Аўстралапітэкі: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
др арфаграфія |
др Bot: Migrating 52 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q103237 (translate me) |
||
Радок 24: | Радок 24: | ||
{{Link FA|hu}} |
{{Link FA|hu}} |
||
[[ar:أسترالوبيثكس]] |
|||
[[az:Avstralopitek]] |
|||
[[bg:Австралопитеци]] |
|||
[[bo:ལྷོ་སྤྲ།]] |
|||
[[br:Aostralopitek]] |
|||
[[ca:Australopitec]] |
|||
[[cs:Australopithecus]] |
|||
[[da:Australopithecus]] |
|||
[[de:Australopithecus]] |
|||
[[el:Αυστραλοπίθηκος]] |
|||
[[en:Australopithecus]] |
|||
[[eo:Aŭstralopitekoj]] |
|||
[[es:Australopithecus]] |
|||
[[et:Australopiteekus]] |
|||
[[eu:Australopithecus]] |
|||
[[fa:جنوبیکپی]] |
|||
[[fi:Australopithecus]] |
|||
[[fr:Australopithèque]] |
|||
[[ga:Astrálápa]] |
|||
[[gl:Australopithecus]] |
|||
[[he:אוסטרלופיתקוס]] |
|||
[[hi:आस्ट्रेलोपिथिक्स]] |
|||
[[hr:Australopitek]] |
|||
[[hu:Australopithecus]] |
|||
[[id:Australopithecus]] |
|||
[[it:Australopithecus]] |
|||
[[ja:アウストラロピテクス]] |
|||
[[kk:Австралопитек]] |
|||
[[ko:오스트랄로피테쿠스]] |
|||
[[la:Australopithecus]] |
|||
[[lb:Australopithecus]] |
|||
[[lt:Australopitekai]] |
|||
[[mt:Australopithecus]] |
|||
[[nds:Australopithecus]] |
|||
[[nl:Australopithecus]] |
|||
[[nn:Australopithecus]] |
|||
[[no:Australopithecus]] |
|||
[[pl:Australopitek]] |
|||
[[pt:Australopithecus]] |
|||
[[ro:Australopitec]] |
|||
[[roa-rup:Australopithecus]] |
|||
[[ru:Австралопитеки]] |
|||
[[simple:Australopithecus]] |
|||
[[sk:Australopitek]] |
|||
[[sl:Avstralopitek]] |
|||
[[sr:Аустралопитекус]] |
|||
[[sv:Australopithecus]] |
|||
[[tl:Australopithecus]] |
|||
[[tr:Australopithecus]] |
|||
[[uk:Австралопітеки]] |
|||
[[vi:Chi Vượn người phương nam]] |
|||
[[zh:南方古猿]] |
Версія ад 13:11, 10 сакавіка 2013
Аўстралапітэкі — група выкапнёвых вышэйшых прыматаў, першыя прадстаўнікі сямейства гамінідаў.
Першыя выкапнёвыя рэшткі аўстралапітэкаў былі знойдзены ў 1924 на поўдні Афрыкі. Яны атрымалі сістэматычную назву па месцы знаходкі — аўстралапітэк афрыканскі. Вынікі раскопак на тэрыторыі Афрыкі ў другой палове ХХ ст. сведчаць, што аўстралапітэкі жылі больш чым 5 мільёнаў гадоў таму.
Даследаванне знойдзеных частак шкілета аўстралапітэкаў паказала, што яны спалучалі ў сабе прыкметы чалавека і малпы. Вывучэнне будовы карэнных зубоў аўстралапітэкаў указвала на жыўленне расліннай ежай. У той жа час будова іклаў і разцоў пацвярджала выкарыстанне ежы жывёльнага паходжання. Галаўны мозг аўстралапітэкаў меў аб'ём каля 650 см³, што практычна не адрознівала яго ад мозгу сучасных чалавекападобных малпаў. Рост быў у межах 100—150 см, а маса цела складала прыкладна 30—60 кг.
Аўстралапітэкі зрабілі два важныя крокі ад жывёл да чалавека. Першым з іх стала прамахаджэнне, пра што гаворыць будова іх тазавых касцей. Варта заўважыць, што хаджэнне на дзвюх нагах першапачаткова прынесла масу нязручнасцей. Зменшылася хуткасць перамяшчэння, больш цяжка, у адрозненні ад чатырохногіх жывёл, пачалі праходзіць роды. 3 іншага боку, з'явіліся несумненныя перавагі такога руху. Напрыклад, вызваліліся пярэднія канечнасці — рукі. Аўстралапітэкі змаглі трымаць у руках камяні або палкі, але самастойна прылады працы яны яшчэ не выраблялі. Другой асаблівасцю аўстралапітэкаў з'явілася парадзенне валасянога покрыва. Ва ўмовах гарачага і сухога клімату яно было перашкодай, якая замінала ахаладжэнню арганізма.
Аўстралапітэкі лічацца тупіковай галіной эвалюцыі чалавека. Яны цалкам вымерлі каля 1 млн гадоў таму. Найбольш верагоднай прычынай вымірання была перавага ў іх рацыёне расліннай ежы. Раслінаеднасць не стымулявала выраб прылад працы і далейшае развіццё і павелічэнне аб'ёму галаўнога мозгу.
Літаратура
- Біялогія: вучэб. дапам. для 11-га кл. агульнаадукац. устаноў з беларус. мовай навучання / С. С. Маглыш, А. Я. Карэўскі; пад рэд. С. С. Маглыш; пер. з рус. мовы В. У. Клімко. — Мінск: Нар. асвета, 2010. ISBN 978-985-03-1462-8