Уніяцкая Царква ў Рэчы Паспалітай: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
untagged isolated. |
др вырашэнне неадназначнасцяў using AWB |
||
Радок 1: | Радок 1: | ||
'''Кіеўская, галіцкая і ўсяе Русі мітраполія (уніяцкая)''' — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ([[мітраполія]]) [[Уніяцтва|ўніяцкай царквы]] ў межах [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] і [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Каралеўства Польскага]] ў час існавання [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] і некаторы час пасля яё падзелаў у [[Расійская Імперыя|Расійскай імперыі]], [[Аўстрыя|Аўстрыі]] і [[Прусія|Прусіі]]. |
'''Кіеўская, галіцкая і ўсяе Русі мітраполія (уніяцкая)''' — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ([[мітраполія]]) [[Уніяцтва|ўніяцкай царквы]] ў межах [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] і [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Каралеўства Польскага]] ў час існавання [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] і некаторы час пасля яё падзелаў у [[Расійская Імперыя|Расійскай імперыі]], [[Аўстрыя|Аўстрыі]] і [[Каралеўства Прусія|Прусіі]]. |
||
Юрыдычна ахоплівала ўсе былыя праваслаўныя землі [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]]. Акрамя таго некаторы час у [[1671]] мітраполіі было падпарадкавана каля 1600 цэркваў у [[Венгрыя|Венгрыі]] і [[Трансільванія|Трансільваніі]], а таксама {{Артыкул у іншым раздзеле|Мукачівська греко-католицька єпархія|мукачаўская епархія|uk}}. |
Юрыдычна ахоплівала ўсе былыя праваслаўныя землі [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]]. Акрамя таго некаторы час у [[1671]] мітраполіі было падпарадкавана каля 1600 цэркваў у [[Венгрыя|Венгрыі]] і [[Трансільванія|Трансільваніі]], а таксама {{Артыкул у іншым раздзеле|Мукачівська греко-католицька єпархія|мукачаўская епархія|uk}}. |
||
Радок 22: | Радок 22: | ||
Мітраполія створана ў выніку пераводу [[Кіеўская, галіцкая і ўсяе Русі мітраполія|Кіеўскай, галіцкай і ўсяе Русі праваслаўнай мітраполііі]] ва ўніяцтва пасля [[Берасцейская унія|Берасцейскай уніі 1596]], калі праваслаўны мітрапаліт [[Міхаіл Рагоза]] і епіскапат Рэчы Паспалітай (акрамя 2 епіскапаў) прызналі вяршэньства [[Папа|Папы Рымскага]]. |
Мітраполія створана ў выніку пераводу [[Кіеўская, галіцкая і ўсяе Русі мітраполія|Кіеўскай, галіцкай і ўсяе Русі праваслаўнай мітраполііі]] ва ўніяцтва пасля [[Берасцейская унія|Берасцейскай уніі 1596]], калі праваслаўны мітрапаліт [[Міхаіл Рагоза]] і епіскапат Рэчы Паспалітай (акрамя 2 епіскапаў) прызналі вяршэньства [[Папа|Папы Рымскага]]. |
||
Пасля [[Падзелы Рэчы Паспалітай|Падзелаў Рэчы Паспалітай 1772, 1792 і 1795]] тэрыторыя мітраполіі была падзелена паміж [[Расія]]й, [[Аўстрыя]]й і [[Прусія]] |
Пасля [[Падзелы Рэчы Паспалітай|Падзелаў Рэчы Паспалітай 1772, 1792 і 1795]] тэрыторыя мітраполіі была падзелена паміж [[Расія]]й, [[Аўстрыя]]й і [[Каралеўства Прусія|Прусіяй]]. |
||
=== Прусія === |
=== Прусія === |
||
Радок 28: | Радок 28: | ||
=== Расія === |
=== Расія === |
||
