Сельская гаспадарка: Розніца паміж версіямі
[недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
др робат выняў: diq:Ziraet (deleted) |
др Bot: Migrating 146 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q11451 (translate me) |
||
Радок 43: | Радок 43: | ||
{{Link FA|eu}} |
{{Link FA|eu}} |
||
[[af:Landbou]] |
|||
[[als:Landwirtschaft]] |
|||
[[am:የርሻ ተግባር]] |
|||
[[an:Agricultura]] |
|||
[[ar:زراعة]] |
|||
[[ast:Agricultura]] |
|||
[[ay:Yapuchawi]] |
|||
[[az:Kənd təsərrüfatı]] |
|||
[[ba:Ауыл хужалығы]] |
|||
[[bat-smg:Žemies ūkis]] |
|||
[[be-x-old:Сельская гаспадарка]] |
|||
[[bg:Селско стопанство]] |
|||
[[bm:Sɛnɛkɛ]] |
|||
[[bn:কৃষিকার্য]] |
|||
[[bo:སོ་ནམ།]] |
|||
[[br:Gounezerezh]] |
|||
[[bs:Poljoprivreda]] |
|||
[[ca:Agricultura]] |
|||
[[ceb:Agrikultura]] |
|||
[[chr:ᏗᎦᎶᎪᏗ]] |
|||
[[ckb:وەرزێڕی]] |
|||
[[cs:Zemědělství]] |
|||
[[cv:Ял хуçалăхĕ]] |
|||
[[cy:Amaeth]] |
|||
[[da:Landbrug]] |
|||
[[de:Landwirtschaft]] |
|||
[[el:Γεωργία (δραστηριότητα)]] |
|||
[[en:Agriculture]] |
|||
[[eo:Agrikulturo]] |
|||
[[es:Agricultura]] |
|||
[[et:Põllumajandus]] |
|||
[[eu:Nekazaritza]] |
|||
[[ext:Agricurtura]] |
|||
[[fa:کشاورزی]] |
|||
[[fi:Maatalous]] |
|||
[[fiu-vro:Põllumajandus]] |
|||
[[fo:Landbúnaður]] |
|||
[[fr:Agriculture]] |
|||
[[fur:Agriculture]] |
|||
[[fy:Lânbou]] |
|||
[[ga:Talmhaíocht]] |
|||
[[gd:Àiteachas]] |
|||
[[gl:Agricultura]] |
|||
[[gu:કૃષિ]] |
|||
[[gv:Eirinys]] |
|||
[[hak:Nùng-ngia̍p]] |
|||
[[he:חקלאות]] |
|||
[[hi:कृषि]] |
|||
[[hr:Poljoprivreda]] |
|||
[[ht:Agrikilti]] |
|||
[[hu:Mezőgazdaság]] |
|||
[[hy:Գյուղատնտեսություն]] |
|||
[[ia:Agricultura]] |
|||
[[id:Pertanian]] |
|||
[[io:Agrokultivo]] |
|||
[[is:Landbúnaður]] |
|||
[[it:Agricoltura]] |
|||
[[iu:ᐱᕈᕐᓰᓂᖅ ᓂᐅᕐᕈᑎᒃᓴᓕᐊᕆᓪᓗᒋᑦ]] |
|||
[[ja:農業]] |
|||
[[jbo:cagyske]] |
|||
[[jv:Tetanèn]] |
|||
[[ka:სოფლის მეურნეობა]] |
|||
[[kk:Ауыл шаруашылығы]] |
|||
[[kl:Nunaateqarneq]] |
|||
[[km:កសិកម្ម]] |
|||
[[kn:ಕೃಷಿ]] |
|||
[[ko:농업]] |
|||
[[ku:Çandinî]] |
|||
[[la:Agricultura]] |
|||
[[lad:Agrikultura]] |
|||
[[lez:Хуьруьн майишат]] |
|||
[[li:Landboew]] |
|||
[[lt:Žemės ūkis]] |
|||
[[ltg:Solsaimesteiba]] |
|||
[[lv:Lauksaimniecība]] |
|||
[[map-bms:Pertanian]] |
|||
[[mk:Земјоделство]] |
|||
[[ml:കൃഷി]] |
|||
[[mn:Хөдөө аж ахуй]] |
|||
[[mr:शेती]] |
|||
[[ms:Pertanian]] |
|||
[[mwl:Agricultura]] |
|||
[[my:စိုက်ပျိုးရေး]] |
|||
[[mzn:کشاورزی]] |
|||
[[nah:Mīllahcayōtl]] |
|||
[[nds:Bueree]] |
|||
[[nds-nl:Laandbouw]] |
|||
[[ne:कृषि]] |
|||
[[new:बुँज्या]] |
|||
[[nl:Landbouw]] |
|||
[[nn:Landbruk]] |
|||
[[no:Landbruk]] |
|||
[[nov:Agrikulture]] |
|||
[[nrm:Agritchultuthe]] |
|||
[[oc:Agricultura]] |
|||
[[or:କୃଷି]] |
|||
[[os:Хъæууон хæдзарад]] |
|||
[[pa:ਖੇਤੀਬਾੜੀ]] |
|||
[[pfl:Landwerdschaft]] |
|||
[[pl:Rolnictwo]] |
|||
[[pnb:وائی بیجی]] |
|||
[[ps:کرهڼه]] |
|||
[[pt:Agricultura]] |
|||
[[qu:Allpa llamk'ay]] |
|||
[[ro:Agricultură]] |
|||
[[roa-rup:Ayriculturã]] |
|||
[[ru:Сельское хозяйство]] |
|||
[[rue:Польногосподарство]] |
|||
[[sa:कृषिः]] |
|||
[[sah:Агрикултуура]] |
|||
[[sc:Agricultura]] |
|||
[[scn:Agricultura]] |
|||
[[sco:Agricultur]] |
|||
[[sh:Poljoprivreda]] |
|||
[[si:කෘෂිකර්මය]] |
|||
[[simple:Farming]] |
|||
[[sk:Poľnohospodárstvo]] |
|||
