Кельты: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія]

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

Лінейны

Версія ад 01:40, 4 ліпеня 2013

Ке́льты (стар.-грэч.: Κέλτοι, лац.: Celtae) — блізкія па мове і матэрыяльнай культуры індаеўрапейскія народы. У другой палове 1 тысячагоддзя займалі шырокую тэрыторыю ў Еўропе і Малой Азіі. У нашы дні жывуць пераважна на Брытанскіх астравах і ў Брэтані.

Паходжанне

Упершыню ў грэчаскіх пісьмовых крыніцах кельты ўзгадваліся толькі ў сярэдзіне 1 тысячагоддзя да н. э. Сучасныя лінгвісты лічаць, што протакельцкая мова вылучылася з агульнага індаеўрапейскага пласту ў прамежку часу паміж 10 тысячамі і 5 тысячамі гадоў таму. Генетыкі адносяць старажытных кельтаў да носьбітаў ДНК-галагрупы R1b, якая ў наш час шырока распаўсюджана ў Заходняй Еўропе.

Археолагі звязваюць з'яўленне кельтаў непасрэдна з культурай палёў пахавальных урнаў (1300 - 750 гг. да н. э.). Яна ўзнікла на тэрыторыі сучаснай Паўднёвай Германіі, Аўстрыі і Швейцарыі. Прадстаўнікі гэтай культуры займаліся земляробствам, шанавалі канёў, былі выдатнымі ювелірамі і металургамі, выраблялі бронзу, пазней навучыліся здабываць і апрацоўваць жалеза. Дзяржальні іх мячоў па-майстэрску дэкараваліся, рабіліся металічныя каркасы і ўпрыгожванні для шчытоў, былі вядомы кальчугі.

Каля 800 г. да н. э. кельты з'явіліся ў басейне ракі Дунай. Да IV ст. да н. э. яны насялілі тэрыторыі Альп, Галіі, Брытанскія астравы, занялі значную частку Пірэнейскага паўвострава, Паўночнай Італіі. У III ст. да н. э. частка кельтаў таксама рассялілася ў Малой Азіі.

Гл. таксама

Езус

Шаблон:Link FA Шаблон:Link GA

@@ Радок 5: / Радок 5: @@
 ==Паходжанне==
 [[Выява:Distribution of Celts in Europe.png|thumbnail|250px|left|Прыкладны раён рассялення кельцкіх плямёнаў у Еўропе. Сінім вылучаны раён рассялення кельтаў у [[1500 да н.э.|1500]]—[[1000 да н.э.|1000]] гг. да н.э.; фіялетавым — у [[400 да н.э.|400 г. да н.э.]]. Для арыеныроўкі прыведзеныя межы сучасных дзяржаў.]]
-Упершыню ў [[Старажытная Грэцыя|грэчаскіх]] пісьмовых крыніцах кельты ўзгадваліся толькі ў сярэдзіне 1 тысячагоддзя да н. э.
+Упершыню ў [[Старажытная Грэцыя|грэчаскіх]] пісьмовых крыніцах кельты ўзгадваліся толькі ў сярэдзіне 1 тысячагоддзя да н. э. Сучасныя [[мовазнаўства|лінгвісты]] лічаць, што протакельцкая [[мова]] вылучылася з агульнага [[індаеўрапейцы|індаеўрапейскага]] пласту ў прамежку часу паміж 10 тысячамі і 5 тысячамі гадоў таму. [[Генетыка|Генетыкі]] адносяць старажытных кельтаў да носьбітаў [[ДНК]]-галагрупы R1b, якая ў наш час шырока распаўсюджана ў [[Заходняя Еўропа|Заходняй Еўропе]].
+[[археалогія|Археолагі]] звязваюць з'яўленне кельтаў непасрэдна з [[культура палёў пахавальных урнаў|культурай палёў пахавальных урнаў]] ([[1300 да н.э.|1300]] - [[750 да н.э.|750]] гг. да н. э.). Яна ўзнікла на тэрыторыі сучаснай Паўднёвай [[Германія|Германіі]], [[Аўстрыя|Аўстрыі]] і [[Швейцарыя|Швейцарыі]]. Прадстаўнікі гэтай культуры займаліся [[земляробства]]м, шанавалі [[Конь свойскі|канёў]], былі выдатнымі ювелірамі і металургамі, выраблялі [[бронза|бронзу]], пазней навучыліся здабываць і апрацоўваць [[жалеза]]. Дзяржальні іх [[меч|мячоў]] па-майстэрску дэкараваліся, рабіліся [[метал]]ічныя [[каркас]]ы і ўпрыгожванні для [[шчыт]]оў, былі вядомы [[кальчугі|кальчугі]].
+Каля [[800 да н.э.|800]] г. да н. э. кельты з'явіліся ў басейне ракі [[Дунай]]. Да [[4 стагоддзе да н.э.|IV]] ст. да н. э. яны насялілі тэрыторыі [[Альпы|Альп]], [[Галія|Галіі]], [[Брытанскія астравы]], занялі значную частку [[Пірэнейскі паўвостраў|Пірэнейскага паўвострава]], Паўночнай [[Апенінскі паўвостраў|Італіі]]. У [[3 стагоддзе да н.э.|III]] ст. да н. э. частка кельтаў таксама рассялілася ў [[Малая Азія|Малой Азіі]].
 == Гл. таксама ==