Каспар Бекеш: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
др r2.7.2+) (робат дадаў: ru:Бекеш, Каспар |
Няма тлумачэння праўкі |
||
Радок 79: | Радок 79: | ||
У канцы 1560-х гадоў выступіў на баку Габсбургаў у іх намеры падпарадкаваць Трансільванію. Пасля абрання Стэфана Баторыя у 1571 годзе князем Трансільваніі выступаў супраць яго, разлічваючы самому заняць яго месца, але пацярпеў няўдачу. У 1575 годзе яго войскі былі канчаткова разбіты, а землі канфіскаваныя. Пасля абрання ў 1576 Стэфана Баторыя каралём польскім і вялікім князем літоўскім Каспар памірыўся з ім і у 1577 году абгрунтаваўся ў [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]]<ref name="ВКЛЭ"/>. |
У канцы 1560-х гадоў выступіў на баку Габсбургаў у іх намеры падпарадкаваць Трансільванію. Пасля абрання Стэфана Баторыя у 1571 годзе князем Трансільваніі выступаў супраць яго, разлічваючы самому заняць яго месца, але пацярпеў няўдачу. У 1575 годзе яго войскі былі канчаткова разбіты, а землі канфіскаваныя. Пасля абрання ў 1576 Стэфана Баторыя каралём польскім і вялікім князем літоўскім Каспар памірыўся з ім і у 1577 году абгрунтаваўся ў [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]]<ref name="ВКЛЭ"/>. |
||
Камандаваў венгерскай пяхотай. Вызначыўся асабістай мужнасцю і ваеннымі талентамі пры абароне [[Эльблонг]]а ў 1577 годзе і ў [[Аблога Полацка, 1579|полацкай кампаніі 1579]]. Па хадайнiцтву [[Шляхта|шляхты]] Вялікага Княства Літоўскага ў 1579 годзе быў прылічаны да шляхецкага саслоўя, а таксама атрымаў у валоданне землі, у тым ліку ў [[ |
Камандаваў венгерскай пяхотай. Вызначыўся асабістай мужнасцю і ваеннымі талентамі пры абароне [[Эльблонг]]а ў 1577 годзе і ў [[Аблога Полацка, 1579|полацкай кампаніі 1579]]. Па хадайнiцтву [[Шляхта|шляхты]] Вялікага Княства Літоўскага ў 1579 годзе быў прылічаны да шляхецкага саслоўя, а таксама атрымаў у валоданне землі, у тым ліку ў [[Гарадзенскі павет|Гарадзенскім павеце]]. Памёр у [[Горад Гродна|Гродна]] 7 лістапада 1579<ref name="ВКЛЭ"/>. |
||
З імем Каспара Бекеша звязана таксама назва ''бяке́шы'' (ад {{lang-pl|bekiesz}}, ''bekieszka'') — разнавіднасці кароткага прыталеныя [[кафтан]]а, звычайна на [[мех|мяху]], з футравым аздабленнем па краях рукавоў, кішэняў і прыполе. |
З імем Каспара Бекеша звязана таксама назва ''бяке́шы'' (ад {{lang-pl|bekiesz}}, ''bekieszka'') — разнавіднасці кароткага прыталеныя [[кафтан]]а, звычайна на [[мех|мяху]], з футравым аздабленнем па краях рукавоў, кішэняў і прыполе. |
Версія ад 12:18, 18 снежня 2012
Каспар Бекеш | |
---|---|
венг.: Kaspar Bekes | |
Нараджэнне |
1520 Трансільванія |
Смерць |
7 лістапада 1579 Гродна |
Месца пахавання | |
Род | Q63532154? |
Дзеці | Władysław de Kornyath Bekes[d] |
Веравызнанне | Польскія браты[d] |
Дзейнасць | палітык |
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Каспар Бекеш (венг.: Gáspár Békés, польск.: Kasper Bekiesz, літ.: Kasparas Bekešas; 1520, Трансільванія — 7 лістапада 1579, Гродна) — дзяржаўны і ваенны дзеяч Вялікага Княства Літоўскага, сябар і паплечнік Стэфана Баторыя.
