|Кірку (Цырцэю)]]<ref>Гамер. Адысея X 136—139</ref>, [[Ээт]]а, [[Пасіфая|Пасіфаю]], [[Перс, сын Геліяса|Перса]]<ref>Гігін. Міфы. Увядзенне 36</ref> і [[Алаей, сын Геліяса|Алаея]]<ref>Цэц. Каментар да «Аляксандры» Лікафрона 174</ref>.
 * Па іншых версіях: маці Кіркі — [[Рода, дачка Пасейдона|Роды]]<ref>Гесіёд, фр.351 М.-У.</ref>; маці Ээта — Антыёпа<ref>Еўмел. Карынфіяка, фр.3 Бернабэ = Схоліі да Піндара. Алімпійскія песні XIII 75</ref>; маці Пасіфаі — Крыта<ref>Дыядор Сіцылійскі. Гістарычная бібліятэка IV 60, 4</ref>; маці Алаея — Антыёпа (паводле Еўмела).
@@ Радок 56: / Радок 56: @@
 == Калос Радоскі ==
-Статуя Геліяса ў [[Родас]]е з'яўлялася адным з цудаў свету, яна больш вядомая пад назвай «[[Калос Радоскі]]». Геліяс быў не проста асабліва ўшанаваным бажаством на востраве — па легендзе ён быў яго стваральнікам: не маючы месца, яму прысвечанага, сонечны бог вынес востраў на сваіх руках з марской глыбіні.
+Статуя Геліяса ў [[Горад Родас|Родасе]] з'яўлялася адным з цудаў свету, яна больш вядомая пад назвай «[[Калос Радоскі]]». Геліяс быў не проста асабліва ўшанаваным бажаством на востраве — па легендзе ён быў яго стваральнікам: не маючы месца, яму прысвечанага, сонечны бог вынес востраў на сваіх руках з марской глыбіні.
 == Свята Геліяса ==