Карлаў універсітэт

Карлаў універсітэт
Univerzita Karlova v Praze, Universitas Carolina Pragensis
Файл:Charles-University-symbol-2.png
Арыгінальная назва	Univerzita Karlova v Praze, Universitas Carolina Pragensis
Заснаваны	1347/1348
Рэктар	Вацлаў Гампл
Рэктар	Milena Králíčková[d]
Студэнты	49 508
Размяшчэнне	Прага, Чэхія
Юрыдычны адрас	Ovocný trh 5, 116 36 Praha 1
Сайт	www.cuni.cz/
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ка́рлаў універсітэ́т у Празе (Універсітэт імя Карла ў Празе, чэшск.: Univerzita Karlova v Praze, чэшск.: Karlova univerzita, лац.: Universitas Carolina, ням.: Karls-Universität Prag, англ.: Charles University in Prague) — галоўны ўніверсітэт Чэхіі, найстарэйшы ўніверсітэт Цэнтральнай Еўропы і адзін з найстарэйшых універсітэтаў свету, быў заснаваны каралём Карлам IV у 1348 годзе. Прадметы выкладаюцца на чэшскай і англійскай мовах.

У наш час ва ўніверсітэце вучацца больш за 47 тыс. студэнтаў з усяго свету. Універсітэт уваходзіць у Асацыяцыю галоўных еўрапейскіх ВНУ разам з Оксфардам, Сарбонай, Балонняй, Універсітэтам Жэневы і інш. На яго факультэтах чытаюць лекцыі выкладчыкі вядучых універсітэтаў свету.

Гісторыя

26 студзеня 1347 года Папа Рымскі Клімент VI выдаў дазвол на стварэнне  ў Празе навучальнай установы з правам надання вучоных ступеняў. Універсітэт з чатырма факультэтамі: вольных мастацтваў, юрыдычным, медыцынскім і тэалагічным,- быў урачыста заснаваны чэшскім і рымскім каралём Карлам IV актам з 7 красавіка 1348 года. У 1372 годзе юрыдычны факультэт фактычна аддзяліўся ад універсітэта і да 1417 году  меў уласнага рэктара. Арганізацыйна ўніверсітэт падзяляўся на 4 універсітэцкія нацыі: чэшскую (студэнты і прафесары з Багеміі і Маравіі, венгерскага каралеўства), польскую (з Сілезіі, польскага каралеўства, Мазовіі, Вялікага княства Літоўскага), баварскую і саксонскую. Кожная нацыя мела адзін універсітэцкі голас. У 1409 годзе чэшскі кароль Вацлаў IV выдаў тзв. Кутнагорскі дэкрэт, паводле якога чэшская нацыя атрымала 3 галасы а астатнія 1 на ўсіх. Пратэстуючы супраць дыскрымінацыі, каля 700 замежных студэнтаў і выкладчыкаў пакінулі Прагу, заснаваўшы ў тым жа годзе ўніверсітэт у Лейпцыгу. 

Карлаў універсітэт стаў першым нямецкім універсітэтам наогул і першым універсітэтам Цэнтральнай Еўропы, у прыватнасці. Паколькі ён быў заснаваны прадстаўнікамі нямецкай абшчыны Чэхіі, то абслугоўваў у першую чаргу яе інтарэсы. Навучанне ва ўніверсітэце вялося на нямецкай мове да канца XIX стагоддзя, пакуль Прага заставалася ў складзе Аўстра-Венгрыі. У адрозненне ад шматлікіх іншых універсітэтаў, адукацыя не мела рэлігійнага ўхілу, з прычыны таго, што ў каталіцкай царквы ў Празе мелася ўласная навучальная ўстанова — Клеменцінум, куды ў 1622 годзе была пераведзена ўніверсітэцкая бібліятэка.

Услед за венгерскай элітай чэшская інтэлігенцыя горада («будзіцелі») пачала рашучыя выступы супраць палітыкі германізацыі аўстрыйскіх улад, таму ў 1882—1939 гадах Карлаў універсітэт падзяліўся на два патокі: чэшскі і нямецкі.

