Уліс (касмічны апарат): Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
др removed Category:Даследаванне Сонцы; added Category:Даследаванне Сонца using HotCat |
VladimirZhV (размовы | уклад) вікіфікацыя, БелЭн |
||
Радок 66: | Радок 66: | ||
| Сайт = http://helio.esa.int/ulysses/ |
| Сайт = http://helio.esa.int/ulysses/ |
||
}} |
}} |
||
'''«Уліс»''' ({{lang-en|Ulysses}}) — касмічны апарат сумеснай вытворчасці ЕКА і [[НАСА]], прызначаны для вывучэння [[Сонца]] і, у якасці дадатковай місіі, [[планета Юпітэр|Юпітэра]]. |
'''«Уліс»''' ({{lang-en|Ulysses}}) — касмічны апарат сумеснай вытворчасці [[Еўрапейскае касмічнае агенцтва|ЕКА]] і [[НАСА]], прызначаны для вывучэння [[Сонца]] і, у якасці дадатковай місіі, [[планета Юпітэр|Юпітэра]]. |
||
Апарат быў запушчаны ў кастрычніку [[1990]] года (запуск быў запланаваны на 1986, але адкладзены з-за катастрофы «Чэленджара»). У агульнай складанасці апарат прапрацаваў больш за 17 гадоў, што ў чатыры разы перавышае разліковы тэрмін эксплуатацыі. Місія апарата афіцыйна завершана з [[1 ліпеня]] [[2008]] года, па прычыне недастатковай выпрацоўкі энергіі, неабходнай для падтрымання арыентацыі апарата на Зямлю. |
Апарат быў запушчаны ў кастрычніку [[1990]] года з касмічнага карабля [[Шатл Дыскаверы|«Дыскаверы»]] (запуск быў запланаваны на 1986, але адкладзены з-за катастрофы «Чэленджара»). У агульнай складанасці апарат прапрацаваў больш за 17 гадоў, што ў чатыры разы перавышае разліковы тэрмін эксплуатацыі. Місія апарата афіцыйна завершана з [[1 ліпеня]] [[2008]] года, па прычыне недастатковай выпрацоўкі энергіі, неабходнай для падтрымання арыентацыі апарата на Зямлю. |
||
«Уліс» з'яўляецца першым апаратам, які |
«Уліс» з'яўляецца першым апаратам, які вывучаў Сонца не толькі з плоскасці [[Экліптыка|экліптыкі]] (экватарыяльнай), але і з боку палюсоў. Гэта дазваляе пабудаваць больш дакладную мадэль усёй прастора вакол сонца. |
||
== Характарыстыкі == |
== Характарыстыкі == |
||
Маса «Уліса» |
Маса «Уліса» — каля 370 кг у момант старту, у тым ліку 55 кг навуковай апаратуры. Памеры асноўнага корпуса складаюць 3,2 x3, 3x2,1 метраў, магутнасць тэрмаэлектрычнай ўстаноўкі (якая працавала на плутоніі-238) — да 285 Вт з паступовым зніжэннем, хуткасць працы перадатчыка — да 1024 біт/с. |
||
Навуковае абсталяванне апарата забяспечвае вымярэнне характарыстык [[касмічны пыл|касмічнай пылу]], касмічных прамянёў, [[сонечны вецер|сонечнага ветру]], правядзенне плазменных эксперыментаў і магнітаметрычных вымярэнняў. |
Навуковае абсталяванне апарата забяспечвае вымярэнне характарыстык [[касмічны пыл|касмічнай пылу]], касмічных прамянёў, [[сонечны вецер|сонечнага ветру]], правядзенне плазменных эксперыментаў і магнітаметрычных вымярэнняў. |
||
== Траекторыя == |
== Траекторыя == |
||
Траекторыя палёту апарата была спраектаваны такім чынам, каб «Уліс» праляцеў міма Юпітэра. Гэта выклікана тым, што непасрэднае вывядзенне апарата на калясонечную палярную арбіту запатрабавала б занадта вялікіх выдаткаў паліва. Таму быў выкарыстаны гравітацыйны манеўр ў полі прыцягнення планеты, што дазволіла адначасна атрымаць шэраг каштоўных звестак аб Юпітэры. |
