Вугляводы: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[недагледжаная версія]

[дагледжаная версія]

← Папярэдняя праўка Наступная праўка →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Версія ад 16:39, 30 студзеня 2014

Структурная формула лактозы — дыцукрыду, які ўтрымліваецца ў малацэ

Вугляво́ды (цукрыды) — агульная назва шырокага класа прыродных арганічных злучэнняў. Гэта арганічныя рэчывы, якія змяшчаюць карбанільную групу (руск.) (бел. і некалькі гідраксільных груп^[1]. Назва класа злучэнняў адбываецца ад словаў «вугаль» і «вада», яна была ўпершыню прапанавана К. Шмітам ў 1844. З'яўленне такой назвы звязана з тым, што першыя з вядомых навуцы вугляводаў апісваліся брута-формулай C_x(H₂O)_y, фармальна з'яўляючыся злучэннямі вуглярода і вады.

Тэрмін з'яўляецца найбольш распаўсюджаным у галіне біяхіміі, дзе ён з'яўляецца сінонімам цукрыдаў. Вугляводы падзяляюцца на чатыры хімічныя групы: монацукрыды, дыцукрыды, алігацукрыды і поліцукрыды. Увогуле, монацукрыдаў і дыцукрыдаў, звычайна называюць цукрамі^[2].

Вугляводы выконваюць шматлікія ролі ў жывых арганізмах. Поліцукрыды служаць для захоўвання энергіі, як то крухмал і глікаген, а таксама з'яўляюцца структурнымі кампанентамі, як то цэлюлоза раслін і хітын ў членістаногіх. Пяцівугляродны монацукрыд рыбоза з'яўляецца важным кампанентам каферментаў і асновай генетычнай малекулы вядомай як РНК. Дэзоксірыбоза з'яўляецца складовай часткай ДНК. Цукрыды і іх вытворныя рэчывы ўключаюць мноства іншых важных біялагічных малекул, якія гуляюць ключавую ролю ў імуннай сістэме, прадухілення патагенезу, згусальнасці крыві і развіцця^[3].

У харчовай навуцы і ў многіх неафіцыйных кантэкстах тэрмін вугляводаў часта азначае любую ежу, якая асабліва багатая складанымі вугляводамі крухмаламі, як то збожжавыя прадукты, хлебабулачныя і макаронныя вырабы, ці простыя вугляводы, як то цукар у цукерак, варэнні і дэсертах.

Зноскі

↑ Н. А. АБАКУМОВА, Н. Н. БЫКОВА. 9. Углеводы // Органическая химия и основы биохимии. Часть 1. — Тамбов: ГОУ ВПО ТГТУ, 2010. — ISBN 978-5-8265-0922-7.
↑ Flitsch, SL & Ulijn, RV (2003). «Sugars tied to the spot». Nature 421: 219—220.
↑ Maton, Anthea; Jean Hopkins, Charles William McLaughlin, Susan Johnson, Maryanna Quon Warner, David LaHart, Jill D. Wright (1993). «Human Biology and Health». Englewood Cliffs, New Jersey, USA: Prentice Hall. pp. 52-59. ISBN 0-13-981176-1.

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Вугляводы
Вугляводы з анімацыяй
Складаныя і простыя вугляводы
Вугляводы

[Абакумова-1] Н. А. АБАКУМОВА, Н. Н. БЫКОВА. 9. Углеводы // Органическая химия и основы биохимии. Часть 1. — Тамбов: ГОУ ВПО ТГТУ, 2010. — ISBN 978-5-8265-0922-7.

[2] Flitsch, SL & Ulijn, RV (2003). «Sugars tied to the spot». Nature 421: 219—220.

[3] Maton, Anthea; Jean Hopkins, Charles William McLaughlin, Susan Johnson, Maryanna Quon Warner, David LaHart, Jill D. Wright (1993). «Human Biology and Health». Englewood Cliffs, New Jersey, USA: Prentice Hall. pp. 52-59. ISBN 0-13-981176-1.

[1]

[2]

[3]