Другая сусветная вайна

Падчас акупацыі Чэхаславакіі нацысцкай Германіяй у лістападзе 1939 года Чэшскі ўніверсітэт быў зачынены, а шматлікія яго студэнты і прафесары дэпартаваны ў канцлагеры. Рэктарам універсітэта быў прызначаны лінгвіст Бедржых Грозны. Па заканчэнні нямецкай акупацыі пачалася дэпартацыя нямецкамоўнага насельніцтва горада і, адпаведна, нямецкі паток быў закрыты. У кастрычніку 1945 года ўказам прэзідэнта Эдварда Бенеша (гл. Дэкрэты Бенеша) Нямецкі ўніверсітэт у Празе быў зачынены, а Чэшскі адноўлены як адзіны Карлаў універсітэт.

Цяперашні час (з 1945 г.)

Галоўны корпус універсітэта

Хоць універсітэт пачаў хутка аднаўляцца пасля вайны, прынцыпы акадэмічных свабод не падоўжыліся ў ім досыць доўга. У 1948 годзе, з прыходам да ўлады камуністаў, новы ўрад Чэхіі на чале з К. Готвальдам стаў актыўна душыць любыя праявы нязгоды з афіцыйнай ідэалогіяй. Такая палітыка праводзілася на працягу наступных чатырох дзесяцігоддзяў, і толькі ў канцы 1980-х сітуацыя пачала паляпшацца. На хвалі рэвалюцый 1989 года студэнты праводзілі розныя мерапрыемствы, у тым ліку і шэраг мірных дэманстрацый супраць існуючага рэжыму. Неўзабаве ў краіне прайшла «Аксамітавая рэвалюцыя», у якой як студэнты ўніверсітэта, так і яго выкладчыкі адыгралі вялікую ролю. У снежні 1989 года прэзідэнтам рэспублікі быў прызначаны Вацлаў Гавел.

Вялікай папулярнасцю ў Карлавым універсітэце цяпер карыстаюцца медыцынскія факультэты, дзе вучыцца каля 8 тыс. студэнтаў, таксама папулярныя філасофскі (каля 6,5 тысяч) і юрыдычны (каля чатырох). Самы вялікі конкурс пры паступленні па псіхалагічнай спецыялізацыі — звыш 30 чалавек на месца.

Факультэты ўніверсітэта

Помнік Карлу IV

• тры тэалагічных (каталіцкі, евангелісцкі і гусіцкі);
• шэсць медыцынскіх (з іх тры ў Празе, па адным у Пльзені і Градцы-Кралаве і фармацэўтычны факультэт);
• фізіка-матэматычны (фізіка, матэматыка, інфарматыка);
• юрыдычны;
• філасофскі;
• педагагічны;
• сацыяльных навук (эканоміка, менеджмент, журналістыка, дызайн, міжнародныя адносіны);
  • Інстытут паліталогіі і міжнародных адносін (Міжнародныя адносіны, Паліталогія)
  • Інстытут міжнародных краіназнаўстваў (Міжнароднае краіназнаўства)
  • Інстытут эканамічных навук (Эканамічная тэорыя, Эканоміка)
  • Інстытут сацыялогіі (Сацыялогія і сацыяльная палітыка)
  • Інстытут камунікацыі і журналістыкі (СМІ (масмедыя) і камунікацыя, журналістыка)
• прыродазнаўчы;
• фізічнай культуры і спорту (менеджмент);
• гуманітарных навук.

Таксама ў складзе ўніверсітэта

• Інстытут моўнай і прафесійнай падрыхтоўкі - падрыхтоўка замежных абітурыентаў да навучання ў чэшскіх ВНУ, сертыфікацыя па чэшскай мове
• Еўрапейскі інфармацыйны цэнтр
• Цэнтр па пытаннях экалогіі
• Бібліятэка
• Вылічальны цэнтр

Выбітныя выпускнікі

• Гана Андранікава
• Іван Баркоўскі
• Іван Марцін Іраус
• Юліус Фучык

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Карлаў універсітэт