Фемістокл

Фемістокл
Род дзейнасці	палітык, ваенны
Дата нараджэння	каля 524 года да н.э.
Месца нараджэння	Горад Афіны
Дата смерці	459 да н.э.(-459)
Месца смерці	Магнесія-на-Меандры[d], Правінцыя Айдын, Турцыя
Грамадзянства	Старажытныя Афіны  Дзяржава Ахеменідаў
Бацька	Neocles[d]
Маці	Abrotonon[d]
Жонка	Archippe[d]
Дзеці	Archeptolis[d], Mnesiptolema[d], Nikomache[d] і Asia[d]
Прыналежнасць	Старажытныя Афіны
Бітвы/войны	Грэка-персідскія войны
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Фемістокл (стар.-грэч.: Θεμιστοκλῆς) — афінскі дзяржаўны дзеяч і палкаводзец перыяду грэка-пэрсыдзкіх войнаў (500-449 да н. э.). З 493/492 неаднаразова займаў вышэйшыя дзяржаўныя пасады архонт і стратэга. Будучы правадыром марскі партыі, у якой адбіваліся інтарэсы гандлёва-рамесных слаёў і беднаты, Фемістокл імкнуўся ператварыць Афіны ў марскую дзяржаву.

Фемістокл падняўся на вяршыню ўлады выключна дзякуючы сваім здольнасцям. Афінскія арыстакраты, якія раней непадзельна кіравалі ў горадзе, заўсёды працівіліся яго ўплыву. Калі б не крызіс, выкліканы нашэсцем персаў, вышэйшыя пасады ў Афінах, быць можа, і надалей займалі б не па добрай якасці, а па праве нараджэння.

У 493 па яго ініцыятыве афіняне ўмацавалі Пірэй, зрабіўшы яго ваеннай гаванню. Дамогшыся перавагі над сухапутнай партыяй, якая ўзначальвалася Арыстыдам, Фемістокл пераканаў афінян ў 482 стварыць для паспяховай барацьбы з Персіяй на дзяржаўныя даходы ад руднікоў ваенны флот агульнай колькасцю ў 200 трыер. Падчас паходу Ксеркса I Фемістокл адыграў вырашальную ролю ў арганізацыі агульных грэцкіх сіл супраціву, у кіраўніцтве афінскім флотам, асабліва ў марской бітве пры Саламіне (480). Ён спрыяў вызваленню грэчаскіх гарадоў Малай Азіі ад улады Персіі, быў ініцыятарам стварэння 1-га Афінскага марскога саюза (478). Яго палітычныя рэформы (487-486) прывялі да далейшага развіцця афінскай рабаўладальніцкай дэмакратыі (выбары архонтав па жэрабі, прадастаўленне магчымасці коннікам займаць гэтую пасаду, вызваленне калегіі стратэгаў ад кантролю Арэапагу). У выніку інтрыг афінскай арыстакратыі Фемістокл ў 471 быў падвергнуты астракізму; пазней абвінавачаны ў дружбе з персамі, патаемную сувязь са спартанскім палкаводцам і асуджаны агульным сходам грэкаў. Пасля тулянняў бег да пэрсыдзкага цара Артаксеркса I.

Антычныя крыніцы

• Карнэлій Няпот «Фемістокл»
• Плутарх «Фемістокл і Каміл»
• Фукідыд «Гісторыя»
• Герадот «Гісторыя»