Траекторыя палёту апарата была спраектаваны такім чынам, каб «Уліс» праляцеў міма Юпітэра. Гэта выклікана тым, што непасрэднае вывядзенне апарата на калясонечную палярную арбіту запатрабавала б занадта вялікіх выдаткаў паліва. Таму быў выкарыстаны гравітацыйны манеўр ў полі прыцягнення планеты, што дазволіла адначасна атрымаць шэраг каштоўных звестак аб Юпітэры. |
||
8 лютага 1992 касмічны апарат «Уліс» прайшоў на вышыні шасці радыусаў над Юпітэрам, за кошт гравітацыйнага поля якога зрабіў пертурбацыйны манеўр для выхаду з плоскасці экліптыкі (плоскасць, у якой абарачаюцца вакол Сонца планеты), і накіраваўся спачатку да абласцей міжпланетнай плазмы з боку паўднёвага полюса Сонца (вымярэнні ў гэтых абласцях працягваліся з мая па верасень 1994 года), а затым да абласцей з боку паўночнага полюса (тут вымярэнні праводзіліся з мая па верасень 1995 г). Дадзеныя даследаванні праводзіліся ў перыяд сонечнага мінімуму. |
8 лютага 1992 касмічны апарат «Уліс» прайшоў на вышыні шасці радыусаў над Юпітэрам, за кошт [[Гравітацыя|гравітацыйнага]] поля якога зрабіў пертурбацыйны манеўр для выхаду з плоскасці экліптыкі (плоскасць, у якой абарачаюцца вакол Сонца планеты), і накіраваўся спачатку да абласцей міжпланетнай плазмы з боку паўднёвага полюса Сонца (вымярэнні ў гэтых абласцях працягваліся з мая па верасень 1994 года), а затым да абласцей з боку паўночнага полюса (тут вымярэнні праводзіліся з мая па верасень 1995 г). Дадзеныя даследаванні праводзіліся ў перыяд сонечнага мінімуму. |
||
Наступнае праходжанне палярных абласцей Сонца прыпала на верасень-снежань 2000 |
Наступнае праходжанне палярных абласцей Сонца прыпала на верасень-снежань 2000 г. (паўднёвы полюс) і 2001 (паўночны полюс). Дадзенае праходжанне ўжо прыйшлося на перыяд сонечнага максімуму. |
||
У сувязі з тым, што місія ў лютым 2004 |
У сувязі з тым, што місія ў лютым 2004 г. была падоўжаная да сакавіка 2008 (а ў лістападзе 2007 г. — да сакавіка 2009 года), у «Уліса» з'явілася магчымасць здзейсніць яшчэ адзін віток вакол Сонца. Паўднёвы полюс Уліс ужо даследаваў у лістападзе 2006 г. — красавіку 2007 г., а з студзеня 2008 года пачаў даследаванне паўночнага полюса. |
||
== Асноўныя даты == |
== Асноўныя даты == |
||
У ходзе місіі Уліса былі наступныя асноўныя падзеі: |
У ходзе місіі «Уліса» былі наступныя асноўныя падзеі: |
||
* 6 кастрычніка 1990, 11:47:16 UT |
* 6 кастрычніка 1990, 11:47:16 UT — запуск апарата; |
||
* 8 лютага 1992 года |
* 8 лютага 1992 года — праходжанне гравітацыйнага поля Юпітэра і выкарыстанне яго для дадатковага паскарэння; |
||
* 26 чэрвеня |
* 26 чэрвеня — 5 лістапада 1994 — першае праходжанне паўднёвага полюса Сонца; |
||
* 13 верасня 1994 |
* 13 верасня 1994 г. — максімальная шырыня паўднёвага полюса Сонца (-80,2 °); |
||
* 13 сакавіка 1995 |
* 13 сакавіка 1995 г. — першае перасячэнне плоскасці экліптыкі; |
||
* 19 чэрвеня |
* 19 чэрвеня — 29 верасня 1995 — першае праходжанне паўночнага полюса Сонца; |
