Хвастатыя земнаводныя: Розніца паміж версіямі

	Хвастатыя земнаводныя
Навуковая класіфікацыя
Дамен:	Эўкарыёты
Царства:	Жывёлы
Падцарства:	Эўметазоі
Без рангу:	Двухбакова-сіметрычныя
Без рангу:	Другаснаротыя
Тып:	Хордавыя
Падтып:	Пазваночныя
Інфратып:	Сківічнаротыя
Надклас:	Чацвераногія
Клас:	Земнаводныя
Атрад:	Хвастатыя земнаводныя
Міжнародная навуковая назва
	Urodela Scopoli, 1777
Арэал
ITIS	173584
NCBI	8293
EOL	7518
FW	110708

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[дагледжаная версія]

← Папярэдняя праўка Наступная праўка →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Версія ад 00:16, 10 ліпеня 2013

Хвастатыя земнаводныя (Caudata, Urodela) — атрад земнаводных.

Атрад налічвае 8-9 сямействаў, каля 350 відаў. Хастатыя амфібіі распаўсюджаны пераважна ў Паўночным паўшар'і, у Аўстраліі яны зусім адсутнічаюць. У Афрыцы і на поўдні Паўднёвай Амерыкі сустракаецца ўсяго па некалькі відаў. У Беларусі распаўсюджаны 2 віды: трытон звычайны і трытон грабеньчаты.

Болынасць відаў хвастатых амфібій у працэсе эвалюцыі паўторна перайшлі да вадзянога спосабу жыцця.

Маюць падоўжанае тулава, якое паступова пераходзіць у добра развіты хвост. Самая буйная — гіганцкая саламандра — дасягае даўжыні каля 160 см, некаторыя паўночнаамерыканскія віды маюць даўжыню цела 60-70 см, звычайная даўжыня цела хвастатых амфібій — 10-30 см. У большасці відаў добра развітыя канечнасці, якія служаць толькі для перамяшчэння па сушы. Многія з наземных формаў даволі хутка бегаюць, лазяць (у іх перапонкі між пальцамі прыстасаваны для зачэплівання падчас лажання па камянях, па кары дрэў) і могуць скакаць невялікімі скачкамі. Аднак многія з іх поўзаюць, змеяпадобна выгінаючы цела.

У вадзяных форм канечнасці не ўдзельнічаюць ў плаванні. 3 гэтым спраўляецца (як і ў рыб) доўгі хвост. I чым больш від звязаны з водным асяроддзем, тым менш развіты канечнасці. У некаторых відаў яны такія маленькія, што, калі жывёліну дастаць з вады, яна не .можа перамяшчацца і выглядае бездапаможнай. У асобных відаў зусім адсутнічае пара задніх канечнасцей. Змяншаецца і колькасць пальцаў (да 2-3). Аднак віды, што жывуць у хуткаплынных ручаях (напр., кіпцюрасты трытон), маюць моцныя канечнасці, часам забяспечаныя кіпцюрамі, каб можна было еупрацьстаяць цячэнню, трымаючыся за камяні.

Хвастатыя амфібіі кормяцца практычна толькі жывёльнай ежай (рознымі беспазваночнымі). Здабычу звычайна хапаюць і ўтрымліваюць зубамі, якія ў іх больш дасканалыя, чым у бясхвостых. Але язык развіты слаба, за выключэннем тыпова наземных форм з доўгім і здольным імкліва выкідвацца языком.

Пераважная частка відаў дыхаюць з дапамогай лёгкіх, скуры і слізістай абалонкі рота. Асобныя віды нават захоўваюць шчэлепы і шчэлепныя шчыліны на працягу ўсяго жыцця, што сведчыць пра іх падабенства да рыб. У тыпова вадзяных форм лёгкія знікаюць.

Працэс размнажэння зусім іншы, чым у бясхвостых — спароўвання не адбываецца. Самцы адкладваюць т.зв. сперматафор (слізісты мяшэчак са спермай), падвешваючы яго да вадзяных раслін, або пакідаючы на дне ці ў іншым бачным месцы. Самка знаходзіць яго і захоплівае краямі клаакі, апладняючы ікру ўнутры цела. Потым аплодненыя ікрынкі адкладваюцца ў ваду. У некаторых відаў апладненне вонкавае: напачатку самка адкладвае мяшэчак з ікрою, а затым побач з ім самец падвешвае свой сперматафор. У месцы судакранання абалонкі мяшэчкаў разыходзяцца, сперматазоіды трапляюць да ікры і апладняюць яе.

У перыяд размнажэння характэрны шлюбныя гульні. Самцы многіх відаў у гэты час маюць яркую афарбоўку, назіраецца разрастанне хваставой плаўніковай аблямоўкі. Менавіта ў шлюбны перыяд у самцоў кіпцюрастага трытона з'яўляюцца кіпцюры (у самак іх няма), каб, прымацаваўшы сперматафор, утрымлівацца каля яго і прывабліваць самку, якая плыве па хуткім цячэнні. Толькі ў некаторых відаў хвастатых адбываецца спароўванне на сушы. Партнёры абвіваюць адзін аднаго (часам самец утрымлівае самку зубамі), збліжаючыся клаакамі. Пры гэтым адбываецца перадача самцы сперматафору.

