Рыта Леві-Мантальчыні

Рыта Леві-Мантальчыні
Rita Levi-Montalcini
Дата нараджэння	22 красавіка 1909(1909-04-22)
Месца нараджэння	Турын, Італія
Дата смерці	30 снежня 2012(2012-12-30) (103 гады)
Месца смерці	Рым, Італія
Месца пахавання	Турынскія манументальныя могілкі[d]
Грамадзянства	Італія
Род дзейнасці	неўролаг, нейрабіёлаг, біяхімік, палітык, урач, вучоная
Навуковая сфера	Нейрабіялогія
Месца працы	Вашынгтонскі ўніверсітэт у Сент-Луісе
Альма-матар	Турынскі ўніверсітэт
Вядомая як	адкрыла фактары росту
Партыя	беспартыйны
Член у	Нацыянальная акадэмія навук Італіі[d] Нацыянальная акадэмія навук ЗША Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Папская акадэмія навук Нацыянальная акадэмія дэі Лінчэі Французская акадэмія навук Еўрапейская арганізацыя малекулярнай біялогіі[d] Сусветная акадэмія навук[d] Міжнародная акадэмія гісторыі навукі[d] Еўрапейская акадэмія[d] Лонданскае каралеўскае таварыства Каралеўская акадэмія медыцыны Бельгіі[d] Турынская акадэмія навук[d] Каралеўская Акадэмія медыцынскіх навук Каталоніі[d] National Bioethics Committee of Italy[d] Акадэмія прыгожых мастацтваў[d]
Узнагароды	Нобелеўская прэмія па фізіялогіі і медыцыне (1986) Файл:National Medal of Science.gif Нацыянальны навуковы медаль ЗША (1987) Вялікі крыж ордэна За заслугі перад Італьянскай Рэспублікай Камандор ордэна За заслугі перад Італьянскай Рэспублікай
Цытаты ў Вікіцытатніку
Творы ў Вікікрыніцах
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Рыта Леві-Мантальчыні (італ.: Rita Levi-Montalcini; 22 красавіка 1909, Турын, Італія — 30 снежня 2012, Рым, Італія) — італьянскі нейрабіёлаг, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па фізіялогіі і медыцыне (1986), якую яна атрымала разам з Стэнлі Коэнам за адкрыццё фактараў росту, у прыватнасці, NGF. Пажыццёвы сенатар Італьянскай Рэспублікі.

Біяграфія

Рыта Леві-Мантальчыні нарадзілася ў Турыне, была чацвёртым дзіцем (разам з яе сястрой-блізнюком Паолай) у габрэйскай сефардскай сям'і. Яе бацька, Адама Леві, быў інжынерам-электрыкам і матэматыкам; маці, Адэля Мантальчыні, мастачкай. Пасля заканчэння медыцынскай школы ў 1936 годзе, Леві-Мантальчыні стала асістэнтам фізіёлага Джузэпэ Леві (італ.: Giuseppe Levi, 1872-1965), але неўзабаве пасля ўвядзення ўрадам Мусаліні новых антысеміцкіх законаў, якія забаранялі габрэям акадэмічныя і прафесійныя кар'еры, яна была адхілена ад працы. У 1943 годзе Леві-Мантальчыні з сям'ёй беглі ў Фларэнцыю і вярнуліся ў Турын толькі пасля заканчэння ваенных дзеянняў.

Скончыла Турынскі ўніверсітэт (1936). З 1947 года ў Вашынгтонскім універсітэце (у 1969-1977 прафесар), адначасова з 1969 года ў лабараторыі клетачнай біялогіі ў Італьянскім нацыянальным даследчым савеце ў Рыме (да 1979 года дырэктар).

З'яўляецца аўтарам навуковых прац па вывучэнні механізмаў рэгуляцыі росту клетак і органаў. Адкрыла фактар росту нервнай тканкі.

Член Нацыянальнай АН ЗША, Амерыканскай акадэміі навук і мастацтваў, Італьянскай Нацыянальнай АН.

Узнагароды

• Вялікі крыж ордэна «За заслугі перад Італьянскай Рэспублікай» (8 студзеня 1987 года)
• Камандор ордэна «За заслугі перад Італьянскай Рэспублікай» (2 чэрвеня 1986 года)
• Залаты медаль за заслугі ў галіне навукі і культуры (6 чэрвеня 2001 года)
• Залаты медаль за заслугі ў галіне школьнай адукацыі, культуры і мастацтва (31 кастрычніка 1986 года)

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.9: Кулібін - Малаіта / Рэдкал.: Г.П.Пашкоў і інш. - Мн.: БелЭн, 1999. - 560 с.: іл.

Спасылкі

• Аўтабіяграфія Рыты Леві-Мантальчыні на Нобелеўскім сайце (англ.)
• Рыта Леві-Мантальчыні - артыкул з Электроннай габрэйскай энцыклапедыі (руск.)
• Італьянская габрэйка- Нобелеўскі лаўрэат адзначае стогадовы юбілей. jewish.ru (руск.)