Борнхальм: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
JerzyKundrat (размовы | уклад) др →Славутасці |
JerzyKundrat (размовы | уклад) дрНяма тлумачэння праўкі |
||
Радок 62: | Радок 62: | ||
* «Bornholm». Encyclopædia Britannica from Encyclopædia Britannica 2007 Ultimate Reference Suite (2007). |
* «Bornholm». Encyclopædia Britannica from Encyclopædia Britannica 2007 Ultimate Reference Suite (2007). |
||
* «Борнхольм». БСЭ. 3-е издание. |
* «Борнхольм». БСЭ. 3-е издание. |
||
== Спасылкі == |
|||
{{Commonscat|Bornholm}} |
|||
{{Геастратэгічныя пункты сусветнага акіяна}} |
{{Геастратэгічныя пункты сусветнага акіяна}} |
Версія ад 15:19, 29 кастрычніка 2012
Борнхальм | |
---|---|
Характарыстыкі | |
Плошча | 588 км² |
Насельніцтва | 43 040 чал. |
Шчыльнасць насельніцтва | 73,2 чал./км² |
Размяшчэнне | |
55°08′ пн. ш. 14°55′ у. д.HGЯO | |
Краіна | |
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Борнхальм (дацк.: Bornholm) — востраў у паўднёва-заходняй частцы Балтыйскага мора.
Належыць Даніі, з некалькі бліжэйшымі невялікімі астравамі ўваходзіць у склад муніцыпалітэта Борнхальм. Насельніцтва 43040 чалавек (2007). Галоўны горад і порт — Роне.
Геаграфічнае становішча
Востраў знаходзіцца за 135 км на ўсход ад дацкіх берагоў (за 169 км ад Капенгагена). Пры гэтым толькі 100 км аддзяляе Борнхальм ад паўночнага ўзбярэжжа Польшчы і 88 км — ад Германіі. А ўсяго ў 37 км на поўнач ад вострава знаходзіцца ўзбярэжжа Швецыі. Адлегласць паміж крайнімі пунктамі з поўначы на поўдзень складае каля 40 км, а з захаду на ўсход каля 30 км. Даўжыня берагавой лініі 158 км.
Гісторыя
Быў апорным пунктам вікінгаў, затым уваходзіў у склад правінцыі Сконэ. У старажытнарускіх паданнях, як мяркуюць, менавіта гэты востраў называецца Буян. За права валодання востравам доўгі час вялася барацьба паміж архіепіскапствам Лунда і дацкімі каралямі. У 1150 годзе дацкім каралём была пабудавана крэпасць Лілеборг (дацк.: Lilleborg), а праз сто гадоў архібіскупам пабудавана крэпасць Хамерсхус (дацк.: Hammershus). Да 1259 года кантроль над востравам перайшоў да архіепіскапства. У 1525 ў востраў быў закладзены Любеку (нямецкі горад у складзе Ганзы).
Падчас дацка-швецкай вайны шведы захапілі востраў у 1645 годзе, але ў тым жа годзе вярнулі яго Даніі пасля заключэння міру. У 1658 годзе паводле Раскільскага міру ён быў перададзены Швецыі разам з іншымі тэрыторыямі, а ў 1660 годзе па ўмовах Капенгагенскага міру вернуты Даніі.
У пачатку Другой сусветнай вайны акупіраваны Германіяй, выкарыстоўваўся ў якасці назіральнага паста і станцыі падслухоўвання. 12 мая 1945 заняты савецкімі войскамі, якія знаходзіліся на востраве да 5 красавіка 1946 года.
Геаграфія
Архейскія граніты складаюць паўночную частку вострава. На поўдні распаўсюджаныя палеазойскія і мезазойскія пясчанікі, сланцы і вапнякі. Выгляд узбярэжжа ў розных частках вострава істотна змяняецца. Для паўночнага захаду характэрны стромкія і абрывістыя кліфы. Высокія берагавыя схілы тут у выніку дзейнасці марскіх хваль, асабліва падчас штормаў, асыпаліся. Кліфы збудаваныя з цвёрдых горных парод. Але цвёрдасць парод неаднолькавая, таму разбураюцца яны нераўнамерна. Так утварыліся разнастайныя і незвычайныя формы скал. Паўднёвае ўзбярэжжа Борнхальма нізіннае, на многія кіламетры працягнуліся пясчаныя пляжы. Паверхня тут у асноўным плоская, злёгку нахіленая ў бок мора. Матэрыял, з якога збудаваны бераг, моцна перамяшаны — пляж заліваюць марскія хвалі. Пад дзеяннем ветру на паўднёва-ўсходнім узбярэжжы ўтварыліся пясчаныя ўзгоркі-дзюны. У выніку паступовага выдзіманя пяску наступае перамяшчэнне пясчанай масы. Каб яно не набыло катастрафічнага характару, паверхню стараюцца замацаваць з дапамогай лесанасаджэнняў.
Рэльеф узгорысты (марэнная і водна-ледавіковая раўніна), найбольшая вышыня — 162 м.
Клімат умераны марскі, характарызуецца павышанай атмасфернай вільготнасцю, мяккай зімой і прахладным летам.
Расліннасць: хваёвыя і шыракалістныя лясы (займаюць каля 17% тэрыторыі), лугі і верасоўнікі.
Эканоміка
Важную ролю ў эканоміцы вострава грае турызм. Сельская гаспадарка: раслінаводства (збожжавыя культуры), жывёлагадоўля (малочныя і свінагадоўчыя фермы), рыбалоўства (селядзец, ласось, траска). Прамысловасць: горная прамысловасць (здабыча граніта), вытворчасць фарфору і іншых ганчарных вырабаў, рыбыперапрацоўка. Частка прадукцыі ідзе на экспарт.
Славутасці
На востраве размешчаны 15 цэркваў, 4 з якіх маюць круглую форму (12 стагоддзе). У свой час яны служылі крэпасцямі. Рэшткі замка Хамерсхус (1250) з'яўляюцца гістарычным помнікам. Ёсць таксама рэшткі будынка вікінгаў.
Літаратура
- Борнхальм // БЭ ў 18 т. Т. 3. Мн., 1996.
- «Bornholm». Encyclopædia Britannica from Encyclopædia Britannica 2007 Ultimate Reference Suite (2007).
- «Борнхольм». БСЭ. 3-е издание.
Спасылкі
Борнхальм на Вікісховішчы |