Пасля [[Падзелы Рэчы Паспалітай|1-га падзела Рэчы Паспалітай 1772]] тэрыторыя [[Полацкая, віцебская і мсціслаўская архіепархія (уніяцкая)|полацкай архіепархіі]] была далучана да [[Расійская Імперыя|Расійскай імперыі]]. [[Полацкія ўніяцкія архібіскупы|Полацкаму архібіскупу]] былі падначалены ўсе парафіі на далучанных тэрыторыях. З канца [[18 стагоддзе|18 стагоддзя]] пачаўся працэс пераводу часткі ўніятаў у праваслаўе. У [[1795]] былі ліквідаваны ўсе епархіі акрамя [[Полацкая, віцебская і мсціслаўская архіепархія (уніяцкая)|полацкай архіепархіі]]. У [[1798]] адноўлены ў іншых межах [[Брэсцкая епархія (уніяцкая)|берасцейская]] і [[луцкая епархія (уніяцкая)|луцкая епархіі]]. У [[1806]] створана невялікая [[Віленская епархія (уніяцкая)|віленская мітрапаліцкая епархія]], а таксама адноўлена пасада мітрапаліта, якому ўжо не дазвалялась ужываць тытул «кіеўскага, галіцкага і ўсяе Русі». Гэтая пасада, аднак не была зацведжана Апостальскай Сталіцай. Уніяцкія мітрапаліты, прызначанныя расійскімі ўладамі лічыліся [[Рым]]ам толькі адміністратарамі, а мітрапаліцкая ўлада была парададзена новай {{Артыкул у іншым раздзеле|Greckokatolicka metropolia halicka|галіцкай грэка-каталіцкай мітраполіі|pl}}. У [[1828]] ўсе 4 епархіі зноў былі ліквідаваны, а замест утвораны 2 новыя: [[Літоўская епархія (уніяцкая)|літоўская]] з кафедрай у [[Жыровічы|Жыровічах]] і [[Беларуская епархія (уніяцкая)|беларуская]] з мітрапаліцкай кафедрай у [[Полацк |
Пасля [[Падзелы Рэчы Паспалітай|1-га падзела Рэчы Паспалітай 1772]] тэрыторыя [[Полацкая, віцебская і мсціслаўская архіепархія (уніяцкая)|полацкай архіепархіі]] была далучана да [[Расійская Імперыя|Расійскай імперыі]]. [[Полацкія ўніяцкія архібіскупы|Полацкаму архібіскупу]] былі падначалены ўсе парафіі на далучанных тэрыторыях. З канца [[18 стагоддзе|18 стагоддзя]] пачаўся працэс пераводу часткі ўніятаў у праваслаўе. У [[1795]] былі ліквідаваны ўсе епархіі акрамя [[Полацкая, віцебская і мсціслаўская архіепархія (уніяцкая)|полацкай архіепархіі]]. У [[1798]] адноўлены ў іншых межах [[Брэсцкая епархія (уніяцкая)|берасцейская]] і [[луцкая епархія (уніяцкая)|луцкая епархіі]]. У [[1806]] створана невялікая [[Віленская епархія (уніяцкая)|віленская мітрапаліцкая епархія]], а таксама адноўлена пасада мітрапаліта, якому ўжо не дазвалялась ужываць тытул «кіеўскага, галіцкага і ўсяе Русі». Гэтая пасада, аднак не была зацведжана Апостальскай Сталіцай. Уніяцкія мітрапаліты, прызначанныя расійскімі ўладамі лічыліся [[Рым]]ам толькі адміністратарамі, а мітрапаліцкая ўлада была парададзена новай {{Артыкул у іншым раздзеле|Greckokatolicka metropolia halicka|галіцкай грэка-каталіцкай мітраполіі|pl}}. У [[1828]] ўсе 4 епархіі зноў былі ліквідаваны, а замест утвораны 2 новыя: [[Літоўская епархія (уніяцкая)|літоўская]] з кафедрай у [[Жыровічы|Жыровічах]] і [[Беларуская епархія (уніяцкая)|беларуская]] з мітрапаліцкай кафедрай у [[Полацк]]у.У выніку Полацкага царкоўнага сабора [[1839]] уніяцкая царква ў [[Расійская Імперыя|Расійскай імперыі]] была скасавана, засталася толькі {{Артыкул у іншым раздзеле|Diecezja chełmska (unicka)|холмская епархія|pl}} ў межах [[Царства Польскае|Царства Польскага]], частка {{Артыкул у іншым раздзеле|Greckokatolicka metropolia halicka|галіцкай грэка-каталіцкай мітраполіі|pl}}, але і яна была ліквідавана ў [[1878]] годзе. |
||
=== Аўстрыя === |
=== Аўстрыя === |
Версія ад 12:19, 28 снежня 2012
Кіеўская, галіцкая і ўсяе Русі мітраполія (уніяцкая) — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка (мітраполія) ўніяцкай царквы ў межах Вялікага Княства Літоўскага і Кароны Каралеўства Польскага ў час існавання Рэчы Паспалітай і некаторы час пасля яё падзелаў у Расійскай імперыі, Аўстрыі і Прусіі.
