Канюшы вялікі літоўскі: Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др clean up, replaced: ялікакняск → ялікакняжацк, азімер → азімір, я у → я ў, ўнія → унія using AWB (8323)
Legobot (размовы | уклад)
др Bot: Migrating 3 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q3692654 (translate me)
Радок 95: Радок 95:
[[Катэгорыя:Прыдворныя пасады ВКЛ]]
[[Катэгорыя:Прыдворныя пасады ВКЛ]]
[[Катэгорыя:Вялікія канюшыя літоўскія| ]]
[[Катэгорыя:Вялікія канюшыя літоўскія| ]]

[[be-x-old:Канюшы вялікі літоўскі]]
[[lt:Lietuvos didysis žirgininkas]]
[[pl:Koniuszy wielki litewski]]

Версія ад 22:29, 9 сакавіка 2013

Канюшы вялікі літоўскі (да Люблінскай уніі 1569 канюшы дворны літоўскі) — пасада ў Вялікім Княстве Літоўскім.

Пасада існавала з канца 15 стагоддзя. Адказваў за вялікакняжацкія табуны і стайні

У сталым выглядзе ўрад заснаваны ў ВКЛ у часы Жыгімонта Аўгуста як адпаведнік канюшага вялікага кароннага. Аднак з цягам чаму гэта пасада зрабілася выключна ганаровай, бо абавязкі канюшага (нагляд за вялікакняжацкімі табунамі і стайнямі) выконваў падканюшы (subagazo). У 15 стагоддзі пры вялікім князю называўся канюшы дворны, у паветах — канюшы земскі. Напрыканцы 17 стагоддзя ўрад канюшага вялікага (канюшага ВКЛ) стаўся дыгнітарскім (што падцвердзіла канстытуцыя сойму ў 1768).

Спіс вялікіх канюшых літоўскіх

Год прыняцця
пасады
Год складання
пасады
альбо смерці
Асоба Выява Заўвагі
Канюшыя вялікакняжацкія
1398 Ян Няміра Пазней полацкі намеснік
1455 Марцін
1451 1459 Грынька Валовіч
1475 Богуш Міцута
1483 1487 Марцін Рыгоравіч Ватароўскі
Дворныя канюшыя літоўскія
1495 люты 1509 Марцін Багданавіч Храптовіч Пазбаўлены пасады за ўдзел у мяцежы Глінскіх
май 1511 1523 Якуб Кунцэвіч Памер
8 чэрвеня 1524 1537 Васіль Багданавіч Чыж
?? 1544 Юрый Воўчкавіч
1544 1547 Мікалай Андрушовіч
ліпень 1548 1565 Яраш Карыцкі
(Jarosz Korycki)
Памер
1565 1569 Якуб Пясецкі
(Jakub Piasecki)
18 студзеня 1569 1569 Фёдар Галаўня-Астрожацкі
(Fedor Hołownia Ostrożecki)
Памер
Вялікія канюшыя літоўскія
1569 1587 Якуб Пясецкі
(Jakub Piasecki)
Другі раз.
Памер
31 сакавіка 1588 24 чэрвеня 1593 Геранім Хадкевіч
(Hieronim Chodkiewicz)
Паступіў на мсціслаўскага ваяводу
25 чэрвеня 1593 14 лютага 1623 Павел Стэфан Сапега
(Paweł Stefan Sapieha)
Паступіў на літоўскага падканцлера
14 сакавіка 1623 23 ліпеня 1633 Крыштаф Хадкевіч
(Krzysztof Chodkiewicz)
Паступіў на троцкага кашталяна
20 ліпеня 1633 3 красавіка 1646 Ян Казімір Хадкевіч
(Jan Kazimierz Chodkiewicz)
Сын папярэняга.
Паступіў на віленскага кашталяна
28 красавіка 1646 31 снежня 1669 Багуслаў Радзівіл
(Bogusław Radziwiłł)
Памер
студзень - люты 1670 25 чэрвеня 1686 Францішак Стэфан Сапега
(Franciszek Stefan Sapieha)
Памер
1 кастрычніка 1686 29 сакавіка 1690 Кароль Станіслаў Радзівіл
(Karol Stanisław Radziwiłł)
Паступіў на літоўскага падканцлера
1690 19 лістапада 1700 Міхал Францішак Сапега
(Michał Franciszek Sapieha)
Забіты антысапегаўскі настроенай шляхтай
на наступны дзень пасля Алькеніцкай бітвы
1 лютага 1701 30 красавіка 1728 Якуб Генрык Флемінг
(Jakub Henryk Flemming)
Памер
1708 1709 Даніэль Выгоўскі
(Daniel Wyhowski)
Прызначаны Станіславам Ляшчынскім
28 чэрвеня 1728 4 лютага 1734 Міхал Казімір Радзівіл Рыбанька
(Michał Kazimierz Radziwiłł Rybeńko)
Паступіў на надворнага літоўскага маршалка
25 ліпеня 1734 11 снежня 1762 Удальрык Крыштаф Радзівіл
(Udalryk Krzysztof Radziwiłł)
Паступіў на вялікага літоўскага пісара
7 снежня 1762 20 снежня 1764 Міхал Бжастоўскі
(Michał Brzostowski)
Паступіў на вялікага літоўскага падскарбія
20 снежня 1764 15 чэрвеня 1765 Антоній Тызенгаўз
(Antoni Tyzenhauz)
Паступіў на надворнага літоўскага падскарбія
15 чэрвеня 1765 1771 Стэфан Алендскі
(Stefan Olędzki)
Памер
6 сакавіка 1771 1791 Дамінік Александровіч
(Dominik Alexandrowicz)
Памер
18 красавіка 1791 1795 Міхал Грабоўскі
(Michał Grabowski)
Склаў урад у сувязі са спыненнем існавання Рэчы Паспалітай

Гл. таксама