Катархей: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія]

[дагледжаная версія]

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

Лінейны

Версія ад 15:11, 9 верасня 2014

Геахраналагічная шкала
Эон		Эра	Перыяд
Ф а н е р а з о й		Кайназой	Чацвярцічны
			Неаген
			Палеаген
		Мезазой	Мел
			Юра
			Трыяс
		Палеазой	Перм
			Карбон
			Дэвон
			Сілур
			Ардовік
			Кембрый
Д а к е м б р ы й	П р а т э р а з о й	Неа пратэразой	Эдыякарый
			Крыагеній
			Тоній
		Меза пратэразой	Стэній
			Эктазій
			Калімій
		Палеа пратэразой	Статэрый
			Аразірый
			Рыасій
			Сідэрый
	А р х е й	Неаархей
		Мезаархей
		Палеаархей
		Эаархей
	Катархей
Крыніца

Катархей (грэч. «ніжэй старажытнага»), таксама гадэй^{[1 1]}, хэдзій, азой, прэархей, прыской^{[1 2]} — геалагічны эон, інтэрвал геалагічнага часу, які папярэднічаў архею. Асадкавыя пароды з катархея невядомыя.

Пачаўся з утварэння Зямлі — каля 4,6 млрд гадоў таму. Верхняя мяжа праводзіцца па часе 4,0 млрд гадоў таму. Такім чынам, гэты эон ахоплівае першыя 600 млн гадоў гісторыі нашай планеты. У сучаснай геахраналагічнай шкале ён не падзелены на эры і перыяды.

Пасля архейскага эпізоду расплаўлення верхняй мантыі і яе перагрэву з узнікненнем магматычнага акіяна ўся першародная паверхня Зямлі разам з яе першаснай і першапачатковай шчыльнай літасферай вельмі хутка пагрузілася ў расплавы верхняй мантыі. Гэтым тлумачыцца адсутнасць катархея ў геалагічным летапісе.

У папулярнай літаратуры распаўсюджана ўяўленне аб бурнай вулканічнай і гідратэрмальнай дзейнасці на паверхні Зямлі, якое не адпавядае рэчаіснасці. Ніякіх вулканаў, што вывяргалі б на паверхню маладой Зямлі патокі лавы, фантанаў газаў і пароў вады ў тыя часы не было, як і не існавала ні гідрасферы, ні шчыльнай атмасферы. Тая ж невялікая колькасць газаў і пароў вады, якія вылучаліся пры падзенні планетазімалей і аскепкаў Проталуны, паглыналіся порыстым рэгалітам.

Склад і будова першаснай Зямлі

Зямля адразу пасля свайго ўтварэння была параўнальна халодным касмічным целам — тэмпература ў яе нетрах нідзе не перавышала тэмпературу плаўлення рэчыва. Яна мела дастаткова аднастайны склад, не існавала ні ядра, ні зямной кары.

Рэльеф

Рэльеф нагадваў спярэшчаную метэарытамі паверхню Месяца, аднак быў згладжаны з-за моцных і практычна бесперапынных прыліўных землетрасенняў і складзены толькі манатонна цёмна-шэрым першасным рэчывам, пакрытым зверху тоўстым пластом рэгаліту.

Эвалюцыя сістэмы Зямля-Месяц

Суткі ў пачатку катархея доўжыліся 6 гадзін і былі прыблізна роўныя перыяду абарачэння Месяца, аднак апошні вельмі хутка ўзрастаў.

У пачатку катархея Месяц знаходзіўся на мяжы Роша, гэта значыць на адлегласці каля 17 тыс. км ад Зямлі, але адлегласць паміж Зямлёй і Месяцам хутка павялічвалася (з хуткасцю каля 10 км/год). Да канца катархея хуткасць аддалення Месяца ад Зямлі знізілася да 4 см/год, а адлегласць паміж імі ў гэты час складала каля 150 тыс. км.

Жыццё

Па сучасных уяўленнях, жыцця на Зямлі ў катархеі не было.

Літаратура

Иорданский Н. Н. Развитие жизни на земле. — М.: Просвещение, 1981.
Короновский Н.В., Хаин В.Е., Ясаманов Н.А. Историческая геология : Учебник. — М.: Академия, 2006.
Ушаков С.А., Ясаманов Н.А. Дрейф материков и климаты Земли. — М.: Мысль, 1984.
Ясаманов Н.А. Древние климаты Земли. — Л.: Гидрометеоиздат, 1985.
Ясаманов Н.А. Популярная палеогеография. — М.: Мысль, 1985.

Зноскі

↑ "Аід - у старажытных грэкаў бог царства памерлых".
↑ В. Б. Харланд называў гэты час «прыскойскиі перыяд».

Шаблон:Geochronology-stub

[1] "Аід - у старажытных грэкаў бог царства памерлых".

[2] В. Б. Харланд называў гэты час «прыскойскиі перыяд».

