Яўхім Яўсеевіч Кіпель: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія]

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

Лінейны

Версія ад 01:11, 14 красавіка 2014

Яўхім Яўсеевіч КІПЕЛЬ (25 снежня 1895, Байлюкі, Бабруйскі павет, Мінская губерня (цяпер Глускі раён Магілёўскай вобласці) — 27 ліпеня 1969, ЗША. Крыптанімы: К-ль; Я.К-ль) — беларускі грамадскі і палітычны дзеяч, педагог, публіцыст.

Біяграфія

З 1915 удзельнік 1-й сусветнай вайны, скончыў 2-ю Кіеўскую ваенную школу прапаршчыкаў. З 1918 у Чырвонай Арміі. З 1921 у Мінску, член Навукова-тэрміналагічнай камісіі пры Наркамасвеце БССР. Вучыўся ў БДУ (скончыў у 1926), у 1922—1927 выкладаў беларускую мову і прыродазнаўства ў школах Мінска. З 1926 сакратар аддзела прыроды і народнай гаспадаркі Інбелкульта, адначасова лектар на педкурсах у Мінску. Са студзеня 1928 аспірант БДУ, у кастрычніку 1929 выключаны па ідэалагічных матывах. З сакавіка 1930 выкладчык Мінскіх педкурсаў пры педтэхнікуме. Арыштаваны ДПУ БССР 28 чэрвеня 1930 па справе «Саюза вызвалення Беларусі»; паводле пастановы Калегіі АДПУ СССР ад 10 сакавіка 1931 высланы ў Налінск Вяцкай вобласці на 5 гадоў. Паўторна арыштаваны ў Арле ў снежні 1935; асуджаны на 5 гадоў лагераў. Вызвалены ў снежні 1940. Пасля вызвалення настаўнічаў у Саратаве. У пачатку 1942 мабілізаваны ў Чырвоную Армію. З чэрвені 1942 у Мінску. Супрацоўнічаў з нямецкімі акупацыйнымі ўладамі. Працаваў у Інспекцыі беларускіх школ, Беларускай народнай самапомачы. Рэдагаваў газету «Голас вёскі». З 1944 кіраўнік навуковага аддзела БЦР. На 2-м Усебеларускім кангрэсе абраны яго старшынёй. З сярэдзіны 1944 у Германіі. Падрыхтаваў да друку кнігу ўспамінаў пра савецкія лагеры «З іхняга раю». З 1950 у ЗША, з 1951 уваходзіў у Беларускі кангрэсавы камітэт Амерыкі, стварыў Аб'яднанне беларускіх вязняў савецкіх лагераў. Публікаваўся ў беларускай эмігранцкай прэсе. Успаміны Яўхіма Кіпеля захоўваюцца ў архіве Беларускага інстытута навукі і мастацтва (БІНіМ) у Нью-Ёрку. Рэабілітаваны 10 чэрвеня 1988.

Творы

Шляхі да паляпшэння чалавечага роду // Полымя. 1927, № 2;
Як нас вучылі // Запісы БІНІМ. 1977. Т. 15;
Эпізоды. Нью Ёрк, 1998.

Літаратура

Ляхоўскі У. Пра Яўхіма Кіпеля // Спадчына. 1995, № 3;
Возвращенные имена; ЭГБ, т. 4.

Крыніцы

[0 1] // Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. Энцыклапедычны даведнік у 10 тамах (15 кнігах). / Укладальнік Л. У. Маракоў.

