Дзераза булавападобная

Дзераза булавападобная
Агульны выгляд расліны
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Дзеразападобныя Клас:  Дзеразовыя Парадак:  Дзярэзы (Lycopodiales) Сямейства:  Дзеразовыя Падсямейства:  Lycopodioideae Род:  Дзераза Від:  Дзераза булавападобная
Міжнародная навуковая назва
Lycopodium clavatum L., 1753
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   17024 NCBI   3252 EOL   599072 GRIN   t:431024 IPNI   304307-2 TPL   tro-26600197

Дзераза булавападобная (Lycopodium clavatum) — найбольш шырока распаўсюджаны від споравых шматгадовых вечназялёных раслін роду Дзераза (Lycopodium).

Батанічная ілюстрацыя з кнігі О. В. Тамэ «Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz», 1885

Распаўсюджанне і экалогія

Расліна-касмапаліт, сустракаецца практычна па ўсім свеце, у тым ліку паўсюдна ў Расіі і Беларусі.

Расліна лясоў, пераважна хвойных, з якіх аддае перавагу светлым хвойнікам.

Да глебаў абыякава, але часцей сустракаецца на пясках.

Батанічнае апісанне

Расліна вышынёй ад 30 да 50 см з дробнымі карэньчыкамі і моцнаразгалінаванымі сцелючымі сцёбламі даўжынёй каля 1 метра.

Для ўсіх дзеразовых характэрна дыхатамічнае галінаванне парасткаў. У выпадку роўнай дыхатаміі ўсё парасткі займаюць вертыкальнае становішча, а карані пучком размяшчаюцца ля аснавання галоўнага парастка. Пры няроўнадыхатамічным галінаванні парасткі падпадзяляюцца на сцелючыя і прамастаячыя.

Разнавіднасці

• Lycopodium clavatum subsp. clavatum
  • Lycopodium clavatum subsp. clavatum var. clavatum
  • Lycopodium clavatum subsp. clavatum var. aristatum
  • Lycopodium clavatum subsp. clavatum var. asiaticum
  • Lycopodium clavatum subsp. clavatum var. borbonicum
  • Lycopodium clavatum subsp. clavatum var. kiboanum
• Lycopodium clavatum subsp. contiguum
• Lycopodium clavatum subsp. monostachyon

Значэнне і ўжыванне

Споры дзеразы булавападобнай ужываюць з тымі ж мэтамі, што і ў дзеразы гадавой (Lycopodium annotinum).

Трава знаходзіць прымяненне толькі ў народнай медыцыне — здробненай у парашок ёю прысыпаюць раны, а настой з яе п'юць пры захворваннях мачавога пузыра, печані, дыхальных шляхоў, нетрыманні мачы, болях у страўніку, запаленчых працэсах страўнікава-кішачнага тракту. У заходнееўрапейскіх краінах часта выкарыстоўваюць споры дзеразы і траву пры атаніі і камянях мачавога пузыра, захворваннях печані, гемароі, дыспепсіях.

Вялікае значэнне споры дзеразы маюць у металургіі, дзе іх выкарыстоўваюць для абсыпання формаў пры фасонным ліцці.

Хутка унесеныя ў полымя, споры дзеразы згараюць з успышкай, таму часам іх ужываюць у тэатральнай справе, а таксама пры вырабе бенгальскіх агнёў.

Ахова

У штатах Ілінойс, Аёва і Кентукі (ЗША) дзераза булавападобная мае ахоўны статус «у небяспецы» (англ.: Endangered).

Літаратура

• Губанов И. А., Киселёва К. В., Новиков В. С., Тихомиров В. Н. 38. Lycopodium clavatum L. — Плаун булавовидный // Иллюстрированный определитель растений Средней России. В 3-х томах. — М.: Т-во научных изданий КМК, Ин-т технологических исследований, 2002. — Т. 1. Папоротники, хвощи, плауны, голосеменные, покрытосеменные (однодольные). — С. 112. — ISBN 8-87317-091-6.

Спасылкі

• Плаун булавовидный на сайте USDA NRCS (Праверана 21 мая 2010)