Тампліеры: Розніца паміж версіямі
[недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
др r2.7.3) (робат зьмяніў el:Ιππότες του Ναού на el:Τάγμα του Ναού |
др Bot: Migrating 71 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q41300 (translate me) |
||
Радок 30: | Радок 30: | ||
{{Link FA|ro}} |
{{Link FA|ro}} |
||
{{Link GA|es}} |
{{Link GA|es}} |
||
[[af:Orde van die Tempeliers]] |
|||
[[an:Orden d'o Temple]] |
|||
[[ang:Cnihtas þæm Temple]] |
|||
[[ar:فرسان الهيكل]] |
|||
[[arz:فرسان المعبد]] |
|||
[[az:Tampliyerlər]] |
|||
[[bat-smg:Tamplėirē]] |
|||
[[be-x-old:Тампліеры]] |
|||
[[bg:Тамплиери]] |
|||
[[bn:নাইট টেম্পলার]] |
|||
[[br:Urzh an Templ]] |
|||
[[ca:Orde del Temple]] |
|||
[[cs:Řád templářů]] |
|||
[[cv:Тамплиерсем]] |
|||
[[cy:Urdd y Deml]] |
|||
[[da:Tempelridderne]] |
|||
[[de:Templerorden]] |
|||
[[el:Τάγμα του Ναού]] |
|||
[[en:Knights Templar]] |
|||
[[eo:Templanoj]] |
|||
[[es:Caballeros templarios]] |
|||
[[et:Templiordu]] |
|||
[[eu:Tenpluko ordena]] |
|||
[[fa:شوالیههای معبد]] |
|||
[[fi:Temppeliherrain ritarikunta]] |
|||
[[fr:Ordre du Temple]] |
|||
[[fy:Timpeliers]] |
|||
[[gl:Orde dos templarios]] |
|||
[[gu:નાઈટ્સ ટેમ્પ્લર]] |
|||
[[he:מסדר אבירי היכל שלמה]] |
|||
[[hr:Templari]] |
|||
[[hu:Templomosok]] |
|||
[[id:Ordo Bait Allah]] |
|||
[[is:Musterisriddarar]] |
|||
[[it:Cavalieri templari]] |
|||
[[ja:テンプル騎士団]] |
|||
[[ka:ტამპლიერები]] |
|||
[[kn:ಊಳಿಗಮಾನ್ಯ ಯುಗದ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸೈನ್ಯಪಡೆ]] |
|||
[[ko:성전 기사단]] |
|||
[[la:Pauperes commilitones Christi Templique Salomonici]] |
|||
[[lb:Templeruerden]] |
|||
[[lt:Tamplieriai]] |
|||
[[lv:Templiešu ordenis]] |
|||
[[mk:Витези Темплари]] |
|||
[[ms:Knight Templar]] |
|||
[[nds-nl:Tìmpelders]] |
|||
[[nl:Tempeliers]] |
|||
[[nn:Tempelriddarordenen]] |
|||
[[no:Tempelridderordenen]] |
|||
[[oc:Òrdi deu Temple]] |
|||
[[pl:Templariusze]] |
|||
[[pt:Ordem dos Templários]] |
|||
[[ro:Ordinul Templierilor]] |
|||
[[ru:Тамплиеры]] |
|||
[[sh:Templari]] |
|||
[[simple:Knights Templar]] |
|||
[[sk:Rád templárov]] |
|||
[[sl:Templjarji]] |
|||
[[sq:Tempullarët]] |
|||
[[sr:Темплари]] |
|||
[[sv:Tempelherreorden]] |
|||
[[ta:நைட் டெம்பிளர்]] |
|||
[[te:నైట్ టెంప్లర్]] |
|||
[[th:อัศวินเทมพลาร์]] |
|||
[[tr:Tapınak Şövalyeleri]] |
|||
[[uk:Тамплієри]] |
|||
[[ur:فرسان الہیکل]] |
|||
[[vi:Hiệp sĩ dòng Đền]] |
|||
[[vls:Tempeliers]] |
|||
[[wa:Ôre des Timplîs]] |
|||
[[zh:圣殿骑士团]] |
Версія ад 01:33, 9 сакавіка 2013
Тампліеры, храмоўнікі (франц. templiers, ад temple — храм), члены сярэднявечнага каталіцкага духоўна-рыцарскага ордэна, заснаванага ў Іерусаліме пасля Першага крыжовага паходу (каля 1118 або 1119) французскімі рыцарамі для абароны паломнікаў, умацавання і пашырэння дзяржаў крыжакоў у Палесціне і Сірыі.
