Албанія: Розніца паміж версіямі

Сцяг Албаніі	Герб Албаніі
	Дэвіз: ««алб.: Ti, Shqipëri, më jep nder, më jep emrin Shqiptar"; ; «Ты, Албанія, даеш мне гонар, даеш мне імя албанца»»
	Гімн: «Hymni i Flamurit (Аб'яднаныя вакол сцяга)»
Дата незалежнасці	28 лістапада 1912 (ад Асманскай імперыі)
Афіцыйная мова	албанская
Сталіца	Тырана
Найбуйнейшыя гарады	Тырана, Шкодэр, Влёра, Дурэс, Эльбасан
Форма кіравання	Парламенцкая рэспубліка
Прэзідэнт ; Прэм'ер-міністр	Буяр Нішані; Салі Бярыша
Плошча; • Усяго; • % воднай паверхні	139-я ў свеце; 28 748 км²; 4,7%
Насельніцтва; • Ацэнка (2009); • Шчыльнасць	; 3 187 009 чал. (130-я); 126,6 чал./км²
ВУП (ППЗ); • Разам (2010); • На душу насельніцтва	; $23,860 млрд (115-ы); $8000
Валюта	лек
Інтэрнэт-дамен	.al
Код ISO (Alpha-2)	AL
Код ISO (Alpha-3)	ALB
Код МАК	ALB
Тэлефонны код	+355
Часавыя паясы	+2

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[недагледжаная версія]

← Папярэдняя праўка Наступная праўка →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Версія ад 10:23, 1 лістапада 2012

Албанія (алб.: Shqiperia), афіцыйная назва Республіка Албанія (алб.: Republika e Shqiperise) — дзяржава у заходняй частцы Балканскага паўвострава, на ўзбярэжжа Адрыятычнага і Іанічнага мораў. Назва краіны адбываецца ад ілірыйскага «olba» — «паселішча».

Праліў Атранта адлучае Албанію ад Італіі. На поўначы і ўсходзе мяжуе з сербскім аўтаномным краем Косава і Чарнагорыяй, Македоніяй, на паўднёвым усходзе — з Грэцыяй.

Значны лік этнічных албанцаў пражывае ў суседніх дзяржавах. У сербскім аўтаномным краю Косава яны складаюць большасць.

Гісторыя

Сімволіка

Палітычная структура

Рэспубліка Албанія — парламенцкая рэспубліка (па Канстытуцыі 21 кастрычніка 1998 года) Главою дзяржавы з'яўляецца Прэзідэнт.

Парламент краіны — аднапалатны Народны збор (140 месцаў). 100 дэпутатаў абіраюцца па мажарытарнай сістэме ў аднамандатных акругах (у два тура), 40 — па партыйных спісам. Тэрмін паўнамоцтваў дэпутатаў — 4 гады.

Першы парламент Албаніі створаны ў 1920, падчас дужання за незалежнасць краіны і супраць яе падзелу па Парыжскім міры паміж Грэцыяй, Італіяй і Югаславіяй.

Палітычныя партыі

Дэмакратычная партыя Албаніі (Partia Demokratike e Shqipërisë) (1990 —)
Сацыялістычная партыя Албаніі (Partia Socialiste e Shqipërisë) (1991 —)
Рэспубліканская партыя Албаніі (Partia Republikane e Shqipërisë) (1991)
Новая дэмакратычная партыя (Partia Demokrate e Re) (1999 —)
Хрысціянска-дэмакратычная партыя (Partia Demokristiane e Shqipërisë) (11.12.1991 —)
Ліберальны дэмакратычны саюз (Bashkimi Liberal Demokrat)
Сацыял-дэмакратычная партыя Албаніі (Partia Socialdemokrate e Shqipërisë) (1991 —)
Сацыялістычны рух за Інтэграцыю (Lëvizja Socialiste për Integrim)

Адміністрацыйнае дзяленне

Геаграфічныя дадзеныя

Межы Албаніі

Калі не лічыць берагавой лініі, то варта прызнаць, што ўсе межы Албаніі былі праведзеныя штучна. У асноўным яны былі вызначаныя на канферэнцыі амбасадараў вялікіх дзяржаў у Лондане (1912—1913). Падчас Першай сусветнай вайны Албанія апынулася акупаваная італьянскімі, сербскімі, грэчаскімі і французскімі войскамі, але ў 1921 дзяржавы-пераможцы ў асноўным пацвердзілі раней усталяваныя межы. Межы праводзіліся такім чынам, каб аддзяліць тэрыторыі кампактнага пражывання албанцаў ад суседніх народаў — сербаў, чарнагорцаў і грэкаў, імкнучыся пры гэтым максімальна ўлічваць інтэрасы ўсіх бакоў і, пры магчымасці, выкарыстаць пры правядзенні меж самыя прыкметныя элементы рэльефу. Пры гэтым азёрны край заходняй Македоніі быў падзеляны паміж трыма дзяржавамі — Албаніяй, Грэцыяй і Каралеўствам Югаславія.

