Сельская гаспадарка: Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
MerlIwBot (размовы | уклад)
др робат выняў: diq:Ziraet (deleted)
Legobot (размовы | уклад)
др Bot: Migrating 146 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q11451 (translate me)
Радок 43: Радок 43:


{{Link FA|eu}}
{{Link FA|eu}}

[[af:Landbou]]
[[als:Landwirtschaft]]
[[am:የርሻ ተግባር]]
[[an:Agricultura]]
[[ar:زراعة]]
[[ast:Agricultura]]
[[ay:Yapuchawi]]
[[az:Kənd təsərrüfatı]]
[[ba:Ауыл хужалығы]]
[[bat-smg:Žemies ūkis]]
[[be-x-old:Сельская гаспадарка]]
[[bg:Селско стопанство]]
[[bm:Sɛnɛkɛ]]
[[bn:কৃষিকার্য]]
[[bo:སོ་ནམ།]]
[[br:Gounezerezh]]
[[bs:Poljoprivreda]]
[[ca:Agricultura]]
[[ceb:Agrikultura]]
[[chr:ᏗᎦᎶᎪᏗ]]
[[ckb:وەرزێڕی]]
[[cs:Zemědělství]]
[[cv:Ял хуçалăхĕ]]
[[cy:Amaeth]]
[[da:Landbrug]]
[[de:Landwirtschaft]]
[[el:Γεωργία (δραστηριότητα)]]
[[en:Agriculture]]
[[eo:Agrikulturo]]
[[es:Agricultura]]
[[et:Põllumajandus]]
[[eu:Nekazaritza]]
[[ext:Agricurtura]]
[[fa:کشاورزی]]
[[fi:Maatalous]]
[[fiu-vro:Põllumajandus]]
[[fo:Landbúnaður]]
[[fr:Agriculture]]
[[fur:Agriculture]]
[[fy:Lânbou]]
[[ga:Talmhaíocht]]
[[gd:Àiteachas]]
[[gl:Agricultura]]
[[gu:કૃષિ]]
[[gv:Eirinys]]
[[hak:Nùng-ngia̍p]]
[[he:חקלאות]]
[[hi:कृषि]]
[[hr:Poljoprivreda]]
[[ht:Agrikilti]]
[[hu:Mezőgazdaság]]
[[hy:Գյուղատնտեսություն]]
[[ia:Agricultura]]
[[id:Pertanian]]
[[io:Agrokultivo]]
[[is:Landbúnaður]]
[[it:Agricoltura]]
[[iu:ᐱᕈᕐᓰᓂᖅ ᓂᐅᕐᕈᑎᒃᓴᓕᐊᕆᓪᓗᒋᑦ]]
[[ja:農業]]
[[jbo:cagyske]]
[[jv:Tetanèn]]
[[ka:სოფლის მეურნეობა]]
[[kk:Ауыл шаруашылығы]]
[[kl:Nunaateqarneq]]
[[km:កសិកម្ម]]
[[kn:ಕೃಷಿ]]
[[ko:농업]]
[[ku:Çandinî]]
[[la:Agricultura]]
[[lad:Agrikultura]]
[[lez:Хуьруьн майишат]]
[[li:Landboew]]
[[lt:Žemės ūkis]]
[[ltg:Solsaimesteiba]]
[[lv:Lauksaimniecība]]
[[map-bms:Pertanian]]
[[mk:Земјоделство]]
[[ml:കൃഷി]]
[[mn:Хөдөө аж ахуй]]
[[mr:शेती]]
[[ms:Pertanian]]
[[mwl:Agricultura]]
[[my:စိုက်ပျိုးရေး]]
[[mzn:کشاورزی]]
[[nah:Mīllahcayōtl]]
[[nds:Bueree]]
[[nds-nl:Laandbouw]]
[[ne:कृषि]]
[[new:बुँज्या]]
[[nl:Landbouw]]
[[nn:Landbruk]]
[[no:Landbruk]]
[[nov:Agrikulture]]
[[nrm:Agritchultuthe]]
[[oc:Agricultura]]
[[or:କୃଷି]]
[[os:Хъæууон хæдзарад]]
[[pa:ਖੇਤੀਬਾੜੀ]]
[[pfl:Landwerdschaft]]
[[pl:Rolnictwo]]
[[pnb:وائی بیجی]]
[[ps:کرهڼه]]
[[pt:Agricultura]]
[[qu:Allpa llamk'ay]]
[[ro:Agricultură]]
[[roa-rup:Ayriculturã]]
[[ru:Сельское хозяйство]]
[[rue:Польногосподарство]]
[[sa:कृषिः]]
[[sah:Агрикултуура]]
[[sc:Agricultura]]
[[scn:Agricultura]]
[[sco:Agricultur]]
[[sh:Poljoprivreda]]
[[si:කෘෂිකර්මය]]
[[simple:Farming]]
[[sk:Poľnohospodárstvo]]
[[sl:Kmetijstvo]]
[[sn:Kurima]]
[[so:Beeraha]]
[[sq:Agrikultura]]
[[sr:Пољопривреда]]
[[stq:Loundwirtskaft]]
[[su:Agrikultur]]
[[sv:Jordbruk]]
[[sw:Kilimo]]
[[szl:Bauerstwo]]
[[ta:வேளாண்மை]]
[[te:వ్యవసాయం]]
[[th:เกษตรกรรม]]
[[tl:Agrikultura]]
[[tpi:Egrikalsa]]
[[tr:Tarım]]
[[tt:Авыл хуҗалыгы]]
[[uk:Сільське господарство]]
[[ur:زراعت]]
[[vec:Agricoltura]]
[[vi:Nông nghiệp]]
[[wa:Agricoûteure]]
[[war:Agrikultura]]
[[wuu:农业]]
[[yi:לאנדווירטשאפט]]
[[zh:农业]]
[[zh-classical:農]]
[[zh-min-nan:Lông-gia̍p]]
[[zh-yue:農業]]