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
 [[Image:Lactose.svg|thumb|right|310px|Структурная формула [[Лактоза|лактозы]] — [[дыцукрыд]]у, які ўтрымліваецца ў [[малако|малацэ]]]]
-'''Вугляво́ды''' ('''цукрыды''') — агульная назва шырокага класа прыродных арганічных злучэнняў. Назва паходзіць ад словаў «[[вугаль]]» і «[[вада]]». Прычынай гэтага з'яўляецца тое, што першыя з вядомых навуцы вугляводаў апісваліся брута-формулай C<sub>x</sub>(H<sub>2</sub>O)<sub>y</sub>, фармальна з'яўляючыся злучэннямі [[вуглярод]]а і [[вада|вады]]. Тэрмін з'яўляецца найбольш распаўсюджаным у галіне [[біяхімія|біяхіміі]], дзе ён з'яўляецца сінонімам [[цукрыд]]аў. Вугляводы падзяляюцца на чатыры хімічныя групы: [[монацукрыд]]ы, [[дыцукрыд]]ы, [[алігацукрыд]]ы і [[поліцукрыд]]ы. Увогуле, монацукрыдаў і дыцукрыдаў, звычайна называюць [[цукар|цукрамі]]<ref>Flitsch, SL & Ulijn, RV (2003). [http://www.nature.com/nature/journal/v421/n6920/pdf/421219a.pdf «Sugars tied to the spot».] Nature 421: 219–220.</ref>.
+'''Вугляво́ды''' ('''цукрыды''') — агульная назва шырокага класа прыродных арганічных злучэнняў. Гэта [[арганічныя рэчывы]], якія змяшчаюць {{нп3|карбанільная група|карбанільную групу|ru|Карбонильная группа}} і некалькі [[гідраксільная група|гідраксільных груп]]<ref name="Абакумова">{{кніга |аўтар =Н. А. АБАКУМОВА, Н. Н. БЫКОВА. |частка = 9. Углеводы |загаловак = Органическая химия и основы биохимии. Часть 1 |арыгінал =|спасылка =|месца = Тамбов |выдавецтва = ГОУ ВПО ТГТУ |год = 2010 |старонкі =  |isbn = 978-5-8265-0922-7}}</ref>. Назва класа злучэнняў адбываецца ад словаў «[[вугаль]]» і «[[вада]]», яна была ўпершыню прапанавана К. Шмітам ў [[1844 у навуцы|1844]]. З'яўленне такой назвы звязана з тым, што першыя з вядомых навуцы вугляводаў апісваліся брута-формулай C<sub>x</sub>(H<sub>2</sub>O)<sub>y</sub>, фармальна з'яўляючыся злучэннямі [[вуглярод]]а і [[вада|вады]].
+Тэрмін з'яўляецца найбольш распаўсюджаным у галіне [[біяхімія|біяхіміі]], дзе ён з'яўляецца сінонімам [[цукрыд]]аў. Вугляводы падзяляюцца на чатыры хімічныя групы: [[монацукрыд]]ы, [[дыцукрыд]]ы, [[алігацукрыд]]ы і [[поліцукрыд]]ы. Увогуле, монацукрыдаў і дыцукрыдаў, звычайна называюць [[цукар|цукрамі]]<ref>Flitsch, SL & Ulijn, RV (2003). [http://www.nature.com/nature/journal/v421/n6920/pdf/421219a.pdf «Sugars tied to the spot».] Nature 421: 219—220.</ref>.
-Вугляводы выконваюць шматлікія ролі ў жывых арганізмах. Поліцукрыды служаць для захоўвання [[энергія|энергіі]], як то [[крухмал]] і [[глікаген]], а таксама з'яўляюцца структурнымі кампанентамі, як то [[цэлюлоза]] раслін і [[хітын]] ў [[членістаногія|членістаногіх]]. Пяцівугляродны монацукрыд [[рыбоза]] з'яўляецца важным кампанентам каферментаў і асновай генетычнай малекулы вядомай як [[РНК]]. [[Дэзоксірыбоза]] з'яўляецца складовай часткай [[ДНК]]. Цукрыды і іх вытворныя рэчывы ўключаюць мноства іншых важных біялагічных малекул, якія гуляюць ключавую ролю ў [[імунная сістэма|імуннай сістэме]], прадухілення [[патагенез]]у, [[згусальнасць крыві|згусальнасці крыві]] і развіцця<ref>Maton, Anthea; Jean Hopkins, Charles William McLaughlin, Susan Johnson, Maryanna Quon Warner, David LaHart, Jill D. Wright (1993). «''Human Biology and Health''». Englewood Cliffs, New Jersey, USA: Prentice Hall. pp. 52–59. ISBN 0-13-981176-1.</ref>.
+Вугляводы выконваюць шматлікія ролі ў жывых арганізмах. Поліцукрыды служаць для захоўвання [[энергія|энергіі]], як то [[крухмал]] і [[глікаген]], а таксама з'яўляюцца структурнымі кампанентамі, як то [[цэлюлоза]] раслін і [[хітын]] ў [[членістаногія|членістаногіх]]. Пяцівугляродны монацукрыд [[рыбоза]] з'яўляецца важным кампанентам каферментаў і асновай генетычнай малекулы вядомай як [[РНК]]. [[Дэзоксірыбоза]] з'яўляецца складовай часткай [[ДНК]]. Цукрыды і іх вытворныя рэчывы ўключаюць мноства іншых важных біялагічных малекул, якія гуляюць ключавую ролю ў [[імунная сістэма|імуннай сістэме]], прадухілення [[патагенез]]у, [[згусальнасць крыві|згусальнасці крыві]] і развіцця<ref>Maton, Anthea; Jean Hopkins, Charles William McLaughlin, Susan Johnson, Maryanna Quon Warner, David LaHart, Jill D. Wright (1993). «''Human Biology and Health''». Englewood Cliffs, New Jersey, USA: Prentice Hall. pp. 52-59. ISBN 0-13-981176-1.</ref>.
 У харчовай навуцы і ў многіх неафіцыйных кантэкстах тэрмін вугляводаў часта азначае любую ежу, якая асабліва багатая складанымі вугляводамі крухмаламі, як то [[збожжавыя прадукты]], [[хлебабулачныя]] і [[макаронныя вырабы]], ці простыя вугляводы, як то [[цукар]] у [[цукерка|цукерак]], [[варэнне|варэнні]] і [[дэсерт]]ах.

Вугляводы
Агульныя	Альдозы Кетозы Піранозы Фуранозы
Геаметрыя	Анамеры Мутаратацыя
Пентозы	Рыбоза Дэзоксіцукры Дэзоксірыбоза Арабіноза Ксілоза Ліксоза Рыбулоза Ксілулоза
Гексозы	Глюкоза Галактоза Маноза Гулоза Ідоза Талоза Алоза Альтроза Фруктоза Сарбоза Такатоза Псікоза Фукоза Рамноза
Дыцукрыды	Цукроза Лактоза Трэгалоза Мальтоза Цэлабіёза Алалактоза Гентыябіёза Ксілабіёза Мелібіёза
Поліцукрыды	Глікаген Крухмал Цэлюлоза Хіцін Амілоза Амілапектын Стахілоза Інулін Дэкстрын Пекціны Галактамананы Агароза
Глікозамінагліканы	Гепарын хандраітын-сульфат Гіялуронавая кіслата Гепаран-сульфат Дэрматан-сульфат Кератан-сульфат Пептыдаглікан