Месяцовае мора: Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Paganetz (размовы | уклад)
1 675 правак
Artificial123 (размовы | уклад)
35 631 праўка
Радок 59: Радок 59:
* [[Заліў Згоды]] — ''Sinus Concordiae'' (28)
* [[Заліў Згоды]] — ''Sinus Concordiae'' (28)
* [[Заліў Суровасці]] — ''Sinus Asperitatis'' (27)
* [[Заліў Суровасці]] — ''Sinus Asperitatis'' (27)
* [[Заліў Удачы]] — ''Sinus Successus'' (30)
* [[Заліў Поспеху]] — ''Sinus Successus'' (30)
* [[Заліў Цэнтральны]] — ''Sinus Medii'' (25)
* [[Цэнтральны Заліў|Заліў Цэнтральны]] — ''Sinus Medii'' (25)


=== Азёры ===
=== Азёры ===

Версія ад 15:42, 7 студзеня 2015

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Мора, значэнні.

Месяцовае мора — (візуальна) цёмная пляма на паверхні месяцовага дыска.

Агульнае апісанне

Упершыню месяцовыя моры з'явіліся на карце Месяца, складзенай ў 1651 г. італьянскім астраномам Джавані Рычолі і італьянскім фізікам Франчэска Грымальдзі. Вады, як высветлілася пазней, у іх не было, але тэрмін «мора» і прыведзеныя на карце назвы мораў захаваліся па гэты дзень.

Месяцовыя моры з'яўляюцца самымі буйнымі дэталямі рэльефу Месяца. Моры ўяўляюць сабой нізіны (напрыклад, Мора Дажджоў размешчана на 3 км ніжэй навакольнай мясцовасці) з роўным дном, залітыя зацвярдзелай лавай. Застылая лава характарызуецца больш цёмнай афарбоўкай, чым астатняя паверхня Месяца, і менавіта гэтым тлумачыцца шаравата-карычняватае адценне, характэрнае для месяцовых мораў. Моры пакрытыя вулканічнымі пародамі — базальтамі, узрост якіх ацэньваюць у 3 — 4,5 млрд гадоў. Абрысы межаў месяцовых мораў ў пераважнай колькасці выпадкаў круглявыя. Памер вагаецца ад 200 да 1100 кіламетраў у папярочніку. На паверхні месяцовых марскіх раўнін сустракаюцца зморшчыны і невялікія горныя вяршыні больш светлага колеру, якія выступаюць з-пад пласта базальту. Кратэраў на паверхні месяцовых мораў істотна менш, чым на светлых ўзнёслых абласцях — месяцовых мацерыках .

Самая вялікая нізіна названая Акіянам Бур. Яго працягласць за 2000 км. Краявым зонам мораў, якія нагадваюць залівы, а таксама цёмным западзіны ў выглядзе азёр, былі дадзены адпаведныя іх выгляду назвы[1]. Вакол мораў размешчаны кольцападобныя горныя хрыбты. Мора Дажджоў атачаюць Альпы, Каўказ, Апеніны, Карпаты, Юра. Мора Нектару — горы Алтай і Пірэнеі. Мора Усходняе акружана Кардыльерамі і гарамі Рук. У морах часам сустракаюцца ўступы — скіды; самы вядомы ўступ — Прамая Сцяна знаходзіцца каля Мора Аблокаў.

На адваротным баку Месяца мораў значна менш, чым на бачным і яны невялікага памеру. Ёсць здагадка, што марскія фармацыі на Месяцы сфарміраваліся ў выніку толькі некалькіх сутыкненняў. Кратэры, якія ўтварыліся ў выніку удараў, запоўніліся лавай і спарадзілі масконы. Лававыя пароды цяжэй мацерыковых, што магло выклікаць асіметрыю ў размеркаванні месяцовай масы, з прычыны чаго прыцягненне Зямлі назаўжды замацавала «марское» паўшар'е Месяца ў напрамку нашай планеты[2]. Адваротным баку Месяца уласцівыя «басейны» — вельмі буйныя колцавыя структуры, дыяметрам больш за 300 км. Мора Усходняе, Мора Масквы і іншыя маюць два колцавых вала — знешні і ўнутраны, з суадносінамі дыяметраў 2⁄1. Часам ўнутраныя кольцы моцна разбураны[3]

Некаторыя факты аб месяцовых морах

  • Мора Пазнанае атрымала сваю назву пасля таго, як ў 1964 годзе туды апусціўся амерыканскі зонд «Рэйнджар-7», які ўпершыню атрымаў здымкі месяцовай паверхні з блізкай адлегласці, значна больш падрабязныя, чым выгляд у тэлескоп з Зямлі.
  • Мора Спакою адметнаю тым , што менавіта тут чалавек упершыню ступіў на месяцовую паверхню 20 ліпеня 1969. Гэта быў амерыканскі астранаўт Нэйл Армстранг.
  • Каля Мора Дастатку савецкі зонд «Луна-16» (1970) узяў пробу месяцовага грунту і даставіў яе на Зямлю.
  • Да поўдня ад Заліва Вясёлкі праводзіў даследаванні першы планетаход «Месяцаход-1» (1970-1971).
  • На мяжы Мора Яснасці праводзіў даследаванні планетаход «Месяцаход-2» (1973)[4].

Назвы мораў, заліваў, азёр і балот на бачным баку Месяца

Моры і Залівы на Месяцы.

Беларуская назва — лацінская назва[5].

Моры

Залівы

Азёры

Балоты

Назвы мораў і азёр на адваротным баку Месяца

Беларуская назва — лацінская назва[5].

Выключаныя назвы мораў, балот і заліваў

Беларуская назва — лацінская назва.

Зноскі

  1. ↑ Луна / / Азбука астрономии
  2. ↑ Статья «Луна» в энциклопедии «Кругосвет»
  3. ↑ Описание лунной поверхности (Часть вторая) " bigkosmos.ru | Все о космосе, Солнечная система, Меркурий, Венера, Земля, Марс, Юпитер, Сатурн, Уран, Нептун, Плутон
  4. ↑ Описание лунной поверхности (Часть первая) " bigkosmos.ru | Все о космосе, Солнечная система, Меркурий, Венера, Земля, Марс, Юпитер, Сатурн, Уран, Нептун, Плутон
  5. ↑ а б С. Г. Пугачева, Ж. Ф. Родионова, В. В. Шевченко, Т. П. Скобелева, К. И. Дехтярева, А. П. Попов. Номенклатурный ряд названий лунного рельефа (руск.). Государственный Астрономический институт им. П.К. Штернберга, МГУ. Архівавана з першакрыніцы 6 красавіка 2012. Праверана 3 жніўня 2010.

Спасылкі

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Месяцовае_мора&oldid=1886936"