||
* 31 ліпеня 1995 |
* 31 ліпеня 1995 г. — максімальная шырыня паўночнага полюса Сонца (80,2 °); |
||
* 1 мая 1996 |
* 1 мая 1996 г. — заканчэнне першараднай місіі; |
||
* 9 мая 1998 |
* 9 мая 1998 г. — другое перасячэнне плоскасці экліптыкі; |
||
* 8 верасня 2000 |
* 8 верасня 2000 г. — 16 студзеня 2001 г. — другое праходжанне паўднёвага полюса Сонца; |
||
* 27 лістапада 2000 года |
* 27 лістапада 2000 года — максімальная шырыня паўднёвага полюса Сонца (-80,2 °); |
||
* 25 мая 2001 |
* 25 мая 2001 г. — трэцяе перасячэнне плоскасці экліптыкі; |
||
* 3 верасня 2001 г |
* 3 верасня 2001 г — 12 снежня 2001 г. — другое праходжанне паўночнага полюса Сонца; |
||
* 13 кастрычніка 2001 года |
* 13 кастрычніка 2001 года — максімальная шырыня паўночнага полюса Сонца (80,2 °); |
||
* 4 лютага 2004 |
* 4 лютага 2004 — праходжанне паблізу Юпітэра; |
||
* 14 ліпеня 2004 года |
* 14 ліпеня 2004 года — чацвёртае перасячэнне плоскасці экліптыкі; |
||
* 1 ліпеня 2008 |
* 1 ліпеня 2008 — афіцыйнае заканчэнне місіі, апарат працаздольны; |
||
* 30 чэрвеня 2009 года |
* 30 чэрвеня 2009 года — адключэнне сілкавання бартавой радыёапаратуры. |
||
== Літаратура == |
|||
* {{кніга|загаловак=Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 16: Трыпалі — Хвіліна|адказны=Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=2003|том=16|старонкі=222|старонак=576|isbn=985-11-0263-6 (Т. 16)|тыраж=10 000}} |
|||
== Спасылкі == |
== Спасылкі == |
Версія ад 21:41, 4 верасня 2014
Уліс | |
---|---|
Ulysses | |
Заказчык | ЕКА / НАСА |
Задачы | вывучэнне Сонцы |
Пралёт | Юпітэр |
Спадарожнік | Сонца |
Запуск | 6 кастрычніка 1990 11:47:16 UTC |
Ракета-носьбіт | Дыскаверы (STS-41) |
Стартавая пляцоўка | мыс Канаверал |
NSSDC ID | 1990-090B |
SCN | 20842 |
Тэхнічныя характарыстыкі | |
Маса | 370 кг (55 кг навуковай апаратуры) |
Памеры | 3,2x3,3x2,1 м |
Магутнасць | 285 Вт |
Мэтавая апаратура | |
Хуткасць перадачы | 1024 біт/с |
Сайт праекта |
«Уліс» (англ.: Ulysses) — касмічны апарат сумеснай вытворчасці ЕКА і НАСА, прызначаны для вывучэння Сонца і, у якасці дадатковай місіі, Юпітэра.
Апарат быў запушчаны ў кастрычніку 1990 года з касмічнага карабля «Дыскаверы» (запуск быў запланаваны на 1986, але адкладзены з-за катастрофы «Чэленджара»). У агульнай складанасці апарат прапрацаваў больш за 17 гадоў, што ў чатыры разы перавышае разліковы тэрмін эксплуатацыі. Місія апарата афіцыйна завершана з 1 ліпеня 2008 года, па прычыне недастатковай выпрацоўкі энергіі, неабходнай для падтрымання арыентацыі апарата на Зямлю.
«Уліс» з'яўляецца першым апаратам, які вывучаў Сонца не толькі з плоскасці экліптыкі (экватарыяльнай), але і з боку палюсоў. Гэта дазваляе пабудаваць больш дакладную мадэль усёй прастора вакол сонца.
Характарыстыкі
Маса «Уліса» — каля 370 кг у момант старту, у тым ліку 55 кг навуковай апаратуры. Памеры асноўнага корпуса складаюць 3,2 x3, 3x2,1 метраў, магутнасць тэрмаэлектрычнай ўстаноўкі (якая працавала на плутоніі-238) — да 285 Вт з паступовым зніжэннем, хуткасць працы перадатчыка — да 1024 біт/с.
