Трынітрафенол: Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
untagged isolated.
дапаўненне, афармленне, без карткі
Радок 1: Радок 1:
[[Выява:Picric acid.png|right|thumb|200px|Пікрынавая кіслата]]
[[Выява:Picric acid.png|right|thumb|200px|Пікрынавая кіслата]]
'''2,4,6-Трынітрафенол''' (''пікрынавая кіслата'') хімічнае злучэнне C<sub>6</sub>H<sub>2</sub>(NO<sub>2</sub>)<sub>3</sub>OH, нітравытворнае [[фенол]]у. Малекулярная маса 229,11 а. а. м. Пры нармальных умовах жоўтае крышталічнае рэчыва. Пікрынавую кіслату і яе солі - пікраты - выкарыстоўваюць як выбуховыя рэчывы, а таксама ў [[аналітычная хімія|аналітычнай хіміі]] для вызначэння [[калій|калію]], [[натрый|натрыю]].
'''Трынітрафенол, 2,4,6-трынітрафенол''', ''пікрынавая кіслата'' — араматычнае хімічнае злучэнне C<sub>6</sub>H<sub>2</sub>(NO<sub>2</sub>)<sub>3</sub>OH, нітравытворнае [[фенол]]у. Атрыманы ў 1771 годзе {{нп3|Пітэр Вульф|П. Вульфам|en|Peter Woulfe}}<ref name="hem" />.


== Уласцівасці ==
== Фізічныя ўласцівасці ==
Чысты трынітрафенол - цвёрдае рэчыва ў выглядзе пласціністых крышталёў ад бясколернага да жоўтага колеру, шчыльнасць 1813 кг/м³, [[тэмпература плаўлення]] 122,5 ° C. Крышталічная сістэма ортарамбічная біпірамідальная. Ціск пароў пры 195 °C - 2 мм рт. сл., пры 255 ° C - 50 мм рт. сл. Шчыльнасць расплаву пры 124 ° C 1589 кг/м ³, пры 170 ° C - 1513 кг/м³. Гравіметрычная (насыпная) шчыльнасць парашка 900-1000 кг/м³. Парашок добра прэсуецца, асабліва пры падаграванні. Пры ціску прэсавання 4500 кг/см² шчыльнасць 1740 кг/м³, аднак у практыцы з меркаванняў бяспекі прэсуюць пры цісках да 2000 кг/см², пры гэтым шчыльнасць не вышэй за 1630 кг/м³. Пры спакойным астуджэнні расплаву можна атрымаць цвёрдае рэчыва з шчыльнасцю 1580-1610 кг/м³. Чым менш прымешкаў, тым вышэй шчыльнасць сплаўленага трынітрафенолу.
Пры нармальных умовах жоўтае [[Крышталь|крышталічнае]] рэчыва. Добра раствараецца ў канцэнтраванай [[Серная кіслата|сернай кіслаце]] і арганічных растваральніках, мала раствараецца ў вадзе (1,1 % пры 20 °С)<ref name="hem" />. Малекулярная маса 229,11 [[Атамная адзінка масы|а. а. м]]. Чысты трынітрафенол — цвёрдае рэчыва ў выглядзе пласціністых крышталёў ад бясколернага да жоўтага колеру, [[шчыльнасць]] 1813 кг/м³, [[тэмпература плаўлення]] 122,5 °C. Крышталічная сістэма ортарамбічная біпірамідальная. [[Ціск]] пароў пры 195 °C — 2 мм рт. сл., пры 255 °C — 50 мм рт. сл. Шчыльнасць расплаву пры 124 °C 1589 кг/м ³, пры 170 °C — 1513 кг/м³. Гравіметрычная (насыпная) шчыльнасць парашку 900—1000 кг/м³. Парашок добра прэсуецца, асабліва пры падаграванні. Пры ціску прэсавання 4500 кг/см² шчыльнасць 1740 кг/м³, аднак у практыцы з меркаванняў бяспекі прэсуюць пры цісках да 2000 кг/см², пры гэтым шчыльнасць не вышэй за 1630 кг/м³. Пры спакойным астуджэнні расплаву можна атрымаць цвёрдае рэчыва з шчыльнасцю 1580—1610 кг/м³. Чым менш прымешкаў, тым вышэй шчыльнасць сплаўленага трынітрафенолу.

Аказвае раздражняючае ўздзеянне на [[Скура|скуру]]. Атрутнае рэчыва.

== Выкарыстанне ==
Трынітрафенол доўгі час выкарыстоўваўся ў якасці фарбавальніка воўны, шоўку, скуры і інш.<ref name="hem">[http://www.xumuk.ru/encyklopedia/2/4575.html Артыкул на сайце ХиМиК.ру] {{ref-ru}}</ref>
Пікрынавая кіслата і яе солі — пікраты — з канца 19<ref name="hem" /> ст. выкарыстоўваюцца ў якасці [[Выбуховае рэчыва|выбуховых рэчываў]]. Таксама выкарыстоўваецца ў [[аналітычная хімія|аналітычнай хіміі]] для вызначэння [[калій|калію]], [[натрый|натрыю]], некаторых [[Бялкі|бялкоў]] і [[Амінакіслоты|амінакіслот]]. Зяўляецца зыходным рэчывам у сінтэзе [[хлорпікрын]]у і пікрамінавай кіслаты, прамежкавым рэчывам у сінтэзе фарбавальнікаў<ref name="hem" />.