Біяграфія
Паходзіць са старадаўняга венгерскага роду. Яго бацька, Ласла, быў віцэ-банам лугоскім і нямецкім і атрымаў мянушку «Бекеш» ад мясцовасці, якой валодаў. З 1557 служыў у Трансільваніі пры двары венгерскага караля Яна Жыгімонта Запальяі, быў яго казначэям і даверанай асобай. У 1565 узначальваў пасольства ў Стамбул, мэтай якога было дамагчыся падтрымкі султана Сулеймана I супраць імператара Максіміліяна II[2].
У канцы 1560-х гадоў выступіў на баку Габсбургаў у іх намеры падпарадкаваць Трансільванію. Пасля абрання Стэфана Баторыя у 1571 годзе князем Трансільваніі выступаў супраць яго, разлічваючы самому заняць яго месца, але пацярпеў няўдачу. У 1575 годзе яго войскі былі канчаткова разбіты, а землі канфіскаваныя. Пасля абрання ў 1576 Стэфана Баторыя каралём польскім і вялікім князем літоўскім Каспар памірыўся з ім і у 1577 году абгрунтаваўся ў Рэчы Паспалітай[2].
Камандаваў венгерскай пяхотай. Вызначыўся асабістай мужнасцю і ваеннымі талентамі пры абароне Эльблонга ў 1577 годзе і ў полацкай кампаніі 1579. Па хадайнiцтву шляхты Вялікага Княства Літоўскага ў 1579 годзе быў прылічаны да шляхецкага саслоўя, а таксама атрымаў у валоданне землі, у тым ліку ў Гарадзенскім павеце. Памёр у Гродна 7 лістапада 1579[2].
З імем Каспара Бекеша звязана таксама назва бяке́шы (ад польск.: bekiesz, bekieszka) — разнавіднасці кароткага прыталеныя кафтана, звычайна на мяху, з футравым аздабленнем па краях рукавоў, кішэняў і прыполе.
Рэлігійныя погляды
Вакол Бекеша групаваліся прыхільнікі антытрынітарызму[3], пасля яго смерці каталіцкая і праваслаўная цэрквы забаранілі хаваць яго на сваіх могілках[2][3], з прычыны чаго ён быў пахаваны на Лысай гары ў Вільні, дзе раней ужо быў пахаваны венгерскі палкаводзец Вадуш Паноніец, загінулы пад Полацкам у 1579 годзе. Над магілай Каспара была выбудаваная васьмікутная вежа, а саму гару сталі называць гарой Бекеша. У 1838 годзе ў раку Віленку, пастаянна подмывавшуюю гару Бекеша, паваліліся 5 сцен мемарыяльнай вежы; пазней зваліліся яе рэшткі.
Некаторы час таму лічылася, што Каспар Бекеш па сваіх перакананнях быў атэістам[2]. Такая выснова грунтуецца на эпітафіі, аўтарам якой, як лічылася, быў сам Бекеш. Між тым, надпіс на надмагіллі Бекеша датуецца 1649 годам і была зроблена, верагодна, пратэстантамі падчас рэлігійнай барацьбы з каталікамі. Некаторыя даследчыкі прыпісваюць аўтарства эпітафіі Андрэю Валану. Паводле сучасных даследаванняў, Бекеш быў арыянінам, а пад канец жыцця, паводле ліста папскага нунцыя Калігары ад 25 лістапада 1579 года, нават перайшоў у каталіцызм[2].
Зноскі
- ↑ Gajl Tadeusz, Herbarz polski: od średniowiecza do XX wieku, L&L, Gdańsk, 2007, ISBN 978-83-60597-10-1 (польск.)
- ↑ а б в г д е Бекеш Каспар // Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя у 3 т. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя імя П. Броўкі, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — С. 298. — 684 с. — ISBN 985-11-0314-4
- ↑ а б Бекеш Каспар // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 48. — 737 с.
Літаратура
- Бекеш Каспар // Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя у 3 т. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя імя П. Броўкі, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — С. 298. — 684 с. — ISBN 985-11-0314-4
- Бекеш Каспер // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
- Polski Słownik Biograficzny. — Tom I. — Ossolineum, 1935. (польск.)