Нацыянальная акадэмія навук Беларусі: Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
дрНяма тлумачэння праўкі
др абнаўленне звестак
Радок 19: Радок 19:
|пасада_кіраўніка1 =
|пасада_кіраўніка1 =
|імя_кіраўніка1 =
|імя_кіраўніка1 =
|пасада_кіраўніка2 = в.а. Старшыні Прэзідыўма
|пасада_кіраўніка2 = Старшыня Прэзідыўма
|імя_кіраўніка2 = акадэмік [[Уладзімір Рыгоравіч Гусакоў|Гусакоў Уладзімір Рыгоравіч]]
|імя_кіраўніка2 = акадэмік [[Уладзімір Рыгоравіч Гусакоў|Гусакоў Уладзімір Рыгоравіч]]
|пасада_кіраўніка6 =
|пасада_кіраўніка6 =
Радок 46: Радок 46:
У перыяд [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] (1941—1945) нармальная дзейнасць акадэміі была перарваная. Частка навукоўцаў працягвала свае даследаванні ў інстытутах Расіі і іншых рэгіёнаў былога Савецкага Саюза. Многія супрацоўнікі прынялі ўдзел у ваенных дзеяннях. За годы вайны акадэмія, як і ўся гаспадарка Беларусі, панесла значныя страты. Навуковыя лабараторыі, абсталяванне, будынкі, фонды бібліятэкі былі спаленыя ці разрабаваныя. У [[1945]] агульная колькасць супрацоўнікаў акадэміі складала 360 чалавек.
У перыяд [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] (1941—1945) нармальная дзейнасць акадэміі была перарваная. Частка навукоўцаў працягвала свае даследаванні ў інстытутах Расіі і іншых рэгіёнаў былога Савецкага Саюза. Многія супрацоўнікі прынялі ўдзел у ваенных дзеяннях. За годы вайны акадэмія, як і ўся гаспадарка Беларусі, панесла значныя страты. Навуковыя лабараторыі, абсталяванне, будынкі, фонды бібліятэкі былі спаленыя ці разрабаваныя. У [[1945]] агульная колькасць супрацоўнікаў акадэміі складала 360 чалавек.


Пасля [[Аперацыя Баграціён|вызвалення Мінска]] ў [[ліпені]] [[1944]] на пачатак [[1945]] восем інстытутаў акадэміі ўзнавілі сваю дзейнасць, а ў 1951 у Акадэміі навук налічвалася ўжо 29 навукова-даследчых устаноў, з іх 16 інстытутаў. Агульная колькасць супрацоўнікаў дасягнула 1234 чал., у тым ліку ў акадэміі працавалі 33 акадэмікі, 27 членаў-карэспандэнтаў, 55 [[прафесар|прафесароў]] і дактароў навук, 165 кандыдатаў навук. Профіль далейшых навукова-даследчых работ акадэміі складваўся пад уплывам змяненняў у структуры народнай гаспадаркі рэспублікі, патрэбнасцяў развіцця навукі, склаўшыхся традыцый і наяўнага навуковага патэнцыялу. Развіццё акадэміі і падрыхтоўка спецыялістаў для яе інстытутаў ажыццяўлялася пры падтрымцы ўрада ў Беларусі і СССР, а таксама вядучых навуковых цэнтраў Масквы, Ленінграда і іншых гарадоў былога Савецкага Саюза.
Пасля [[Аперацыя Баграціён|вызвалення Мінска]] ў [[ліпені]] [[1944]] на пачатак [[1945]] восем інстытутаў акадэміі ўзнавілі сваю дзейнасць, а ў 1951 у Акадэміі навук налічвалася ўжо 29 навукова-даследчых устаноў, з іх 16 інстытутаў. Агульная колькасць супрацоўнікаў дасягнула 1234 чал., у тым ліку ў акадэміі працавалі 33 акадэмікі, 27 членаў-карэспандэнтаў, 55 [[прафесар|прафесароў]] і дактароў навук, 165 кандыдатаў навук. Профіль далейшых навукова-даследчых работ акадэміі складваўся пад уплывам змяненняў у структуры народнай гаспадаркі рэспублікі, патрэбнасцяў развіцця навукі, склаўшыхся традыцый і наяўнага навуковага патэнцыялу. Развіццё акадэміі і падрыхтоўка спецыялістаў для яе інстытутаў ажыццяўлялася пры падтрымцы ўрада ў Беларусі і СССР, а таксама вядучых навуковых цэнтраў [[Масква|Масквы]], [[Ленінград]]а і іншых гарадоў былога [[СССР|Савецкага Саюза]].