Падзел азёрнага края паміж трыма дзяржавамі вырабляўся такім чынам, каб кожная з бакоў атрымала сваю дзель нізін, прылеглых да азёр. Такі штучны падзел, зразумела, паўплываў на мінанне меж у паўночным і паўднёвым кірунку ад азёр. Мяжа, ідучая да поўначы, варта лініі горнага хрыбта на ўсходзе, але бароніць ад водападзела прыкладна на 16 — 32 км. Мяжа Албаніі на крайняй поўначы і паўночным усходзе — тамака, дзе яна праходзіць па горных раёнах, — праведзеная такім чынам, што яна злучае найболей высокія кропкі рэльефу і варта лініі горных хрыбтоў праз амаль непраходныя Паўночныя Албанскія Альпы (мясцовая назва — Bjeshket e Namunes). На ўчастку паўночна заходняй мяжы паміж высакагор'ем і Адрыятыкай натуральныя межы ў асноўным адсутнічаюць, калі не лічыць азёры Шкодэр і ўчастак ракі Буна да поўдня ад яго.

На поўдзень і паўднёвы захад ад азёрнага края ў кірунку Іанічнага мора паўднёваўсходняя мяжа Албаніі не адпавядае формам рэльефу, а напроста перасякае некалькі горных хрыбтоў.

У выніку такога правядзення меж даволі значная частка албанскага насельніцтва апынулася за межамі нацыянальнай дзяржавы, што ў наступным прывяло да шматлікіх канфліктаў паміж шматлікай албанскай дыяспарай і ўладамі дзяржаў пражывання.

Эканоміка

Аб'ём СУП у 2005 — 6,9 млрд еўра (1,9 тыс. еўра на душу насельніцтва).

Структура эканомікі ў 2004 (дзель ВУП):

сельская гаспадарка — 22 %;
прамысловасць — 15 %;
будаўніцтва — 10 %;
гандаль, турызм, сфера абслугоўвання — 19 %;
транспарт і сувязь — 13 %.

Насельніцтва

Колькасць насельніцтва — 3,6 млн чал. Асноўны народ — албанцы, маюцца таксама цыгане. Каля 50 % насельніцтвы вызнае іслам, 35 % — праваслаўныя хрысціяне, 15 % — каталікі (дзелі вернікаў у рэчаіснасці менш з прычыны секулярызацыі ў сацыялістычны перыяд).

Да мільёна албанцаў працуюць за мяжой і адпраўленыя імі грашовыя сродкі з'яўляюцца важнай крыніцай прыбыткаў насельніцтва.

Культура

Гл. таксама

Зноскі

↑ World Gazetteer
↑ ^а ^б ЦРУ (2010)

Спасылкі

Эвалюцыя Албанскай сацыялістычнай партыі
Албанія і Косава
Гісторыя Албаніі
Гісторыя Албаніі-2
Рускі сайт аб Албаніі
Адпачынак у Албаніі Падборка аповядаў турыстаў аб Албаніі
Інвестыцыі ў Албанію
Ад «Вялікай Албаніі» да Еўропы «пабітых дзяржаў», Віталь Дзюба, 14.03.2008

Шаблон:Link FA ak:Albania

[1] World Gazetteer

[CIA-2] а ^б ЦРУ (2010)

[1]

[2]

@@ Радок 24: / Радок 24: @@
  |Найбуйнейшыя гарады      =[[Горад Тырана|Тырана]], [[Горад Шкодэр|Шкодэр]], [[Горад Влёра|Влёра]], [[Горад Дурэс|Дурэс]], [[Горад Эльбасан|Эльбасан]]
  |Пасады кіраўнікоў        =[[Прэзідэнт Албаніі|Прэзідэнт]] <br /> [[Прэм'ер-міністр Албаніі|Прэм'ер-міністр]]
- |Кіраўнікі                =[[Бамір Топі]]<br />[[Салі Бярыша]]
+ |Кіраўнікі                =[[Буяр Нішані]]<br />[[Салі Бярыша]]
  |Месца па плошчы          =139
  |Плошча                   =28 748

Краіны Еўропы
Незалежныя краіны	Албанія Андора Аўстрыя Балгарыя Беларусь Бельгія Боснія і Герцагавіна Ватыкан Венгрыя Вялікабрытанія Германія Грэцыя Данія Ірландыя Ісландыя Іспанія Італія Казахстан¹ Латвія Літва Ліхтэнштэйн Люксембург Малдова Мальта Манака Нарвегія Нідэрланды Партугалія Паўночная Македонія Польшча Расія¹ Румынія Сан-Марына Сербія Славакія Славенія Турцыя¹ Украіна Фінляндыя Францыя Харватыя Чарнагорыя Чэхія Швейцарыя Швецыя Эстонія
Залежныя тэрыторыі	Аландскія астравы (Фінляндыя) Гернсі (Вялікабрытанія) Гібралтар (Вялікабрытанія) Джэрсі (Вялікабрытанія) Востраў Мэн (Вялікабрытанія) Сардзінія (Італія) Сіцылія (Італія) Фарэрскія астравы (Данія) Шпіцберген (Нарвегія) Ян-Маен (Нарвегія)
Непрызнаныя і часткова прызнаныя дзяржавы і ўтварэнні	Косава Прыднястроўе Паўночны Кіпр¹
¹ Часткова ў Азіі