Андэрс Цэльсій: Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др →‎Біяграфія: замена катэгорыі using AWB
KrBot (размовы | уклад)
др параметры шаблона Бібліяінфармацыя перенесены на Викиданные
Радок 37: Радок 37:
Бацька Андэрса Цэльсія, Нільс, і абодвы дзеда, Магнус Цэльсій і Андэрс Споўл, таксама былі прафесарамі. Навукоўцамі былі і шматлікія іншыя сваякі Андэрса Цэльсія, у тым ліку яго дзядзька Улаф Цэльсій (1670-1756), тэолаг, батанік, гісторык і ўсходазнаўца.
Бацька Андэрса Цэльсія, Нільс, і абодвы дзеда, Магнус Цэльсій і Андэрс Споўл, таксама былі прафесарамі. Навукоўцамі былі і шматлікія іншыя сваякі Андэрса Цэльсія, у тым ліку яго дзядзька Улаф Цэльсій (1670-1756), тэолаг, батанік, гісторык і ўсходазнаўца.


{{Бібліяінфармацыя}}
{{Normdaten
|PND=118653326
|LCCN=n/81/124453
|VIAF=67259216
|SELIBR=
|GKD=
|SWD=
|WP=
}}


{{DEFAULTSORT:Цэльсій Андэрс}}
{{DEFAULTSORT:Цэльсій Андэрс}}
Радок 53: Радок 45:
[[Катэгорыя:Постаці шведскай астраноміі]]
[[Катэгорыя:Постаці шведскай астраноміі]]
[[Катэгорыя:Вучоныя, у гонар якіх названы фізічныя адзінкі вымярэння]]
[[Катэгорыя:Вучоныя, у гонар якіх названы фізічныя адзінкі вымярэння]]



{{astronomer-stub}}
{{astronomer-stub}}

Версія ад 16:25, 1 лістапада 2013

Андэрс Цэльсій
Anders Celsius
Дата нараджэння 27 лістапада 1701(1701-11-27)
Месца нараджэння Упсала, Швецыя
Дата смерці 25 красавіка 1744(1744-04-25) (42 гады)
Месца смерці Упсала, Швецыя
Месца пахавання
Грамадзянства Сцяг Швецыі Швецыя
Бацька Nils Celsius[d]
Род дзейнасці астраном, фізік, матэматык, выкладчык універсітэта, вынаходнік, хімік, метэаролаг
Навуковая сфера астраномія
Месца працы
Альма-матар Упсальскі ўніверсітэт
Навуковы кіраўнік Жак Касіні
Вядомыя вучні Johan Gottschalk Wallerius[d], Jakob Gadolin[d][2] і Pehr Wilhelm Wargentin[d][2]
Вядомы як стваральнік шкалы Цэльсія
Член у
Узнагароды

член Лонданскага каралеўскага таварыства[d]

Подпіс Выява аўтографа
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Андэрс Цэльсій (шведск.: Anders Celsius; 27 лістапада 1701, Упсала, Швецыя - 25 красавіка 1744, Упсала, Швецыя) — шведскі астраном, геолаг і метэаролаг (у тыя часы геалогія і метэаралогія лічыліся часткай астраноміі).

Біяграфія

Прафесар астраноміі Упсальскага ўніверсітэта (1730-1744). Ён прапанаваў шкалу Цэльсія, у якой тэмпература патройнай кропкі вады (гэтая тэмпература практычна супадае з тэмпературай плаўлення лёду пры нармальным ціску) прымалася за 100, а тэмпература кіпення вады - за 0. У 1745 годзе, ужо пасля смерці Цэльсія, шкала была перавернутая Карлам Лінеем (за 0 сталі прымаць тэмпературу плаўлення лёду, а за 100 - кіпенне вады), і ў такім выглядзе выкарыстоўваецца да нашага часу.

Разам з французскім астраномам П'ерам Луі Мора дэ Маперцюі ўдзельнічаў у экспедыцыі з мэтай вымярэння адрэзка мерыдыяна ў 1 градус ў Лапландыі (тады - частка Швецыі). Аналагічная экспедыцыя была арганізавана на экватар, на тэрыторыі цяперашняга Эквадора. Параўнанне вынікаў пацвердзіла здагадку Ньютана, што Зямля ўяўляе сабой эліпсоід, пляскаты ля палюсоў.

Назіраў Паўночнае ззянне і апісаў больш за 300 сваіх і чужых назіранняў. Выявіў, што адхіленні стрэлкі компаса карэлююцца з інтэнсіўнасцю ззяння. На гэтай падставе зрабіў правільнае заключэнне, што прырода Паўночнага ззяння звязана з магнетызмам.

У 1741 годзе заснаваў Упсальскую астранамічную абсерваторыю. Вельмі дакладна вымераў яркасць 300 зорак, выкарыстоўваючы сістэму аднолькавых шкляных пласцін, паглынае святло.

Бацька Андэрса Цэльсія, Нільс, і абодвы дзеда, Магнус Цэльсій і Андэрс Споўл, таксама былі прафесарамі. Навукоўцамі былі і шматлікія іншыя сваякі Андэрса Цэльсія, у тым ліку яго дзядзька Улаф Цэльсій (1670-1756), тэолаг, батанік, гісторык і ўсходазнаўца.

Шаблон:Astronomer-stub

  1. (unspecified title) Праверана 2 жніўня 2020.
  2. а б Матэматычная генеалогія — 1997.