Тамат звычайны: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
др Bot: Migrating 138 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q23501 (translate me) |
JerzyKundrat (размовы | уклад) Няма тлумачэння праўкі |
||
Радок 1: | Радок 1: | ||
{{Таксанамія |
{{Таксанамія |
||
| назва = Таматы |
| назва = Таматы |
||
| выява = |
| выява = Tomatoplants.jpg |
||
| апісанне выявы = |
| апісанне выявы = |
||
| подпіс выявы = |
| подпіс выявы = |
||
Радок 54: | Радок 54: | ||
| ncbi = 4081 |
| ncbi = 4081 |
||
}} |
}} |
||
⚫ | |||
== Апісанне == |
|||
⚫ | |||
Аднагадовая расліна. Даўжыня сцябла ад 30 см да 3 м у залежнасці ад сорту і ўмоў вырошчвання. Гэта самаапыляльная культура, дае плады масай ад 1 г у дзікіх відаў да 500 г і больш у культурных сартоў. |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
Па форме плады бываюць пляскатыя, пляската-круглыя, круглявыя, падоўжаныя, грушападобныя, слівападобныя з гладкай або рабрыстай паверхняй; спелыя плады маюць афарбоўку ад светла-жоўтай да ярка-чырвонай розных тонаў і інтэнсіўнасці. |
|||
== Гісторыя == |
== Гісторыя == |
||
Радок 67: | Радок 70: | ||
Памідоры ўтрымліваюць а 4 % [[цукры|цукроў]], 0,4 — 0,8 % [[арганічныя кіслоты|арганічных кіслот]], мінеральныя солі, 25мг% [[вітамін C|вітаміну C]], [[каратын]], [[вітаміны]] [[вітамін B1|B1]], [[вітамін B2|B2]], [[вітамін PP|PP]]. Гарманічнае спалучэнне цукроў і арганічных кіслот абумоўлівае прыемны смак. З памідораў гатуюць [[салаты]], [[прыправы]], соўсы (у тым ліку [[кетчуп]]), вырабляюць [[сокі]], фаршыруюць, марынуюць, соляць, кансервуюць, дадаюць у першыя стравы (за 10 хвілін да заканчэння варкі). З добра выспелых вырабляюць таматнае пюрэ і таматную пасту. |
Памідоры ўтрымліваюць а 4 % [[цукры|цукроў]], 0,4 — 0,8 % [[арганічныя кіслоты|арганічных кіслот]], мінеральныя солі, 25мг% [[вітамін C|вітаміну C]], [[каратын]], [[вітаміны]] [[вітамін B1|B1]], [[вітамін B2|B2]], [[вітамін PP|PP]]. Гарманічнае спалучэнне цукроў і арганічных кіслот абумоўлівае прыемны смак. З памідораў гатуюць [[салаты]], [[прыправы]], соўсы (у тым ліку [[кетчуп]]), вырабляюць [[сокі]], фаршыруюць, марынуюць, соляць, кансервуюць, дадаюць у першыя стравы (за 10 хвілін да заканчэння варкі). З добра выспелых вырабляюць таматнае пюрэ і таматную пасту. |
||
Адвар з бацвіння памідораў ужываюць ад вусеняў, лічынак, тлі, кляшчоў, раслінаедных клапоў, молі і крыжакветных блошак. |
|||
⚫ | |||
== Асаблівасці агратэхнікі == |
|||
== Крыніцы == |
|||
Памідор — цеплалюбівая расліна. Аптымальная тэмпература для росту і развіцця днём 20—25°С, уначы — 10—12°С. Пры тэмператуоы ніжэй 15°С яна не цвіце; ніжэй 8°С спыняе рост і пылок не паспявае. Тэмпература вышэй за 30°С затрымлівае рост раслін і выклікае ападанне бутонаў і кветак гэтак, як і нізкая. Высокая патрабавальнасць памідораў і да вільготнасці глебы. |
|||
== Літаратура == |
|||
* {{Крыніцы/НашаЕжа|Белы|Памідоры}} |
* {{Крыніцы/НашаЕжа|Белы|Памідоры}} |
||
== Спасылкі == |
|||
⚫ | |||
[[Катэгорыя:Гародніна]] |
[[Катэгорыя:Гародніна]] |
Версія ад 08:33, 18 сакавіка 2013
Таматы | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||
Навуковая класіфікацыя | ||||||||
Царства: | Расліны | |||||||
Аддзел: | Кветкавыя | |||||||
Клас: | Двухдольныя | |||||||
Род: | Паслён | |||||||
Від: | Тамат звычайны | |||||||
Навуковая назва | ||||||||
Solanum lycopersicum L. | ||||||||
|
Тама́ты, памідо́ры (Lycopersicon esculentum ці Solanum lycopersicum) — травяністая расліна сямейства паслёнавых, адна з найбольш папулярных у сучаснай сусветнай кулінарыі.