Версія ад 19:31, 8 сакавіка 2013

Сельская гаспадарка, адна з галін эканомікі, галоўнай мэтай якой з'яўляецца забеспячэнне харчаваннем. Сельская гаспадарка вырабляе расліннае і жывёльнае харчаванне, дзякуючы апрацоўцы зямлі, вырошчванню раслін, гадоўлі жывёл.

Рысавае поле ў Інданезіі.

Развіццём сельскай гаспадаркі займаюцца сельскагаспадарчыя галіны навукі: агратэхніка, заатэхніка, аграномія, аграбіялогія, аграхімія, аграэкалогія, аграгеалогія, аграметэаралогія, агракліматалогія.

Гісторыя развіцця сельскай гаспадаркі

Сельская гаспадарка належыць да адной з самых старых формаў матэрыяльнай дзейнасці чалавека – пачатак сельскай гаспадаркі адносяць да неаліту (10—3 тыс. д.н.э.). Пераход ад збірання да апрацоўкі зямлі прывёў да “рэвалюцыі” у чалавечых узаемаадносінах. Змяніўся стыль іх жыцця з качавога на аселы, што прывяло да ўзнікнення болей складаных сацыяльных формаў, якія, у сваю чаргу, стварылі магчымасці для эвалюцыі чалавечых узаемаадносін. Змяніліся і адносіны чалавека да прыроды, якую ён пачаў пераўтвараць дзеля ўласных патрэб.

Першыя спробы апрацоўкі зямлі пачаліся каля 8 тыс. д.н.э. на Блізкім Усходзе (Месапатамія і Егіпет), а потым, амаль адначасова, у трох аддаленых адзін ад аднаго частках света на абшарах сучасных Кітая, Мексікі і Перу. Першымі сельскагаспадарчымі раслінамі сталі на Блізкім Усходзе пшаніца, жыта і ячмень, у Паўднёва-Усходняй Азіі – гарох, бабы, рыс і проса.

Цывілізацыі старажытнасці атрымалі магчымасць развівацца, галоўным чынам, дзякуючы вырошчванню раслін, а часам атрымлівалі і назву ад сваёй галоўнай сельскагаспадарчай культуры — цывілізацыя пшаніцы, жыта, кукурузы.

У гэты ж перыяд былі асвоеныя некаторыя жывёлы: авечкі і козы – каля 10–7 тыс. д.н.э., каровы і свінні – каля 6 тыс. д.н.э., спачатку на Блізкім Усходзе, потым па ўсім Старым Свеце.

Сельская гаспадарка належыць да галін эканомікі з самым шкодным уплывам на навакольнае асяроддзе. У наш час Еўрапейскі Саюз робіць вялікія намаганні для абмежавання забруджвання шляхам інтэграцыі сельскагаспадарчай палітыкі і экалагічнай палітыкі.

Шкода

Сучасная сельская гаспадарка глабальна нясе вялікую шкоду прыродзе, здароўю чалавека [крыніца?] праз:

  • Памяншэнне біялагічнай разнастайнасці відаў
  • Перанасычэнне вадзяных целаў азотам і фосфарам
  • Пестыцыды
  • Ператварэнне натуральных экасістэм у штучныя
  • Эрозію глебы
  • Знішчэнне лясоў пад культуры і пашы
  • Засольванне глебы
  • Меліярацыю
  • Factory farming

і шмат іншага.

Аб'ектыўна, сельская гаспадарка характарызуецца многафункцыянальнасцю.

Этычнасць

Глядзіце Правы жывёл, Бойні, Вегетарыянства, Веганізм

Спасылкі

Шаблон:Link FA