У [[1997]] ў адпаведнасці з Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 15 траўня 1997 г. № 281 «Аб Нацыянальнай акадэміі наук Беларусі» Акадэмія навук была ператворана ў Нацыянальную акадэмію навук са статусам вышэйшай дзяржаўнай навуковай арганізацыі Беларусі, адказнай за каардынацыю і правядзенне фундаментальных навуковых даследаванняў.
У [[1997]] ў адпаведнасці з Указам [[Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь|Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь]] ад 15 траўня 1997 г. № 281 «Аб Нацыянальнай акадэміі наук Беларусі» Акадэмія навук была ператворана ў Нацыянальную акадэмію навук са статусам вышэйшай дзяржаўнай навуковай арганізацыі Беларусі, адказнай за каардынацыю і правядзенне фундаментальных навуковых даследаванняў.


[http://www.pravo.by/main.aspx?guid=3871&p0=Pd0200007&p2={NRPA} Дэкрэтам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 5 сакавіка 2002 г. № 7] на НАН Беларусі ўскладзены функцыі рэспубліканскага органа дзяржаўнага кіравання па некаторых пытаннях фінансавання навуковай і інавацыйнай дзейнасці, развіцця інфарматызацыі і сістэмы навукова-тэхнічнай інфармацыі, кантролю за эфектыўным выкарыстанняем дзяржаўных сродкаў, што выдзляюцца на фінансаванне навуковых даследаванняў і распрацовак, а таксама правядзення навукова-тэхнічнай экспертызы. У яе склад былі ўключаны [[Акадэмія аграрных навук Рэспублікі Беларусь]], [[Беларускі рэспубліканскі фонд фундаментальных даследаванняў]], Беларускі дзяржаўны навукова-вытворчы канцэрн міжгаліновага машына- і прыборабудавання, [[Дзяржаўнае навукова-вытворчае аб'яднанне парашковай металургіі|Беларускі дзяржаўны навукова-вытворчы канцэрн парашковай металургіі]], створаны іншыя арганізацыйныя структуры.
[http://www.pravo.by/main.aspx?guid=3871&p0=Pd0200007&p2={NRPA} Дэкрэтам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 5 сакавіка 2002 г. № 7] на НАН Беларусі ўскладзены функцыі рэспубліканскага органа дзяржаўнага кіравання па некаторых пытаннях фінансавання навуковай і інавацыйнай дзейнасці, развіцця інфарматызацыі і сістэмы навукова-тэхнічнай інфармацыі, кантролю за эфектыўным выкарыстанняем дзяржаўных сродкаў, што выдзляюцца на фінансаванне навуковых даследаванняў і распрацовак, а таксама правядзення навукова-тэхнічнай экспертызы. У яе склад былі ўключаны [[Акадэмія аграрных навук Рэспублікі Беларусь]], [[Беларускі рэспубліканскі фонд фундаментальных даследаванняў]], Беларускі дзяржаўны навукова-вытворчы канцэрн міжгаліновага машына- і прыборабудавання, [[Дзяржаўнае навукова-вытворчае аб'яднанне парашковай металургіі|Беларускі дзяржаўны навукова-вытворчы канцэрн парашковай металургіі]], створаны іншыя арганізацыйныя структуры.