@@ Радок 2: / Радок 2: @@
 == Біяграфія ==
-З 1915 удзельнік [[Першая сусветная вайна|1-й сусветнай вайны]], скончыў 2-ю Кіеўскую ваенную школу прапаршчыкаў. З 1918 у Чырвонай Арміі. З 1921 у Мінску, член Навукова-тэрміналагічнай камісіі пры Наркамасвеце БССР. Вучыўся ў [[БДУ]] (скончыў у 1926), у 1922—1927 выкладаў беларускую мову і прыродазнаўства ў школах Мінска. З 1926 сакратар аддзела прыроды і народнай гаспадаркі [[Інбелкульт]]а, адначасова лектар на педкурсах у Мінску. Са студзеня 1928 аспірант БДУ, у кастрычніку 1929 выключаны па ідэалагічных матывах. З сакавіка 1930 выкладчык Мінскіх педкурсаў пры педтэхнікуме. Арыштаваны ДПУ БССР 28.6.1930 па справе «Саюза вызвалення Беларусі»; паводле пастановы Калегіі АДПУ СССР ад 10.3.1931 высланы ў Налінск Вяцкай вобласці на 5 гадоў. Паўторна арыштаваны ў [[горад Арол|Арле]] ў снежні 1935; асуджаны на 5 гадоў лагераў. Вызвалены ў снежні 1940. Пасля вызвалення настаўнічаў у [[Саратаў|Саратаве]]. У пачатку 1942 мабілізаваны ў Чырвоную Армію. З чэрвені 1942 у Мінску. Супрацоўнічаў з нямецкімі акупацыйнымі ўладамі. Працаваў у Інспекцыі беларускіх школ, Беларускай народнай самапомачы. Рэдагаваў газету «Голас вёскі». З 1944 кіраўнік навуковага аддзела БЦР. На 2-м Усебеларускім кангрэсе абраны яго старшынёй. З сярэдзіны 1944 у Германіі. Падрыхтаваў да друку кнігу ўспамінаў пра савецкія лагеры «З іхняга раю». З 1950 у ЗША, з 1951 уваходзіў у Беларускі кангрэсавы камітэт Амерыкі, стварыў Аб'яднанне беларускіх вязняў савецкіх лагераў. Публікаваўся ў беларускай эмігранцкай прэсе. Успаміны Яўхіма Кіпеля захоўваюцца ў архіве Беларускага інстытута навукі і мастацтва ([[БІНіМ]]) у [[Нью-Ёрк]]у. Рэабілітаваны 10.6.1988.
+З [[1915]] удзельнік [[Першая сусветная вайна|1-й сусветнай вайны]], скончыў 2-ю Кіеўскую ваенную школу прапаршчыкаў. З [[1918]] у [[Рабоча-Сялянская Чырвоная Армія|Чырвонай Арміі]]. З [[1921]] у [[Мінск]]у, член Навукова-тэрміналагічнай камісіі пры Наркамасвеце БССР. Вучыўся ў [[БДУ]] (скончыў у [[1926]]), у [[1922]]—[[1927]] выкладаў [[беларуская мова|беларускую мову]] і [[прыродазнаўства]] ў школах Мінска. З 1926 сакратар аддзела прыроды і народнай гаспадаркі [[Інбелкульт]]а, адначасова лектар на педкурсах у Мінску. Са студзеня [[1928]] аспірант БДУ, у кастрычніку [[1929]] выключаны па ідэалагічных матывах. З сакавіка [[1930]] выкладчык Мінскіх педкурсаў пры педтэхнікуме. Арыштаваны ДПУ БССР [[28 чэрвеня]] [[1930]] па справе [[Саюз вызвалення Беларусі, справа|«Саюза вызвалення Беларусі»]]; паводле пастановы Калегіі АДПУ СССР ад [[10 сакавіка]] [[1931]] высланы ў Налінск Вяцкай вобласці на 5 гадоў. Паўторна арыштаваны ў [[горад Арол|Арле]] ў снежні 1935; асуджаны на 5 гадоў лагераў. Вызвалены ў снежні 1940. Пасля вызвалення настаўнічаў у [[Саратаў|Саратаве]]. У пачатку [[1942]] мабілізаваны ў Чырвоную Армію. З чэрвені 1942 у Мінску. Супрацоўнічаў з нямецкімі акупацыйнымі ўладамі. Працаваў у Інспекцыі беларускіх школ, Беларускай народнай самапомачы. Рэдагаваў газету «Голас вёскі». З 1944 кіраўнік навуковага аддзела [[БЦР]]. На 2-м Усебеларускім кангрэсе абраны яго старшынёй. З сярэдзіны 1944 у Германіі. Падрыхтаваў да друку кнігу ўспамінаў пра савецкія лагеры «З іхняга раю». З [[1950]] у ЗША, з 1951 уваходзіў у Беларускі кангрэсавы камітэт Амерыкі, стварыў Аб'яднанне беларускіх вязняў савецкіх лагераў. Публікаваўся ў беларускай эмігранцкай прэсе. Успаміны Яўхіма Кіпеля захоўваюцца ў архіве Беларускага інстытута навукі і мастацтва ([[БІНіМ]]) у [[Нью-Ёрк]]у. Рэабілітаваны [[10 чэрвеня]] [[1988]].
 == Творы ==