Дрэва: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
JerzyKundrat (размовы | уклад) Няма тлумачэння праўкі |
JerzyKundrat (размовы | уклад) Няма тлумачэння праўкі |
||
Радок 1: | Радок 1: | ||
[[Image:Quercus ilex rotundifolia.jpg|thumb|Дуб]] |
[[Image:Quercus ilex rotundifolia.jpg|thumb|Дуб]] |
||
⚫ | |||
'''Дрэва''' — [[жыццёвая форма]] дрэвавых [[Расліны|раслін]], якая мае выразна выяўленае галоўнае [[сцябло]] — [[ствол дрэва|ствол]], які расце больш інтэнсіўна, чым іншыя парасткі, і захоўвае больш-менш вертыкальны напрамак росту. |
'''Дрэва''' — [[жыццёвая форма]] дрэвавых [[Расліны|раслін]], якая мае выразна выяўленае галоўнае [[сцябло]] — [[ствол дрэва|ствол]], які расце больш інтэнсіўна, чым іншыя парасткі, і захоўвае больш-менш вертыкальны напрамак росту. |
||
Адыгрываюць галоўную ролю ў стварэнні лясных [[біяцэноз]]аў. Адны з асноўных прадуцэнтаў [[кісларод]]у паветра. |
|||
Паводле класіфікацыі жыццёвых формаў К. Раункіера, дрэвы адносяцца да [[фанерафіты|фанерафітаў]]. |
|||
== Біялагічныя асаблівасці == |
|||
⚫ | |||
Паводле класіфікацыі жыццёвых формаў К. Раункіера, дрэвы адносяцца да [[фанерафіты|фанерафітаў]]. Дрэвы ўзніклі ў сярэднім [[дэвон]]е. Належаць пераважна да [[хвойныя|хвойных]] (з голанасенных) і [[двухдольныя|двухдольных]] (з пакрытанасенных) раслін. |
|||
Крона ў большасці дрэў складаецца з галін і лісця. Ствол захоўваецца на працягу ўсяго жыцця, кожны год дае прырост у таўшчыню, утвараючы [[гадавыя кольцы]]. У дрэў з класа аднадольных (напр., [[пальмы|пальма]]ў) крона складаецца з разеткі вялікага лісця і адсутнічае другасны прырост у таўшчыню. |
|||
Ёсць дрэвы летне-зялёныя (скідваюць лісце з надыходам восені, напр., [[дуб]], [[вольха]]) і вечназялёныя (напр., [[елка]], [[піхта]], [[хвоя]]). Сярод лісцевых дрэў вылучаюць шыракалістыя (дуб, [[клён]], [[ясень]]) і драбналістыя ([[асіна]], [[бяроза]], вольха). Адрозніваюць дрэвы першай велічыні (20 м і больш; дуб, елка, [[ліпа]], хвоя), другой (10—20 м; вольха, [[груша]], [[рабіна]]) і трэцяй (5—10 м; [[глог]], [[яблыня]], [[ядловец]]). |
|||
Працягласць жыцця разнастайная, ад 20 да соцень і тысяч гадоў ([[баабаб]], [[секвоя]] — да 3—5 тыс. гадоў, [[дуб]] — 500—1000, [[хвоя]] — 300—350, [[елка]] — 250—300, [[асіна]], [[бяроза]] — 150—200 гадоў). |
|||
== Выкарыстанне ў гаспадарцы == |
|||
Дрэвы даюць драўніну, ядомыя плады, лекавую, тэхнічную і хімічную сыравіну, выкарыстоўваюцца для азелянення. Са старажытных часоў дрэва выкарыстоўваецца ў архітэктуры, дэкаратыўна-прыкладным і народным мастацтве, скульптуры. З дрэва здаўна вырабляюць хатняе начынне, прылады працы, транспартныя сродкі, мэблю і інш. Шырока выкарыстоўвалася таксама ў пернікарстве, набіванцы, іканастасах, абкладах абразоў і інш. Асноўны матэрыял [[дрэварыт]]у. Разьбой па дрэве ўпрыгожваюць ліштвы, франтоны, вільчакі, вуглавыя накладкі. Багацце кояеравых адценняў, разнастайнасць фактуры і тэкстуры вызначаюць мноства дэкаратыўных эфектаў у вырабах з дрэва. |
|||
== Архетып культуры == |
== Архетып культуры == |
||
Радок 17: | Радок 29: | ||
== Літаратура == |
== Літаратура == |
||
* Дрэва // Беларуская энцыклапедыя ў 18 т. Т. 6. — Мн.: БелЭн, 1998. |
|||
* Лесная энциклопедия: В 2-х т./ Гл.ред. Воробьев Г.И.; Ред.кол.: Анучин Н.А., Атрохин В.Г., Виноградов В.Н. и др. — М.: Сов. энциклопедия, 1985. |
* Лесная энциклопедия: В 2-х т./ Гл.ред. Воробьев Г.И.; Ред.кол.: Анучин Н.А., Атрохин В.Г., Виноградов В.Н. и др. — М.: Сов. энциклопедия, 1985. |
||
* ''Серебряков И.Г.'' Экологическая морфология растений. Жизненные формы покрытосеменных и хвойных. — М.: Высшая школа, 1962. |
* ''Серебряков И.Г.'' Экологическая морфология растений. Жизненные формы покрытосеменных и хвойных. — М.: Высшая школа, 1962. |
||
* Энциклопедия лесного хозяйства: в 2 х томах. — М.: ВНИИЛМ, 2006. |
* Энциклопедия лесного хозяйства: в 2 х томах. — М.: ВНИИЛМ, 2006. |
||
{{пачатак артыкулу:Біялогія}} |
{{пачатак артыкулу:Біялогія}} |
Версія ад 08:20, 6 сакавіка 2013
Дрэва — жыццёвая форма дрэвавых раслін, якая мае выразна выяўленае галоўнае сцябло — ствол, які расце больш інтэнсіўна, чым іншыя парасткі, і захоўвае больш-менш вертыкальны напрамак росту.