За 80-гадовую гісторыю ў НАН Беларусі сфарміраваліся аўтарытэтныя навуковыя школы, выраслі вучоныя з сусветным імем. Імі вырашаны шэраг буйных тэарэтычных і прыкладных праблем у галіне [[матэматыка|матэматыкі]], [[фізіка|фізікі]], [[хімія|хіміі]], [[біялогія|біялогіі]], [[навукі аб Зямлі|навук аб Зямлі]], [[гуманітарныя навукі|гуманітарных]] і сацыяльных навук. Буйныя навуковыя вынікі атрыманыя практычна па ўсіх сфарміраваных навуковых даследаванняў і распрацовак, шырока вядомыя і атрымалі высокую ацэнку ў Беларусі і за яе межамі. Вынікі даследаванняў акадэмікаў Я. Р. Канавалава (фізіка, [[1972]]), [[Афанасій Андрэевіч Ахрэм|А. А. Ахрэма]] (хімія, 1975), [[Мікалай Аляксандравіч Барысевіч|М. А. Барысевіча]] (фізіка, [[1977]]), [[Фёдар Іванавіч Фёдараў|Ф. І. Фёдарава]] (фізіка, 1980), [[Веніямін Іосіфавіч Вацякоў|В. І. Вацякова]] ([[медыцына]], біялогія, [[1986]]) У. С. Улашчыка (медыцына, біялогія, 1991), кандыдата хімічных навук В. А. Лапінай ([[біяфізіка]], [[біяхімія]], [[1991]]) зарэгістраваны ў якасці [[навуковае адкрыццё|навуковых адкрыццяў]].
За 80-гадовую гісторыю ў НАН Беларусі сфарміраваліся аўтарытэтныя навуковыя школы, выраслі вучоныя з сусветным імем. Імі вырашаны шэраг буйных тэарэтычных і прыкладных праблем у галіне [[матэматыка|матэматыкі]], [[фізіка|фізікі]], [[хімія|хіміі]], [[біялогія|біялогіі]], [[навукі аб Зямлі|навук аб Зямлі]], [[гуманітарныя навукі|гуманітарных]] і сацыяльных навук. Буйныя навуковыя вынікі атрыманыя практычна па ўсіх сфарміраваных навуковых даследаванняў і распрацовак, шырока вядомыя і атрымалі высокую ацэнку ў Беларусі і за яе межамі. Вынікі даследаванняў акадэмікаў Я. Р. Канавалава (фізіка, [[1972]]), [[Афанасій Андрэевіч Ахрэм|А. А. Ахрэма]] (хімія, 1975), [[Мікалай Аляксандравіч Барысевіч|М. А. Барысевіча]] (фізіка, [[1977]]), [[Фёдар Іванавіч Фёдараў|Ф. І. Фёдарава]] (фізіка, 1980), [[Веньямін Іосіфавіч Вацякоў|В. І. Вацякова]] ([[медыцына]], біялогія, [[1986]]), [[Уладзімір Сяргеевіч Улашчык|У. С. Улашчыка]] (медыцына, біялогія, 1991), кандыдата хімічных навук В. А. Лапінай ([[біяфізіка]], [[біяхімія]], [[1991]]) зарэгістраваны ў якасці [[навуковае адкрыццё|навуковых адкрыццяў]].


Па стане на [[1 студзеня|1.1]].[[2013]] у Акадэміі навук працавала звыш 9 тыс. работнікаў, што выконвалі навуковыя даследаванні і распрацоўкі (разам з тэхнікамі, дапаможным і абслугоўваючым персаналам - больш за 16 тыс.). Сярод іх было 459 [[доктар навук|дактароў навук]] і 1707 [[кандыдат навук|кандыдатаў навук]].
Па стане на [[1 студзеня|1.1]].[[2013]] у Акадэміі навук працавала звыш 9 тыс. работнікаў, што выконвалі навуковыя даследаванні і распрацоўкі (разам з тэхнікамі, дапаможным і абслугоўваючым персаналам - больш за 16 тыс.). Сярод іх было 459 [[доктар навук|дактароў навук]] і 1707 [[кандыдат навук|кандыдатаў навук]].

Версія ад 10:33, 23 снежня 2013

Нацыянальная акадэмія навук Беларусі
National Academy of Sciences of Belarus
Галоўны будынак НАНБ. Мінск, пр-т Незалежнасці
Краіна
Адміністрацыйны цэнтр
Тып арганізацыі акадэмія навук і урадавы будынак[d]
Афіцыйныя мовы Руская, Беларуская
Кіраўнікі
Старшыня Прэзідыўма акадэмік Гусакоў Уладзімір Рыгоравіч
Заснаванне
Дата заснавання 13 кастрычніка 1928
Член у
Мінск, пр. Незалежнасці, 66.
Узнагароды
ордэн Леніна ордэн Дружбы народаў
nasb.gov.by/bel
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Нацыянальная акадэмія навук Беларусі, НАН Беларусі, НАНБ, гістарычныя назвы: Беларуская акадэмія навук (1929 — 1936); Акадэмія навук БССР (1936 — 1991); Акадэмія навук Беларусі (1992 — 1997) — вышэйшая дзяржаўная навуковая ўстанова Рэспублікі Беларусь, ажыццяўляе арганізацыю, правядзенне і каардынацыю фундаментальных і прыкладны́х навуковых даследаванняў і распрацовак па розных напрамках прыродазнаўчых, тэхнічных, гуманітарных, сацыяльных навук і мастацтваў.

