Венецыянская рэспубліка: Розніца паміж версіямі
[недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
др removed Category:Венецыя; added Category:Гісторыя Венецыі using HotCat |
др Bot: Migrating 61 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q4948 (translate me) |
||
Радок 140: | Радок 140: | ||
{{Link FA|vec}} |
{{Link FA|vec}} |
||
{{Link GA|cs}} |
{{Link GA|cs}} |
||
[[als:Republik Venedig]] |
|||
[[an:Republica de Venecia]] |
|||
[[ar:جمهورية البندقية]] |
|||
[[arz:جمهورية فينيسيا]] |
|||
[[az:Venesiya Respublikası]] |
|||
[[be-x-old:Вэнэцыянская рэспубліка]] |
|||
[[bg:Венецианска република]] |
|||
[[br:Republik Venezia]] |
|||
[[bs:Mletačka republika]] |
|||
[[ca:República de Venècia]] |
|||
[[cs:Benátská republika]] |
|||
[[da:Republikken Venedig]] |
|||
[[de:Republik Venedig]] |
|||
[[el:Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας]] |
|||
[[en:Republic of Venice]] |
|||
[[eo:Venecia respubliko]] |
|||
[[es:República de Venecia]] |
|||
[[et:Venezia vabariik]] |
|||
[[eu:Veneziako Errepublika]] |
|||
[[fa:جمهوری ونیز]] |
|||
[[fi:Venetsian tasavalta]] |
|||
[[fo:Lýðveldið Venesia]] |
|||
[[fr:République de Venise]] |
|||
[[gl:República de Venecia]] |
|||
[[he:הרפובליקה של ונציה]] |
|||
[[hr:Mletačka Republika]] |
|||
[[hu:Velencei Köztársaság]] |
|||
[[id:Republik Venesia]] |
|||
[[it:Repubblica di Venezia]] |
|||
[[ja:ヴェネツィア共和国]] |
|||
[[ko:베네치아 공화국]] |
|||
[[la:Respublica Veneta]] |
|||
[[lv:Venēcijas Republika]] |
|||
[[mk:Венецијанска Република]] |
|||
[[mr:व्हेनिसचे प्रजासत्ताक]] |
|||
[[nds:Venedig (Republiek)]] |
|||
[[nds-nl:Republiek Venies]] |
|||
[[nl:Republiek Venetië]] |
|||
[[nn:Republikken Venezia]] |
|||
[[no:Republikken Venezia]] |
|||
[[oc:Republica de Venècia]] |
|||
[[pl:Republika Wenecka]] |
|||
[[pt:República de Veneza]] |
|||
[[ro:Republica Veneția]] |
|||
[[ru:Венецианская республика]] |
|||
[[sh:Mletačka Republika]] |
|||
[[simple:Republic of Venice]] |
|||
[[sk:Benátska republika]] |
|||
[[sl:Beneška republika]] |
|||
[[sq:Republika e Veneciës]] |
|||
[[sr:Млетачка република]] |
|||
[[sv:Republiken Venedig]] |
|||
[[th:สาธารณรัฐเวนิส]] |
|||
[[tl:Republika ng Venezia]] |
|||
[[tr:Venedik Cumhuriyeti]] |
|||
[[uk:Венеціанська республіка]] |
|||
[[ur:جمہوریہ وینس]] |
|||
[[vec:Republica de Venesia]] |
|||
[[vi:Cộng hòa Venezia]] |
|||
[[zh:威尼斯共和国]] |
|||
[[zh-min-nan:Venezia Kiōng-hô-kok]] |
Версія ад 01:07, 9 сакавіка 2013
Рэспубліка | |||||
Найяснейшая Рэспубліка Венецыя | |||||
---|---|---|---|---|---|
італ.: Serenissima Repubblica di Venezia | |||||
|
|||||
Гімн: Гімн Венецыі | |||||
|
|||||
|
|||||
Сталіца | Венецыя | ||||
Найбуйнейшыя гарады | Венецыя | ||||
Мова(ы) |
венецыянская мова, лацінская мова |
||||
Афіцыйная мова | Venetian[d] і лацінская мова | ||||
Рэлігія | Рымска-каталіцкая царква | ||||
Грашовая адзінка | Венецыянская ліра | ||||
Насельніцтва |
|
||||
Форма кіравання | Алігархічная рэспубліка | ||||
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Венецыянская рэспубліка – сярэднявечная дзяржава, якая размяшчалася на астравах і пабярэжжы паўночнай часткі Адрыятычнага мора, заселеных у 5 ст., у часы спусташальных набегаў варварскіх плямёнаў на Паўночную Італію.
