Рэфлекс: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Makecat-bot (размовы | уклад) др r2.6.5) (робат дадаў: sl:Refleks |
|||
Радок 26: | Радок 26: | ||
[[Катэгорыя:Рэфлексы| ]] |
[[Катэгорыя:Рэфлексы| ]] |
||
[[ar:منعكس]] |
|||
[[az:Refleks]] |
|||
[[be-x-old:Рэфлекс (біялёгія)]] |
|||
[[bg:Рефлекс]] |
|||
[[ca:Reflex]] |
|||
[[cs:Reflex]] |
|||
[[da:Refleks]] |
|||
[[de:Reflex]] |
|||
[[en:Reflex]] |
|||
[[eo:Reflekso]] |
|||
[[es:Reflejo]] |
|||
[[et:Refleks]] |
|||
[[eu:Erreflexu]] |
|||
[[fa:رفلکس]] |
|||
[[fi:Refleksi]] |
|||
[[fr:Réflexe (réaction motrice)]] |
|||
[[gl:Reacción reflexa]] |
|||
[[he:רפלקס]] |
|||
[[ht:Reflèks]] |
|||
[[id:Refleks]] |
|||
[[it:Riflesso]] |
|||
[[ja:反射 (生物学)]] |
|||
[[ka:რეფლექსები]] |
|||
[[kk:Рефлекс]] |
|||
[[ko:반사 (생리학)]] |
|||
[[ky:Рефлекстер]] |
|||
[[lt:Refleksas]] |
|||
[[lv:Reflekss]] |
|||
[[ml:അനൈച്ഛികചേഷ്ട]] |
|||
[[nl:Reflex (biologie)]] |
|||
[[no:Refleks]] |
|||
[[pl:Odruch]] |
|||
[[pt:Reflexo]] |
|||
[[ro:Reflex]] |
|||
[[ru:Рефлекс (биология)]] |
|||
[[simple:Reflex]] |
|||
[[sk:Reflex]] |
|||
[[sl:Refleks]] |
|||
[[sv:Reflex (medicinsk term)]] |
|||
[[th:รีเฟล็กซ์]] |
|||
[[tr:Refleks]] |
|||
[[uk:Рефлекс]] |
|||
[[zh:反射 (生理学)]] |
Актуальная версія на 06:07, 15 красавіка 2013
Рэфлекс (ад лац.: reflexus — адлюстраванне) — рэакцыя арганізма ў адказ на раздражненне са знешняга або ўнутранага асяроддзя, якая ажыццяўляецца нервовай сістэмай.
Рэфлекторная дуга[правіць | правіць зыходнік]
Структурнай асновай рэфлексу з'яўляецца ўтвораная нейронамі рэфлекторная дуга, або шлях, па якім нервовыя імпульсы ідуць ад рэцэптара да рабочага органа.
У рэфлекторнай дузе прынята адрозніваць пяць аддзелаў (частак): 1) рэцэптары, 2) адчувальны шлях, 3) нервовы цэнтр (участак ЦНС), 4) рухальны шлях, 5) рабочы орган.
У самую простую двухнейронную рэфлекторную дугу ўваходзяць адчувальны і рухальны нейроны.
Любы рэфлекс пачынаецца з раздражнення рэцэптараў — спецыяльных адчувальных утварэнняў. Яны прыстасаваны да ўспрыняцця энергіі раздражняльніка і яе пераўтварэння ў нервовыя імпульсы. Рэцэптарам можа быць як нервовы канец — дэндрыт, так і ўся спецыялізаваная клетка (напрыклад, святлоадчувальныя клеткі вока). Ад рэцэптара па валакне нервовы імпульс дастаўляецца да цела адчувальнага нейрона. Яно знаходзіцца ў спіннамазгавым нервовым вузле па-за межамі цэнтральнай нервовай сістэмы (ЦНС). Пасля гэтага па аксоне ад цела адчувальнай клеткі ўзбуджэнне трапляе ў ЦНС, дзе праз сінапс перадаецца на рухальны нейрон. Ад рухальнага нейрона яно накіроўваецца да рабочага органа і змяняе яго дзейнасць. У рабочым органе рэфлекторная дуга заканчваецца.
Прыкладам самага простага рухальнага рэфлексу з'яўляецца каленны рэфлекс. Ён праяўляецца ў хуткім пад'ёме нагі пасля рэзкага ўдару малаточкам па сухажыллі ніжэй каленнай рэпкі.
Для ажыццяўлення рэфлексу неабходна анатамічная і функцыянальная цэласнасць усіх частак рэфлекторнай дугі. Большасць рэакцый арганізма ў адказ ажыццяўляецца пры ўдзеле значнай колькасці нейронаў. Звычайна паміж адчувальным і рухальным маюцца ўставачныя нейроны. Яны пераключаюць узбуджэнне з адчувальнага на рухальны нейрон і перадаюць яго ў вышэй- або ніжэйляжачыя аддзелы спіннога мозга. Такім чынам, структурную аснову рэфлекторных дуг складаюць нейронныя ланцугі з адчувальных, уставачных і рухальных нейронаў.
Безумоўныя і ўмоўныя рэфлексы[правіць | правіць зыходнік]
Безумоўныя рэфлексы — адносна пастаянныя, прыроджаныя рэакцыі арганізма на ўздзеянні знешняга свету, якія ажыццяўляюцца з дапамогай нервовай сістэмы. Гэта відавыя, стэрэатыпныя рэакцыі арганізма на дзеянне розных раздражняльнікаў. Яны адыгрываюць важную ролю ў паводзінах, забяспечваюць падтрыманне ўмоў для нармальнай жыццядзейнасці, а таксама ляжаць у аснове міжвольных рухаў. Да іх адносяцца харчовыя (жаванне, смактанне, глытанне, аддзяленне сліны, страўнікавага соку і інш.), абарончыя (адхопліванне рукі ад гарачага прадмета, кашаль, чханне і інш.), палавыя (якія забяспечваюць размнажэнне) і некаторыя іншыя рэфлексы.
У працэсе індывідуальнага развіцця на аснове безумоўных рэфлексаў фарміруюцца новыя, больш складаныя прыстасавальныя паводзінскія рэакцыі — умоўныя рэфлексы. Як вынікае з назвы, для іх утварэння патрабуюцца пэўныя ўмовы.
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Машчанка М. Біялогія: вучэб. дапам. для 9-га кл. устаноў агульн. сярэдн. адукацыі з бел. мовай навучання / М.В.Машчанка, А.Л.Барысаў; пер. з рус. мовы В.У.Клімко. — 3-е выд. — Мн.: Нар. асвета, 2011. ISBN 978-985-03-1531-1.
Рэфлекс на Вікісховішчы |