Акадэмія навук падпарадкоўваецца Прэзідэнту Рэспублікі Беларусь, падсправаздачная Савету Міністраў Рэспублікі Беларусь і ажыццяўляе арганізацыю, правядзенне і каардынацыю фундаментальных і прыкладных навуковых даследаванняў і распрацовак па важнейшых напрамках прыродазнаўчых, тэхнічных, гуманітарных, сацыяльных навук і мастацтваў з мэтай навуковага забеспячэння эканамічнага, сацыяльнага і культурнага развіцця Рэспублікі Беларусь, а таксама выконвае ў межах паўнамоцтваў, устаноўленых Законам Рэспублікі Беларусь «Аб Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі» і Статутам Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі, асобныя функцыі рэспубліканскага органа дзяржаўнага кіравання ў галіне навукі.

Гістарычны нарыс

Акадэмія навук была на базе навукова-даследчай і культурна-грамадскай установы рэспублікі — Інстытута беларускай культуры (Інбелкульт) (1922—1928), які быў рэарганізаваны ў Акадэмію навук пастановай Цэнтральнага Выканаўчага Камітэта і Савета Народных Камісараў БССР ад 13 кастрычніка 1928.

Урачыстае адкрыццё Акадэміі навук адбылося ў 1 студзеня 1929 у дзясятую гадавіну ўтварэння Беларускай ССР. Першым прэзідэнтам Акадэміі навук стаў гісторык прафесар У. М. Ігнатоўскі. На дзень адкрыцця штат акадэміі складаў толькі 128 чалавек, з іх 87 навуковых супрацоўнікаў. Аднак з самага пачатку Акадэмія навук стала вядучым навуковым цэнтрам, што ўплываў на эканамічнае, тэхналагічнае, сацыяльнае і культурнае развіццё рэспублікі. У пачатку 1941 у Акадэміі навук працавала каля 750 чалавек. У яе структуры было 12 навукова-даследчых устаноў, з іх 9 інстытутаў.

У перыяд Вялікай Айчыннай вайны (1941—1945) нармальная дзейнасць акадэміі была перарваная. Частка навукоўцаў працягвала свае даследаванні ў інстытутах Расіі і іншых рэгіёнаў былога Савецкага Саюза. Многія супрацоўнікі прынялі ўдзел у ваенных дзеяннях. За годы вайны акадэмія, як і ўся гаспадарка Беларусі, панесла значныя страты. Навуковыя лабараторыі, абсталяванне, будынкі, фонды бібліятэкі былі спаленыя ці разрабаваныя. У 1945 агульная колькасць супрацоўнікаў акадэміі складала 360 чалавек.

Пасля вызвалення Мінска ў ліпені 1944 на пачатак 1945 восем інстытутаў акадэміі ўзнавілі сваю дзейнасць, а ў 1951 у Акадэміі навук налічвалася ўжо 29 навукова-даследчых устаноў, з іх 16 інстытутаў. Агульная колькасць супрацоўнікаў дасягнула 1234 чал., у тым ліку ў акадэміі працавалі 33 акадэмікі, 27 членаў-карэспандэнтаў, 55 прафесароў і дактароў навук, 165 кандыдатаў навук. Профіль далейшых навукова-даследчых работ акадэміі складваўся пад уплывам змяненняў у структуры народнай гаспадаркі рэспублікі, патрэбнасцяў развіцця навукі, склаўшыхся традыцый і наяўнага навуковага патэнцыялу. Развіццё акадэміі і падрыхтоўка спецыялістаў для яе інстытутаў ажыццяўлялася пры падтрымцы ўрада ў Беларусі і СССР, а таксама вядучых навуковых цэнтраў Масквы, Ленінграда і іншых гарадоў былога Савецкага Саюза.