{{зноскі}}


== Літаратура ==
== Літаратура ==
* {{кніга|загаловак=Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.15: Следавікі — Трыо|адказны=Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=2002|том=15|старонак=552|isbn=985-11-0251-2 (Т. 15)|тыраж=10&nbsp;000}}
* {{кніга|загаловак=Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.15: Следавікі — Трыо|адказны=Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=2002|том=15|старонкі=550|старонак=552|isbn=985-11-0251-2 (Т. 15)|тыраж=10&nbsp;000}}
* Fedoroff, Basil T. et al Enciclopedia of Explosives and Related Items, vol.1—7. — Dover, New Jersey: Picatinny Arsenal. — 1960—1975. — P285-P295.
* Fedoroff, Basil T. et al Enciclopedia of Explosives and Related Items, vol.1—7. — Dover, New Jersey: Picatinny Arsenal. — 1960—1975. — P285-P295.


== Спасылкі ==
* {{з ВСЭ|http://slovari.yandex.ru/~книги/БСЭ/Тринитрофенол/|title=Тринитрофенол}}
* [http://www.xumuk.ru/encyklopedia/2/4575.html Артыкул на сайце ХиМиК.ру] {{ref-ru}}
* [http://slovari.yandex.ru/~книги/Военная%20энциклопедия/Пикриновая%20кислота/ Военная энциклопедия: [В 18 т.] / Под ред. В. Ф. Новицкого и др. — СПб.: Т-во И. Д. Сытина, 1911—1915.]
* {{Commons|Category:Picric acid}}

{{без карткі|Рэчыва}}
[[Катэгорыя:Фенолы]]
[[Катэгорыя:Фенолы]]
[[Катэгорыя:Нітразлучэнні]]
[[Катэгорыя:Нітразлучэнні]]

Версія ад 20:03, 5 ліпеня 2014

Пікрынавая кіслата

Трынітрафенол, 2,4,6-трынітрафенол, пікрынавая кіслата — араматычнае хімічнае злучэнне C6H2(NO2)3OH, нітравытворнае фенолу. Атрыманы ў 1771 годзе П. Вульфам  (англ.)[1].

Уласцівасці

Пры нармальных умовах жоўтае крышталічнае рэчыва. Добра раствараецца ў канцэнтраванай сернай кіслаце і арганічных растваральніках, мала раствараецца ў вадзе (1,1 % пры 20 °С)[1]. Малекулярная маса 229,11 а. а. м. Чысты трынітрафенол — цвёрдае рэчыва ў выглядзе пласціністых крышталёў ад бясколернага да жоўтага колеру, шчыльнасць 1813 кг/м³, тэмпература плаўлення 122,5 °C. Крышталічная сістэма ортарамбічная біпірамідальная. Ціск пароў пры 195 °C — 2 мм рт. сл., пры 255 °C — 50 мм рт. сл. Шчыльнасць расплаву пры 124 °C 1589 кг/м ³, пры 170 °C — 1513 кг/м³. Гравіметрычная (насыпная) шчыльнасць парашку 900—1000 кг/м³. Парашок добра прэсуецца, асабліва пры падаграванні. Пры ціску прэсавання 4500 кг/см² шчыльнасць 1740 кг/м³, аднак у практыцы з меркаванняў бяспекі прэсуюць пры цісках да 2000 кг/см², пры гэтым шчыльнасць не вышэй за 1630 кг/м³. Пры спакойным астуджэнні расплаву можна атрымаць цвёрдае рэчыва з шчыльнасцю 1580—1610 кг/м³. Чым менш прымешкаў, тым вышэй шчыльнасць сплаўленага трынітрафенолу.

Аказвае раздражняючае ўздзеянне на скуру. Атрутнае рэчыва.

Выкарыстанне

Трынітрафенол доўгі час выкарыстоўваўся ў якасці фарбавальніка воўны, шоўку, скуры і інш.[1] Пікрынавая кіслата і яе солі — пікраты — з канца 19[1] ст. выкарыстоўваюцца ў якасці выбуховых рэчываў. Таксама выкарыстоўваецца ў аналітычнай хіміі для вызначэння калію, натрыю, некаторых бялкоў і амінакіслот. Зяўляецца зыходным рэчывам у сінтэзе хлорпікрыну і пікрамінавай кіслаты, прамежкавым рэчывам у сінтэзе фарбавальнікаў[1].

Зноскі

Літаратура

  • Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 550. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0251-2 (Т. 15).
  • Fedoroff, Basil T. et al Enciclopedia of Explosives and Related Items, vol.1—7. — Dover, New Jersey: Picatinny Arsenal. — 1960—1975. — P285-P295.

Спасылкі