Крывічы: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
др Bot: Migrating 16 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q48287 (translate me) |
дапаўненне |
||
| Радок 1: | Радок 1: | ||
{{Значэнні|Крывічы}} |
|||
'''Крывічы́''' (гістар. '''крэвы''', магчыма '''скрэвы'''<ref>Відаць, [[патронім]] ад імя Крэва. Ермаловіч…</ref>) — [[Славяне|усходнеславянскае]] [[Племя|племя]] (саюз плямёнаў), заходняга паходжання (магчыма, з земляў сучаснай [[Польшча|Польшчы]] або [[Германія|Германіі]]<ref>Паводле К. Бугі, А. Спіцына, В. Сядова, працыт. у: Ермаловіч, С. 29.</ref>). Самае шматлікае ўсходнеславянскае племя<ref>Ермаловіч, С. 28.</ref>. |
'''Крывічы́''' (гістар. '''крэвы''', магчыма '''скрэвы'''<ref>Відаць, [[патронім]] ад імя Крэва. Ермаловіч…</ref>) — [[Славяне|усходнеславянскае]] [[Племя|племя]] (саюз плямёнаў), заходняга паходжання (магчыма, з земляў сучаснай [[Польшча|Польшчы]] або [[Германія|Германіі]]<ref>Паводле К. Бугі, А. Спіцына, В. Сядова, працыт. у: Ермаловіч, С. 29.</ref>). Самае шматлікае ўсходнеславянскае племя<ref>Ермаловіч, С. 28.</ref>. |
||
Версія ад 20:00, 14 верасня 2014
Крывічы́ (гістар. крэвы, магчыма скрэвы[1]) — усходнеславянскае племя (саюз плямёнаў), заходняга паходжання (магчыма, з земляў сучаснай Польшчы або Германіі[2]). Самае шматлікае ўсходнеславянскае племя[3].
Існуе, аднак, і прынцыпова іншае меркаванне. Шэраг навукоўцаў лічыць, што крывічы — гэта балцкі этнас, роднасны літоўцам, латышам, латгалам, прусам, яцвягам, жамойтам, які ў выніку культурнага ўплыву з першай паловы ІХ ст. стаў пераходзіць на славянскую мову[4].
Па-рознаму выводзяць гісторыкі назву «крывічы»: ад прозвішча старэйшага роду Крыў (Крыва), што найбольш верагодна, ад слоў «крэўныя» (блізкія па крыві, у сэнсе параднёныя), ад імя язычніцкага першасвяшчэнніка Крыва-Крывейтэ, ад «крывізны» гарыстай мясцовасці і інш.
Крывічы займалі значны абшар Усходняй Еўропы. Яны жылі ў вярхоўях Дняпра, Заходняй Дзвіны, Волгі, на поўдні ад Чудскага возера. Звесткі аб іх змешчаны ў «Аповесці мінулых гадоў» пры апісанні падзей 9-10 ст. і папярэдняга часу. Пра крывічаў пісаў таксама візантыйскі гісторык 10 ст. Канстанцін Парфірародны.
У час славянскай каланізацыі масава рассяляліся з захаду на ўсход, занялі землі паміж Пскоўскім возерам на поўначы і верхнім Сожам і Дзясной на поўдні; паміж Кастрамскім Паволжам на ўсходзе і Верхнім, магчыма, і Сярэднім Панямоннем на захадзе. На сваіх паўночнай і заходняй межах заселеныя імі землі узаемна перамешваліся з землямі дрыгавічоў.
Гл. таксама: Крывіція, Крывы горад, "Качачкі".
Паводле займаных водных сістэм, адрозніваюцца крывічы нёманскія, дзвінскія, дняпроўскія, пскоўскія, волжскія.
Даследчыкамі вывучаліся на тэрыторыі рассялення крывічаў-палачан гарадзішчы і паселішчы ў Віцебску, Полацку, Лукомлі. Але найбольш значны матэрыял па гісторыі насельніцтва выяўлены ў Віцебскай вобласці ў курганных могільніках. Дакладна ўстаноўлена, што для полацкіх крывічаў характэрна археалагічная культура доўгіх курганоў Паўночнай Беларусі, у якой прысутнічае шмат элементаў матэрыяльнай культуры ўсходніх балтаў. Смаленскія крывічы вельмі блізкія да полацкіх па мове і культуры. Таму ў этнаграфічных адносінах яны часта разглядаюцца як полацка-смаленская група.
Крывічы — адна з асноўных крыніц утварэння беларускай народнасці, у склад якой увайшлі полацкай і смаленска-віцебскай галінамі[5]; трывалы этнонім. Яшчэ ў 1859 пры перапісе жыхароў Віленскай губ. 23 тыс. назваліся крывічамі (у пар., 150 тыс. — беларусамі).
Гл. таксама: Славяне, Вялікае перасяленне народаў, Славянская каланізацыя Беларусі, Крывіцкая канцэпцыя.
Зноскі
Літаратура
- Гринблат М. Я. Белорусы. Очерки происхождения и этнической истории (руск.). — Мн.: Наука и техника, 1968. — 288 с.
- Дзермант А. Крывічы. Гістарычна-этнагенетычны нарыс. — DRUVIS № 1, 2005.
- Ермаловіч М. Старажытная Беларусь: Полацкі і новагародскі перыяды. — Мн.: Маст. літ., 1990. ISBN 5-340-00614-X.