Гісторыя
Названыя па першапачатковай рэзідэнцыі заснавальнікаў ордэна, якая знаходзілася зблізку царквы, якая, паводле аддання, была ўзведзеная на месцы старажытнага храма Саламона. У 1128 быў выпрацаваны статут ордэна, які ператварыў яго ў строга цэнтралізаваную арганізацыю. У 1139 Папа Інакенцій II надаў Тампліерам шырокія прывілеі: вынятка з юрысдыкцыі мясцовых свецкіх і царкоўных феадалаў, вызваленне ад выплаты царкоўных падаткаў, падсуднасць толькі папскай курыі і інш. Гэтыя прывілеі пасля пацвярджаліся і дапаўняліся інш. папамі, якія імкнуліся паставіць ордэн на службу сваім палітычным мэтам. Тампліеры актыўна ўдзельнічалі ў крыжовых паходах 12—13 стст. З часам яны сталі найболей арганізаванай ваенна-палітычнай сілай Іерусалімскага каралеўства. У 1187 Тампліеры патрывалі жорсткае паражэнне ў бітве пры Хаціне ад Саладзіна. Ордэн Тампліераў дзякуючы падараванням і ахвяраванням ператварыўся ў найбуйнага феадальнага валадара на Блізкім Усходзе і ў Еўропе. Яго «правінцыі» (мясцовыя падпадзяленні) існавалі амаль ва ўсіх дзяржавах Заходняй і Цэнтральнай Еўропы. Сяляне, жорстка працаваўшыя ў маёнтках Тампліераў, не раз паднімалі супраць іх паўстанні. Узбагачэнню Тампліераў садзейнічалі заняткі гандлем і ліхвярствам. У 13 ст. Тампліеры — найбуйныя банкіры ў Заходняй Еўропе. Да фінансавых паслуг Тампліераў звярталіся феадалы, васпаны, рымскія папы.
У 1291 Тампліеры абгрунтаваліся на Кіпры, затым канчаткова перабраліся ў Еўропу, пераважна ў Францыю. У канфлікце пачатку 14 ст. паміж французскім каралём Піліпам IV Прыгожым і рымскім папам Баніфацыем VIII Тампліеры падтрымлівалі папу. У перыяд Авіньёнскага паланення пап Піліп IV, баяўшыся росту магутнасці Тампліераў, імкнуўся авалодаць іх багаццямі, дамогся абвінавачвання Тампліераў ў ерасі. Супраць іх быў узбуджаны інквізіцыйны працэс. Увосень 1307 амаль усе Тампліеры ў Францыі былі арыштаваныя; пасля жорсткіх катаванняў «абвінавачаныя» у ерасі і спаленыя (1310); здабытак ордэна быў канфіскаваны каралеўскай казной. Пераследам падвергнуліся таксама Тампліеры і ў інш. дзяржавах Заходняй Еўропы. У 1312 папа Клімент V скасаваў ордэн Тампліераў.
Спадчына
З іх ваеннай місіяй і шырокімі фінансавымі сродкамі, рыцары фінансавалі будаўніцтва вялікай колькасць пабудоў і храмаў у Еўропе і на Святой Зямлі. Шматлікія з гэтых будынкаў усё яшчэ захаваліся. Адметныя архітэктурныя элементы гэтых будынкаў уключаюць выкарыстанне выявы «два рыцара на адзіным кані», уяўляючы беднату Тампліераў, і круглыя будынкі, распрацаваныя, каб пахадзіць на царкву Святога Долу ў Іерусаліме.
Сёння вялікая колькасць арганізацый заяўляе, што яны з'яўляюцца нашчадкамі традыцый тампліераў, асабліва тых якія з'яўляюцца добрымі учынкамі. Некаторыя з такіх арганізацый шмат дзейнічаюць па ўсяму свету, падтрымліваюць лякарні, медыцынскія цэнтры для жабракоў і іншае.
Паданні
З самага заснавання ордэна, з ім было звязана мноства паданняў і легенд. Большасць была пра тое, што Тампліеры даўно займалі Храмаву гару. Хадзілі чуткі, пра рэліквіі, якія там маглі знайсці члены ордэна (у асноўным: Святая Граль, Каўчэг Заповедзяў ці фрагменты крыжа на якім быў распяты Ісус Хрыстос). Яшчэ больш легенд хадзіла пра скарбы схованыя Тампліерамі. Шаблон:Літ
Гл. таксама
Тампліеры на Вікісховішчы |
Шаблон:Link FA Шаблон:Link FA Шаблон:Link FA Шаблон:Link FA Шаблон:Link GA