Навуковае абсталяванне апарата забяспечвае вымярэнне характарыстык касмічнай пылу, касмічных прамянёў, сонечнага ветру, правядзенне плазменных эксперыментаў і магнітаметрычных вымярэнняў.
Траекторыя
Траекторыя палёту апарата была спраектаваны такім чынам, каб «Уліс» праляцеў міма Юпітэра. Гэта выклікана тым, што непасрэднае вывядзенне апарата на калясонечную палярную арбіту запатрабавала б занадта вялікіх выдаткаў паліва. Таму быў выкарыстаны гравітацыйны манеўр ў полі прыцягнення планеты, што дазволіла адначасна атрымаць шэраг каштоўных звестак аб Юпітэры.
8 лютага 1992 касмічны апарат «Уліс» прайшоў на вышыні шасці радыусаў над Юпітэрам, за кошт гравітацыйнага поля якога зрабіў пертурбацыйны манеўр для выхаду з плоскасці экліптыкі (плоскасць, у якой абарачаюцца вакол Сонца планеты), і накіраваўся спачатку да абласцей міжпланетнай плазмы з боку паўднёвага полюса Сонца (вымярэнні ў гэтых абласцях працягваліся з мая па верасень 1994 года), а затым да абласцей з боку паўночнага полюса (тут вымярэнні праводзіліся з мая па верасень 1995 г). Дадзеныя даследаванні праводзіліся ў перыяд сонечнага мінімуму.
Наступнае праходжанне палярных абласцей Сонца прыпала на верасень-снежань 2000 г. (паўднёвы полюс) і 2001 (паўночны полюс). Дадзенае праходжанне ўжо прыйшлося на перыяд сонечнага максімуму.
У сувязі з тым, што місія ў лютым 2004 г. была падоўжаная да сакавіка 2008 (а ў лістападзе 2007 г. — да сакавіка 2009 года), у «Уліса» з'явілася магчымасць здзейсніць яшчэ адзін віток вакол Сонца. Паўднёвы полюс Уліс ужо даследаваў у лістападзе 2006 г. — красавіку 2007 г., а з студзеня 2008 года пачаў даследаванне паўночнага полюса.
Асноўныя даты
У ходзе місіі «Уліса» былі наступныя асноўныя падзеі:
- 6 кастрычніка 1990, 11:47:16 UT — запуск апарата;
- 8 лютага 1992 года — праходжанне гравітацыйнага поля Юпітэра і выкарыстанне яго для дадатковага паскарэння;
- 26 чэрвеня — 5 лістапада 1994 — першае праходжанне паўднёвага полюса Сонца;
- 13 верасня 1994 г. — максімальная шырыня паўднёвага полюса Сонца (-80,2 °);
- 13 сакавіка 1995 г. — першае перасячэнне плоскасці экліптыкі;
- 19 чэрвеня — 29 верасня 1995 — першае праходжанне паўночнага полюса Сонца;
- 31 ліпеня 1995 г. — максімальная шырыня паўночнага полюса Сонца (80,2 °);
- 1 мая 1996 г. — заканчэнне першараднай місіі;
- 9 мая 1998 г. — другое перасячэнне плоскасці экліптыкі;
- 8 верасня 2000 г. — 16 студзеня 2001 г. — другое праходжанне паўднёвага полюса Сонца;
- 27 лістапада 2000 года — максімальная шырыня паўднёвага полюса Сонца (-80,2 °);
- 25 мая 2001 г. — трэцяе перасячэнне плоскасці экліптыкі;
- 3 верасня 2001 г — 12 снежня 2001 г. — другое праходжанне паўночнага полюса Сонца;
- 13 кастрычніка 2001 года — максімальная шырыня паўночнага полюса Сонца (80,2 °);
- 4 лютага 2004 — праходжанне паблізу Юпітэра;
- 14 ліпеня 2004 года — чацвёртае перасячэнне плоскасці экліптыкі;
- 1 ліпеня 2008 — афіцыйнае заканчэнне місіі, апарат працаздольны;
- 30 чэрвеня 2009 года — адключэнне сілкавання бартавой радыёапаратуры.
Літаратура
- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 16: Трыпалі — Хвіліна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 2003. — Т. 16. — С. 222. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0263-6 (Т. 16).