Апісанне
Аднагадовая расліна. Даўжыня сцябла ад 30 см да 3 м у залежнасці ад сорту і ўмоў вырошчвання. Гэта самаапыляльная культура, дае плады масай ад 1 г у дзікіх відаў да 500 г і больш у культурных сартоў.
Па форме плады бываюць пляскатыя, пляската-круглыя, круглявыя, падоўжаныя, грушападобныя, слівападобныя з гладкай або рабрыстай паверхняй; спелыя плады маюць афарбоўку ад светла-жоўтай да ярка-чырвонай розных тонаў і інтэнсіўнасці.
Гісторыя
Радзіма — Паўднёвая і Цэнтральная Амерыка, дзе вырошчваліся рознымі індзейскімі народамі, найперш, ацтэкамі, у мове якіх tomatl азначае «штосьці круглае, пухлае». Ад заваявання Мексікі іспанцамі ў першай трэці XVI ст. трапілі ў Паўднёвую Еўропу, у тым ліку ў Італію, дзе іх памылкова асацыявалі з паўночнаафрыканскімі маўрамі, — адсюль назва pomi di Mori («яблыкі маўраў»), якая трансфармавалася ў італьянскай мове ў pomodoro («залаты яблык»), а ў французскай — у рomme d'amour («яблык кахання»). «Яблыкамі кахання» называлі памідоры і ў магнацкіх колах Рэчы Паспалітай, на чые сталы яны трапілі ў другой палове XVIII ст. У той час іх не елі сырымі, а рабілі пасту з вараных спелых памідораў, якой запраўлялі некаторыя супы і соўсы, а з зялёных выраблялі розныя марынады. Шырокае распаўсюджанне ў свеце атрымалі толькі ў канцы XIX, у Беларусі — з XX ст. У большасці моў свету захавалася арыгінальная індзейская назва «таматы».
Выкарыстанне
У ежу выкарыстоўваюцца плады — сочныя мясістыя ягады вагай ад 20 да 900 г. (і вышэй), шарападобныя, круглыя, пляскатыя, гладкія або рабрыстыя, ружовыя, чырвоныя, жоўтыя, аранжавыя.
Памідоры ўтрымліваюць а 4 % цукроў, 0,4 — 0,8 % арганічных кіслот, мінеральныя солі, 25мг% вітаміну C, каратын, вітаміны B1, B2, PP. Гарманічнае спалучэнне цукроў і арганічных кіслот абумоўлівае прыемны смак. З памідораў гатуюць салаты, прыправы, соўсы (у тым ліку кетчуп), вырабляюць сокі, фаршыруюць, марынуюць, соляць, кансервуюць, дадаюць у першыя стравы (за 10 хвілін да заканчэння варкі). З добра выспелых вырабляюць таматнае пюрэ і таматную пасту.
Адвар з бацвіння памідораў ужываюць ад вусеняў, лічынак, тлі, кляшчоў, раслінаедных клапоў, молі і крыжакветных блошак.
Асаблівасці агратэхнікі
Памідор — цеплалюбівая расліна. Аптымальная тэмпература для росту і развіцця днём 20—25°С, уначы — 10—12°С. Пры тэмператуоы ніжэй 15°С яна не цвіце; ніжэй 8°С спыняе рост і пылок не паспявае. Тэмпература вышэй за 30°С затрымлівае рост раслін і выклікае ападанне бутонаў і кветак гэтак, як і нізкая. Высокая патрабавальнасць памідораў і да вільготнасці глебы.
Літаратура
- Белы А. Памідоры // Праект «Наша ежа»
Спасылкі
- На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Тамат звычайны