[1 1]

[1 2]

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
 {{Геахраналагічная шкала}}
-'''Катархей''' ({{lang-gr|«ніжэй старажытнага»}}), таксама '''гадей'''<ref group=1>"Аід - у старажытных грэкаў бог царства памерлых".</ref>, '''хэдій''', '''азой''', '''прэархей''', '''прыской'''<ref group=1>В. Б. Харланд называў гэты час «прыскойскиі перыяд».</ref> - [[геалагічны эон]], інтэрвал геалагічнага часу, які папярэднічаў [[Архей|архею]]. [[Асадкавыя горныя пароды|Асадкавыя пароды]] з катархея невядомыя.
+'''Катархей''' ({{lang-gr|«ніжэй старажытнага»}}), таксама '''гадэй'''<ref group=1>"Аід - у старажытных грэкаў бог царства памерлых".</ref>, '''хэдзій''', '''азой''', '''прэархей''', '''прыской'''<ref group=1>В. Б. Харланд называў гэты час «прыскойскиі перыяд».</ref> — [[геалагічны эон]], інтэрвал геалагічнага часу, які папярэднічаў [[Архей|архею]]. [[Асадкавыя горныя пароды|Асадкавыя пароды]] з катархея невядомыя.
 Пачаўся з утварэння [[Зямля|Зямлі]] — каля 4,6 млрд гадоў таму. Верхняя мяжа праводзіцца па часе 4,0 млрд гадоў таму. Такім чынам, гэты эон ахоплівае першыя 600 млн гадоў гісторыі нашай планеты. У сучаснай [[Геахраналагічная шкала|геахраналагічнай шкале]] ён не падзелены на эры і перыяды.
-Пасля архейскага эпізоду расплаўлення [[верхняя мантыя|верхняй мантыі]] і яе перагрэву з узнікненнем [[магма]]тычнага акіяна ўся першародная паверхню Зямлі разам з яе першаснай і першапачатковай шчыльнай [[літасфера]]й вельмі хутка пагрузілася ў расплавы верхняй мантыі. Гэтым тлумачыцца адсутнасць катархея ў геалагічным летапісе.
+Пасля архейскага эпізоду расплаўлення [[верхняя мантыя|верхняй мантыі]] і яе перагрэву з узнікненнем [[магма]]тычнага акіяна ўся першародная паверхня Зямлі разам з яе першаснай і першапачатковай шчыльнай [[літасфера]]й вельмі хутка пагрузілася ў расплавы верхняй мантыі. Гэтым тлумачыцца адсутнасць катархея ў геалагічным летапісе.
 У папулярнай літаратуры распаўсюджана ўяўленне аб бурнай вулканічнай і гідратэрмальнай дзейнасці на паверхні Зямлі, якое не адпавядае рэчаіснасці. Ніякіх вулканаў, што вывяргалі б на паверхню маладой Зямлі патокі лавы, фантанаў газаў і пароў вады ў тыя часы не было, як і не існавала ні [[Гідрасфера|гідрасферы]], ні шчыльнай [[Атмасфера Зямлі|атмасферы]]. Тая ж невялікая колькасць газаў і пароў вады, якія вылучаліся пры падзенні планетазімалей і аскепкаў [[Проталуна|Проталуны]], паглыналіся порыстым рэгалітам.
 == Склад і будова першаснай Зямлі ==
-Зямля адразу пасля свайго ўтварэння была параўнальна халодным касмічным целам - [[тэмпература]] ў яе нетрах нідзе не перавышала тэмпературу плаўлення рэчыва. Яна мела дастаткова аднастайны склад, не існавала ні [[Ядро Зямлі|ядра]], ні [[Зямная кара|зямной кары]].
+Зямля адразу пасля свайго ўтварэння была параўнальна халодным касмічным целам — [[тэмпература]] ў яе нетрах нідзе не перавышала тэмпературу плаўлення рэчыва. Яна мела дастаткова аднастайны склад, не існавала ні [[Ядро Зямлі|ядра]], ні [[Зямная кара|зямной кары]].
 == Рэльеф ==
-Рэльеф нагадваў спярэшчаную метэарытамі паверхню [[Месяц, спадарожнік Зямлі|Месяца]], аднак быў згладжаны з-за моцных і практычна бесперапынных прыліўных [[землетрасенне]]аў і складзены толькі манатонна цёмна-шэрым першасным рэчывам, пакрытым зверху тоўстым пластом [[рэгаліт]]у.
+Рэльеф нагадваў спярэшчаную метэарытамі паверхню [[Месяц, спадарожнік Зямлі|Месяца]], аднак быў згладжаны з-за моцных і практычна бесперапынных прыліўных [[землетрасенне|землетрасенняў]] і складзены толькі манатонна цёмна-шэрым першасным рэчывам, пакрытым зверху тоўстым пластом [[рэгаліт]]у.
 == Эвалюцыя сістэмы Зямля-Месяц ==
-[[Суткі]] ў пачатку катархея доўжыліся 6 [[Гадзіна|гадзін]] і прыблізна роўныя [[перыяд абарачэння|перыяду абарачэння]] Месяца, аднак апошні вельмі хутка ўзрастаў.
+[[Суткі]] ў пачатку катархея доўжыліся 6 [[Гадзіна|гадзін]] і былі прыблізна роўныя [[перыяд абарачэння|перыяду абарачэння]] Месяца, аднак апошні вельмі хутка ўзрастаў.
-У пачатку катархея Месяц знаходзілася на мяжы [[мяжа Роша|мяжы Роша]], гэта значыць на адлегласці каля 17 тыс. [[км]] ад Зямлі, але адлегласць паміж Зямлёй і Месяцам хутка павялічвалася (з хуткасцю каля 10 [[км]]/[[год]]). Да канца катархея хуткасць аддалення Месяца ад Зямлі знізілася да 4 [[см]]/[[год]], а адлегласць паміж імі ў гэты час складала каля 150 тыс. [[км]].
+У пачатку катархея Месяц знаходзіўся на [[мяжа Роша|мяжы Роша]], гэта значыць на адлегласці каля 17 тыс. [[км]] ад Зямлі, але адлегласць паміж Зямлёй і Месяцам хутка павялічвалася (з хуткасцю каля 10 [[км]]/[[год]]). Да канца катархея хуткасць аддалення Месяца ад Зямлі знізілася да 4 [[см]]/[[год]], а адлегласць паміж імі ў гэты час складала каля 150 тыс. [[км]].
 == Жыццё ==