Адыгрываюць галоўную ролю ў стварэнні лясных біяцэнозаў. Адны з асноўных прадуцэнтаў кіслароду паветра.
Біялагічныя асаблівасці
Паводле класіфікацыі жыццёвых формаў К. Раункіера, дрэвы адносяцца да фанерафітаў. Дрэвы ўзніклі ў сярэднім дэвоне. Належаць пераважна да хвойных (з голанасенных) і двухдольных (з пакрытанасенных) раслін.
Крона ў большасці дрэў складаецца з галін і лісця. Ствол захоўваецца на працягу ўсяго жыцця, кожны год дае прырост у таўшчыню, утвараючы гадавыя кольцы. У дрэў з класа аднадольных (напр., пальмаў) крона складаецца з разеткі вялікага лісця і адсутнічае другасны прырост у таўшчыню.
Ёсць дрэвы летне-зялёныя (скідваюць лісце з надыходам восені, напр., дуб, вольха) і вечназялёныя (напр., елка, піхта, хвоя). Сярод лісцевых дрэў вылучаюць шыракалістыя (дуб, клён, ясень) і драбналістыя (асіна, бяроза, вольха). Адрозніваюць дрэвы першай велічыні (20 м і больш; дуб, елка, ліпа, хвоя), другой (10—20 м; вольха, груша, рабіна) і трэцяй (5—10 м; глог, яблыня, ядловец).
Працягласць жыцця разнастайная, ад 20 да соцень і тысяч гадоў (баабаб, секвоя — да 3—5 тыс. гадоў, дуб — 500—1000, хвоя — 300—350, елка — 250—300, асіна, бяроза — 150—200 гадоў).
Выкарыстанне ў гаспадарцы
Дрэвы даюць драўніну, ядомыя плады, лекавую, тэхнічную і хімічную сыравіну, выкарыстоўваюцца для азелянення. Са старажытных часоў дрэва выкарыстоўваецца ў архітэктуры, дэкаратыўна-прыкладным і народным мастацтве, скульптуры. З дрэва здаўна вырабляюць хатняе начынне, прылады працы, транспартныя сродкі, мэблю і інш. Шырока выкарыстоўвалася таксама ў пернікарстве, набіванцы, іканастасах, абкладах абразоў і інш. Асноўны матэрыял дрэварыту. Разьбой па дрэве ўпрыгожваюць ліштвы, франтоны, вільчакі, вуглавыя накладкі. Багацце кояеравых адценняў, разнастайнасць фактуры і тэкстуры вызначаюць мноства дэкаратыўных эфектаў у вырабах з дрэва.
Архетып культуры
У большасці культур свету дрэва ўспрымаецца як своеасаблівая мадэль Сусвету (Дрэва Сусвету). Паколькі яно карэннямі ўваходзіць у Зямлю, а галінамі — у Неба, то дрэва, як і сам чалавек, з'яўляецца адлюстраваннем «сутнасці двух светаў» і своеасаблівым пасярэднікам паміж «верхам і нізам», Небам і Зямлёй. У многіх старажытных культурах асобныя дрэвы ці цэлыя гаі лічыліся месцам знаходжання звышнатуральных істот (багоў, разнастайных духаў і г.д.). Дрэва нярэдка разглядалася як Вось Свету, вакол якой групуецца ўвесь Космас. Згодна з першабытнымі ўяўленнямі, дрэвы разглядаліся як адухоўленыя істоты, якія маюць сваю душу.
Глядзі таксама
Літаратура
- Дрэва // Беларуская энцыклапедыя ў 18 т. Т. 6. — Мн.: БелЭн, 1998.
- Лесная энциклопедия: В 2-х т./ Гл.ред. Воробьев Г.И.; Ред.кол.: Анучин Н.А., Атрохин В.Г., Виноградов В.Н. и др. — М.: Сов. энциклопедия, 1985.
- Серебряков И.Г. Экологическая морфология растений. Жизненные формы покрытосеменных и хвойных. — М.: Высшая школа, 1962.
- Энциклопедия лесного хозяйства: в 2 х томах. — М.: ВНИИЛМ, 2006.