Юрыдычна ахоплівала ўсе былыя праваслаўныя землі Рэчы Паспалітай. Акрамя таго некаторы час у 1671 мітраполіі было падпарадкавана каля 1600 цэркваў у Венгрыі і Трансільваніі, а таксама мукачаўская епархія .
Адміністрацыйны падзел мітраполіі
- архіепархія кіеўская
- архіепархія полацкая, віцебская і мсціслаўская
- архіепархія смаленская
- епархія пінская і тураўская
- епархія ўладзімірская і берасцейская
- епархія холмская і бельская
- епархія луцкая і астрожская
- епархія галіцкая, львоўская і камянецкая
- епархія перамышальская і самбарская
Мітрапаліты кіеўскія, галіцкія і ўсяе Русі
Узначальвалася мітрапалітам (меў тытул мітрапаліта кіеўскага, галіцкага і ўсяе Русі), які пасля яго абрання або прызначэння каралём зацвярджаўся Папам Рымскім. Кафедра мітрапаліта знаходзілася ў Віленскім Прачысценскім саборы[1].
Гісторыя
Мітраполія створана ў выніку пераводу Кіеўскай, галіцкай і ўсяе Русі праваслаўнай мітраполііі ва ўніяцтва пасля Берасцейскай уніі 1596, калі праваслаўны мітрапаліт Міхаіл Рагоза і епіскапат Рэчы Паспалітай (акрамя 2 епіскапаў) прызналі вяршэньства Папы Рымскага.
Пасля Падзелаў Рэчы Паспалітай 1772, 1792 і 1795 тэрыторыя мітраполіі была падзелена паміж Расіяй, Аўстрыяй і Прусіяй.
Прусія
У 1797 на тэрыторыі, якая апынулася пад уладай Прусіі, была ўтворана супраслеўская ўніяцкая епархія. Але ўжо ў 1807 згодна з умовамі Тыльзіцкага міру Беласточчына была далучана да Расійскай імперыі. Супраслеўская ўніяцкая епархія была скасавана ў 1809, а яе тэрыторыя аб’яднана з Берасцейскай уніяцкай епархіяй.
Расія
Пасля 1-га падзела Рэчы Паспалітай 1772 тэрыторыя полацкай архіепархіі была далучана да Расійскай імперыі. Полацкаму архібіскупу былі падначалены ўсе парафіі на далучанных тэрыторыях. З канца 18 стагоддзя пачаўся працэс пераводу часткі ўніятаў у праваслаўе. У 1795 былі ліквідаваны ўсе епархіі акрамя полацкай архіепархіі. У 1798 адноўлены ў іншых межах берасцейская і луцкая епархіі. У 1806 створана невялікая віленская мітрапаліцкая епархія, а таксама адноўлена пасада мітрапаліта, якому ўжо не дазвалялась ужываць тытул «кіеўскага, галіцкага і ўсяе Русі». Гэтая пасада, аднак не была зацведжана Апостальскай Сталіцай. Уніяцкія мітрапаліты, прызначанныя расійскімі ўладамі лічыліся Рымам толькі адміністратарамі, а мітрапаліцкая ўлада была парададзена новай галіцкай грэка-каталіцкай мітраполіі . У 1828 ўсе 4 епархіі зноў былі ліквідаваны, а замест утвораны 2 новыя: літоўская з кафедрай у Жыровічах і беларуская з мітрапаліцкай кафедрай у Полацку.У выніку Полацкага царкоўнага сабора 1839 уніяцкая царква ў Расійскай імперыі была скасавана, засталася толькі холмская епархія ў межах Царства Польскага, частка галіцкай грэка-каталіцкай мітраполіі , але і яна была ліквідавана ў 1878 годзе.
Аўстрыя
На тэрыторыі Аўстрыі апынуліся перамышальская і львоўская з часткамі галіцкай і камянецкай. Па волі імператрыцы Марыі Тэрэзіі ў 1774 назва «ўніяцкая» была зменена на «грэка-каталіцкую». У 1807 льўская епархія пераўтворана ў архіепархію , а таксама створана Галіцкая грэка-каталіцкая мітраполія з кафедрай у Львове. У склад новай мітраполіі ўвайшлі: львоўская архіепархія , холмская і перамышальская епархіі . У 1885 створана яшчэ адна грэка-каталіцкая епархія — станіславаўская .
Зноскі
- ↑ Кіеўская грэка-каталіцкая мітраполія //Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т.. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя. С. 91.
Літаратура
- Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 792 с. — ISBN 985-11-0378-0 (т. 2), ISBN 985-11-0315-2.
У артыкуле не пастаўлены тэматычныя катэгорыі. |