[[sl:Kmetijstvo]] |
|||
[[sn:Kurima]] |
|||
[[so:Beeraha]] |
|||
[[sq:Agrikultura]] |
|||
[[sr:Пољопривреда]] |
|||
[[stq:Loundwirtskaft]] |
|||
[[su:Agrikultur]] |
|||
[[sv:Jordbruk]] |
|||
[[sw:Kilimo]] |
|||
[[szl:Bauerstwo]] |
|||
[[ta:வேளாண்மை]] |
|||
[[te:వ్యవసాయం]] |
|||
[[th:เกษตรกรรม]] |
|||
[[tl:Agrikultura]] |
|||
[[tpi:Egrikalsa]] |
|||
[[tr:Tarım]] |
|||
[[tt:Авыл хуҗалыгы]] |
|||
[[uk:Сільське господарство]] |
|||
[[ur:زراعت]] |
|||
[[vec:Agricoltura]] |
|||
[[vi:Nông nghiệp]] |
|||
[[wa:Agricoûteure]] |
|||
[[war:Agrikultura]] |
|||
[[wuu:农业]] |
|||
[[yi:לאנדווירטשאפט]] |
|||
[[zh:农业]] |
|||
[[zh-classical:農]] |
|||
[[zh-min-nan:Lông-gia̍p]] |
|||
[[zh-yue:農業]] |
Версія ад 19:31, 8 сакавіка 2013
Сельская гаспадарка, адна з галін эканомікі, галоўнай мэтай якой з'яўляецца забеспячэнне харчаваннем. Сельская гаспадарка вырабляе расліннае і жывёльнае харчаванне, дзякуючы апрацоўцы зямлі, вырошчванню раслін, гадоўлі жывёл.
Развіццём сельскай гаспадаркі займаюцца сельскагаспадарчыя галіны навукі: агратэхніка, заатэхніка, аграномія, аграбіялогія, аграхімія, аграэкалогія, аграгеалогія, аграметэаралогія, агракліматалогія.
Гісторыя развіцця сельскай гаспадаркі
Сельская гаспадарка належыць да адной з самых старых формаў матэрыяльнай дзейнасці чалавека – пачатак сельскай гаспадаркі адносяць да неаліту (10—3 тыс. д.н.э.). Пераход ад збірання да апрацоўкі зямлі прывёў да “рэвалюцыі” у чалавечых узаемаадносінах. Змяніўся стыль іх жыцця з качавога на аселы, што прывяло да ўзнікнення болей складаных сацыяльных формаў, якія, у сваю чаргу, стварылі магчымасці для эвалюцыі чалавечых узаемаадносін. Змяніліся і адносіны чалавека да прыроды, якую ён пачаў пераўтвараць дзеля ўласных патрэб.
Першыя спробы апрацоўкі зямлі пачаліся каля 8 тыс. д.н.э. на Блізкім Усходзе (Месапатамія і Егіпет), а потым, амаль адначасова, у трох аддаленых адзін ад аднаго частках света на абшарах сучасных Кітая, Мексікі і Перу. Першымі сельскагаспадарчымі раслінамі сталі на Блізкім Усходзе пшаніца, жыта і ячмень, у Паўднёва-Усходняй Азіі – гарох, бабы, рыс і проса.
Цывілізацыі старажытнасці атрымалі магчымасць развівацца, галоўным чынам, дзякуючы вырошчванню раслін, а часам атрымлівалі і назву ад сваёй галоўнай сельскагаспадарчай культуры — цывілізацыя пшаніцы, жыта, кукурузы.
У гэты ж перыяд былі асвоеныя некаторыя жывёлы: авечкі і козы – каля 10–7 тыс. д.н.э., каровы і свінні – каля 6 тыс. д.н.э., спачатку на Блізкім Усходзе, потым па ўсім Старым Свеце.
Сельская гаспадарка належыць да галін эканомікі з самым шкодным уплывам на навакольнае асяроддзе. У наш час Еўрапейскі Саюз робіць вялікія намаганні для абмежавання забруджвання шляхам інтэграцыі сельскагаспадарчай палітыкі і экалагічнай палітыкі.
Шкода
Сучасная сельская гаспадарка глабальна нясе вялікую шкоду прыродзе, здароўю чалавека [крыніца?] праз:
- Памяншэнне біялагічнай разнастайнасці відаў
- Перанасычэнне вадзяных целаў азотам і фосфарам
- Пестыцыды
- Ператварэнне натуральных экасістэм у штучныя
- Эрозію глебы
- Знішчэнне лясоў пад культуры і пашы
- Засольванне глебы
- Меліярацыю
- Factory farming
і шмат іншага.
Аб'ектыўна, сельская гаспадарка характарызуецца многафункцыянальнасцю.
Этычнасць
Глядзіце Правы жывёл, Бойні, Вегетарыянства, Веганізм