Гісторыя
Пасля падзення Заходняй Рымскай імперыі Венецыянскія астравы разам з астатняй Італіяй падпалі пад уладу караля Адаакра, потым остготаў і, нарэшце, Усходняй Рымскай імперыі; нават пасля ўварвання лангабардаў яны заставаліся яшчэ пад уладай Візантыі. У 697 насельніцтва гэтай астраўной групы ўпершыню абрала пажыццёвую вышэйшую службовую асобу, названую дожам (ад лацінскага – dux). Трэці венецыянскі дож па просьбе рымскага папы абвясціў вайну лангабардам, аблажыў іх у Равене і, завалодаўшы гэтым горадам, перадаў яго пад уладу візантыйскага імператара. Аднак неўзабаве, гэты дож быў забіты суграмадзянамі ў сваім палацы, і пасада дожа была скасаваная на пяць гадоў, але затым ізноў адноўленая ў сувязі з неабходнасцю мець ваеннага кіраўніка для абароны горада. Аднак галоўным органам выканаўчай улады ў Венецыі засталася гарадская Рада сарака. У часы бурнага палітычнага жыцця рэспублікі, у 1172 была заснаваная Вялікая рада, якая складалася з выбарных натабляў, і з тых часоў зрабілася вышэйшаю ўладай і значна абмяжоўвала магутнасць дожаў і сіньёрыі (урадавай калегіі з шасці радных). Агульны народны сход стаў склікацца толькі ў выключных выпадках, а ў 1423 быў адменены.
Крыжовыя паходы забяспечылі Венецыянскай рэспубліцы каласальны прырост багацця і магутнасці. Геаграфічнае становішча і палітычная беспрынцыповасць дазволілі венецыянцам атрымліваць выгаду з чужых войн і нажывацца за кошт пасрэдніцкага гандлю з варагуючымі адзін з другім бакамі. Венецыя стварыла моцны флот і яе гандлёвыя факторыі размяшчаліся па ўсім Міжземнамор'і. Венецыянскі дож Энрыка Дандала ў пач. 13 ст. з выгадай для Венецыі выкарыстаў крыжакоў Чацвёртага крыжовага паходу, накіраваўшы іх супраць ворагаў і гандлёвых супернікаў венецыянцаў, у абмен на правіянт і транспартныя паслугі. У выніку рыцары і венецыянскія маракі разграмілі важны венгерскі гандлёвы горад Задар, а затым штурмам узялі Канстанцінопаль, захапіўшы велізарную здабычу ў сталіцы Візантыі. Пры падзеле скоранай імперыі, венецыянцы атрымалі чвэрць яе тэрыторый і багаццяў, а таксама палову Канстанцінопаля. У валоданні венецыянцаў апынулася мноства грэчаскіх астравоў, правінцый і княстваў, якія распасціраліся ад Адрыятычнага да Чорнага мораў, што дазволіла ім прыбраць да рук амаль увесь гандаль Еўропы з Азіяй. Тым не менш, Венецыя не змагла перашкодзіць падзенню Лацінскай імперыі ў 1261, пасля чаго візантыйскія імператары далі шырокія гандлёвыя прывілеі генуэзцам – асноўным супернікам Венецыі ў той перыяд.
З 1256 Венецыянская рэспубліка вяла з Генуэзскай рэспублікай працяглую вайну з пераменным поспехам, аднак пасля 130-летняга змагання Венецыя здолела дамагчыся перамогі ў 1381. Венецыянскія валоданні ў Еўропе працягвалі пашырацца. Да сяр. 15 ст., калі магутнасць Венецыянскай рэспублікі дасягнула сваёй вяршыні, яе тэрыторыя складалася з трох складовых частак: герцагства, якое ахоплівала горад Венецыю і найбліжэйшыя гарады ў Венецыянскай лагуне; кантынентальнай часткі, якая складалася з некалькіх абласцей Верхняй Італіі; марской часткі, якая ўключала Істрыю, Далмацію, часткова Албанію, Марэю і Македонію, а таксама Кандыю (Крыт), Неграпонт (Эўбею) і іншыя астравы грэчаскага архіпелага. Нарэшце, удава апошняга кіпрскага караля Катарына Карнара ў 1489 прадала Венецыянскай рэспубліцы востраў Кіпр. З такой раздробненай тэрыторыяй і невялікім насельніцтвам, Венецыянская рэспубліка заставалася, тым не менш, першай марской і гандлёвай дзяржавай Міжземнамор'я да канца сярэднявечча.
Гл. таксама
Спасылкі
- На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Венецыянская рэспубліка