Пладавітасць хвастатых параўнальна невялікая: адна самка можа адкласці ад 2-5 да 60-700 ікрынак. Звычайна ікра адкладваецца невялікімі порцыямі сярод вадзяной расліннасці або ў спецыяльна пабудаваныя гнёзды, часам кожная ікрынка закручваецца ў лісты раслін. Нярэдка бацькі ахоўваюць ікру і лічынак. Так, дрэвавыя саламандры адкладваюць ікру проста на дрэвах (у пазухах лістоў ці парасткаў можна знайсці ваду), самаахвярна аберагаючы ікрынкі. Для некаторых відаў характэрна жыванараджэнне, калі ікрынкі развіваюцца ў целе самкі.

Вылупленыя з яйка лічынкі знаходзяцца на больш позняй стадыі развіцця, чым лічынкі бясхвостых. Метамарфоз лічынак адбываецца паступова.

Гл. таксама

Літаратура

Земнаводныя. Паўзуны: Энцыклапедычны даведнік. — Мн., БелЭн, 1996. ISBN 985-11-0067-6
Пікулік М. М. Навошта нам амфібіі? — Мн.: Навука і тэхніка, 1992. ISBN 5-343-00383-4

@@ Радок 33: / Радок 33: @@
 Пераважная частка відаў дыхаюць з дапамогай лёгкіх, скуры і слізістай абалонкі рота. Асобныя віды нават захоўваюць шчэлепы і шчэлепныя шчыліны на працягу ўсяго жыцця, што сведчыць пра іх падабенства да рыб. У тыпова вадзяных форм лёгкія знікаюць.
-Працэс размнажэння зусім іншы, чым у бясхвостых — спароўвання не адбываецца. Самцы адкладваюць т.зв. сперматафор (слізісты мяшэчак са спермай), падвешваючы яго да вадзяных раслін, або пакідаючы на дне ці ў іншым бачным месцы. Самка знаходзіць яго і захоплівае краямі клаакі, апладняючы ікру ўнутры цела. Потым аплодненыя ікрынкі адкладваюцца ў ваду. У некаторых відаў апладненне вонкавае: напачатку самка адкладвае мяшэчак з ікрою, а затым побач з ім самец падвешвае свой сперматафор. У месцы судакранання абалонкі мяшэчкаў разыходзяцца, сперматазоіды трапляюць да ікры і апладняюць яе.
+Працэс размнажэння зусім іншы, чым у бясхвостых — спароўвання не адбываецца. Самцы адкладваюць т.зв. сперматафор (слізісты мяшэчак са спермай), падвешваючы яго да вадзяных раслін, або пакідаючы на дне ці ў іншым бачным месцы. Самка знаходзіць яго і захоплівае краямі клаакі, апладняючы ікру ўнутры цела. Потым аплодненыя ікрынкі адкладваюцца ў ваду. У некаторых відаў апладненне вонкавае: напачатку самка адкладвае мяшэчак з ікрою, а затым побач з ім самец падвешвае свой [[сперматафор]]. У месцы судакранання абалонкі мяшэчкаў разыходзяцца, сперматазоіды трапляюць да ікры і апладняюць яе.
-У перыяд размнажэння характэрны шлюбныя гульні. Самцы многіх відаў у гэты час маюць яркую афарбоўку, назіраецца разрастанне хваставой плаўніковай аблямоўкі. Менавіта ў шлюбны перыяд у самцоў кіпцюрастага трытона з'яўляюцца кіпцюры (у самак іх няма), каб, прымацаваўшы сперматафор, утрымлівацца каля яго і прывабліваць самку, якая плыве па хуткім цячэнні. Толькі ў некаторых відаў хвастатых адбываецца спароўванне на сушы. Партнёры абвіваюць адзін аднаго (часам самец утрымлівае самку зубамі), збліжаючыся клаакамі. Пры гэтым адбываецца перадача самцы сперматафора.
+У перыяд размнажэння характэрны шлюбныя гульні. Самцы многіх відаў у гэты час маюць яркую афарбоўку, назіраецца разрастанне хваставой плаўніковай аблямоўкі. Менавіта ў шлюбны перыяд у самцоў кіпцюрастага трытона з'яўляюцца кіпцюры (у самак іх няма), каб, прымацаваўшы сперматафор, утрымлівацца каля яго і прывабліваць самку, якая плыве па хуткім цячэнні. Толькі ў некаторых відаў хвастатых адбываецца спароўванне на сушы. Партнёры абвіваюць адзін аднаго (часам самец утрымлівае самку зубамі), збліжаючыся клаакамі. Пры гэтым адбываецца перадача самцы [[сперматафор]]у.
 Пладавітасць хвастатых параўнальна невялікая: адна самка можа адкласці ад 2-5 да 60-700 ікрынак. Звычайна ікра адкладваецца невялікімі порцыямі сярод вадзяной расліннасці або ў спецыяльна пабудаваныя гнёзды, часам кожная ікрынка закручваецца ў лісты раслін. Нярэдка бацькі ахоўваюць ікру і лічынак. Так, дрэвавыя саламандры адкладваюць ікру проста на дрэвах (у пазухах лістоў ці парасткаў можна знайсці ваду), самаахвярна аберагаючы ікрынкі. Для некаторых відаў характэрна жыванараджэнне, калі ікрынкі развіваюцца ў целе самкі.