У 1997 ў адпаведнасці з Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 15 траўня 1997 г. № 281 «Аб Нацыянальнай акадэміі наук Беларусі» Акадэмія навук была ператворана ў Нацыянальную акадэмію навук са статусам вышэйшай дзяржаўнай навуковай арганізацыі Беларусі, адказнай за каардынацыю і правядзенне фундаментальных навуковых даследаванняў.

Дэкрэтам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 5 сакавіка 2002 г. № 7 на НАН Беларусі ўскладзены функцыі рэспубліканскага органа дзяржаўнага кіравання па некаторых пытаннях фінансавання навуковай і інавацыйнай дзейнасці, развіцця інфарматызацыі і сістэмы навукова-тэхнічнай інфармацыі, кантролю за эфектыўным выкарыстанняем дзяржаўных сродкаў, што выдзляюцца на фінансаванне навуковых даследаванняў і распрацовак, а таксама правядзення навукова-тэхнічнай экспертызы. У яе склад былі ўключаны Акадэмія аграрных навук Рэспублікі Беларусь, Беларускі рэспубліканскі фонд фундаментальных даследаванняў, Беларускі дзяржаўны навукова-вытворчы канцэрн міжгаліновага машына- і прыборабудавання, Беларускі дзяржаўны навукова-вытворчы канцэрн парашковай металургіі, створаны іншыя арганізацыйныя структуры.

За 80-гадовую гісторыю ў НАН Беларусі сфарміраваліся аўтарытэтныя навуковыя школы, выраслі вучоныя з сусветным імем. Імі вырашаны шэраг буйных тэарэтычных і прыкладных праблем у галіне матэматыкі, фізікі, хіміі, біялогіі, навук аб Зямлі, гуманітарных і сацыяльных навук. Буйныя навуковыя вынікі атрыманыя практычна па ўсіх сфарміраваных навуковых даследаванняў і распрацовак, шырока вядомыя і атрымалі высокую ацэнку ў Беларусі і за яе межамі. Вынікі даследаванняў акадэмікаў Я. Р. Канавалава (фізіка, 1972), А. А. Ахрэма (хімія, 1975), М. А. Барысевіча (фізіка, 1977), Ф. І. Фёдарава (фізіка, 1980), В. І. Вацякова (медыцына, біялогія, 1986), У. С. Улашчыка (медыцына, біялогія, 1991), кандыдата хімічных навук В. А. Лапінай (біяфізіка, біяхімія, 1991) зарэгістраваны ў якасці навуковых адкрыццяў.

Па стане на 1.1.2013 у Акадэміі навук працавала звыш 9 тыс. работнікаў, што выконвалі навуковыя даследаванні і распрацоўкі (разам з тэхнікамі, дапаможным і абслугоўваючым персаналам - больш за 16 тыс.). Сярод іх было 459 дактароў навук і 1707 кандыдатаў навук.

Комплекс будынкаў

Ахоўны знак Аб’ект Дзяржаўнага спіса гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь, шыфр 712Г000198
Галоўны корпус

Нацыянальная акадэмія навук Беларусі ўяўляе сабой комплекс навукова-даследчых устаноў, будынкаў адміністрацыйнага, гаспадарчага і вытворчага прызначэння. Будаўніцтва першых карпусоў пачалося ў 1931–1932 гг. паводле праекта Г. Лаўрова, з 1935 г. праектаванне пад кіраўніцтвам І. Лангбарда. Адноўлены пасля Вялікай Айчыннай вайны галоўны корпус стаў адным з асноўных кампазіцыйных акцэнтаў галоўнай магістралі Мінска.

Структура

Гл. таксама

Літаратура

  • Беларуская энцыклапедыя. Т. 11. – Мн., 2000.
  • Республика Беларусь. Т. 2 : энциклопедия. – Мн., 2006.
  • О научной и инновационной деятельности в Республике Беларусь в 2012 году. - Мн., 2013.

Спасылкі

  1. ↑ https://council.science/member/belarus-national-academy-of-sciences-nasb/ Праверана 9 кастрычніка 2022.
  2. ↑ https://www.interacademies.org/network/member-academies Праверана 22 снежня 2022.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Нацыянальная_акадэмія_навук_Беларусі&oldid=1729119"