Крэольскія мовы: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[дагледжаная версія]

← Папярэдняя праўка Наступная праўка →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Версія ад 14:09, 10 лютага 2015

Крэольскія мовы — мовы, якія ўзнікаюць у выніку працэса крэалізацыі. Лічыцца, што першапачатковай асновай крэольскіх моў з'яўляецца піджын.

Асаблівасці

Упершыню паняцце "крэольская мова" выкарыстаў французскі вандроўнік Мішэль Жажале ў 1688 г. у дачыненні да гаворкі на аснове партугальскай мовы ў Заходняй Афрыцы. Звесткі пра асобныя гаворкі насельніцтва еўрапейскіх калоній Новага Света, Афрыкі і Азіі былі шырока прадстаўлены ў тагачаснай літаратуры і нават у афіцыйных дакументах. Аднак да канца XVIII - пачатку XIX cт. мовазнаўцы не прызнавалі крэольскія мовы самастойнымі і паўнавартымі.

У эпоху рамантызма адносіны да крэольскіх моў значна змяніліся, пачалося іх вывучэнне, складанне граматык і слоўнікаў, з'явілася пісьмовая літаратура на крэольскіх мовах. У выніку навукоўцы прыйшлі да думкі, што крольскія мовы мала адрозніваюцца ад іншых моў, яны даволі складаныя, маюць паўнавартую структуру, спецыфічныя для кожнай з іх лексіку і вымаўленне. Гэта адрознівае крэольскія мовы ад піджынаў — вусных гаворак на аснове некалькіх моў, якія не маюць аднастайнай структуры і лексікі, імкнуцца да спрашчэння. Разам з гэтым, у XX ст. стала папулярная гіпотэза аб паходжанні крэольскіх моў ад піджынаў, упершыню выказаная аўстрыйцам Уга Шухардтам (1842 - 1927 гг.).

Асаблівасцю крэольскіх моў з'яўляецца тое, што яны фарміруюцца на аснове мовы-субстрата, або мовы-донара. Субстратная мова можа доўгі час паралельна выкарыстоўвацца ў якасці другой гаварковай мовы, літаратурнай мовы, афіцыйнай мовы і г. д. Яна ператвараецца ў аснову крэольскай мовы, у якую ў вялікай колькасці трапляюць запазычанні з іншых моў і дыялектаў, жарганізмы, прафесійная лексіка і г. д. Паступова ў крэольскай мове фарміруюцца самастойныя правілы выкарыстання слоў, пабудовы сказаў, новыя словы і выразы. У гэтай сувязі сучасная класіфікацыя крэольскіх моў будуецца на субстратнай мове. Таму вылучаюцца крэольскія мовы на аснове французскай, англійскай, партугальскай і інш. На самой жа справе, некаторыя крэольскія мовы накшталт пап'ямента маюць больш складаную аснову з некалькіх моў-донараў, і іх класіфікацыя мае ўмоўны характар.

Першасна даследчыкі звярталі ўвагу на крэольскія мовы еўрапейскіх калоній. Але ў пазнейшы час паняцце "крэольская мова" было пашырана на мовы на аснове турэцкіх і арабскіх моў у Паўночнай Афрыцы, суахілі, моў на аснове паўднёвакітайскіх гаворак у Паўднёва-Усходняй Азіі і інш. Болей за тое, выказваюцца гіпотэзы аб крэольскім паходжанні некаторых еўрапейскіх моў накшталт англійскай^[1].

Літаратура

Зноскі

↑ Brandy Ryan, Middle English as Creole: “Still trying not to refer to you lot as ‘bloody colonials’”

Спасылкі

[1] Brandy Ryan, Middle English as Creole: “Still trying not to refer to you lot as ‘bloody colonials’”

[1]

@@ Радок 5: / Радок 5: @@
 Упершыню паняцце "крэольская мова" выкарыстаў [[Францыя|французскі]] вандроўнік [[:fr:Michel Jajolet de la Courbe|Мішэль Жажале]] ў [[1688]] г. у дачыненні да гаворкі на аснове [[партугальская мова|партугальскай мовы]] ў [[Заходняя Афрыка|Заходняй Афрыцы]]. Звесткі пра асобныя гаворкі насельніцтва еўрапейскіх калоній [[Новы Свет|Новага Света]], [[Афрыка|Афрыкі]] і [[Азія|Азіі]] былі шырока прадстаўлены ў тагачаснай [[літаратура|літаратуры]] і нават у афіцыйных [[дакумент]]ах. Аднак да канца [[18 стагоддзе|XVIII]] - пачатку [[19 стагоддзе|XIX]] cт. [[мовазнаўства|мовазнаўцы]] не прызнавалі крэольскія мовы самастойнымі і паўнавартымі.
-У эпоху [[рамантызм]]а адносіны да крэольскіх моў значна змяніліся, пачалося іх вывучэнне, складанне [[граматыка|граматык]] і [[слоўнік]]аў, з'явілася [[пісьмо]]вая літаратура на крэольскіх мовах. У выніку навукоўцы прыйшлі да думкі, што крольскія мовы мала адрозніваюцца ад іншых моў, яны даволі складаныя, маюць паўнавартую структуру, спецыфічныя для кожнай з іх [[лексіка|лексіку]] і вымаўленне. Гэта адрознівае крэольскія мовы ад [[піджын]]аў — вусных гаворак на аснове некалькіх моў, якія не маюць аднастайнай структуры і лексікі, імкнуцца да спрашчэння. Разам з гэтым, у [[20 стагоддзе|XX]] ст. стала папулярная [[гіпотэза]] аб паходжанні крэольскіх моў ад піджынаў, упершыню выказаная [[Аўстрыя|аўстрыйцам]] [[:de:Hugo Schuchardt|Уга Шухардтам]] (1842 - 1927 гг.).
+У эпоху [[рамантызм]]а адносіны да крэольскіх моў значна змяніліся, пачалося іх вывучэнне, складанне [[граматыка|граматык]] і [[слоўнік]]аў, з'явілася [[пісьмо]]вая літаратура на крэольскіх мовах. У выніку навукоўцы прыйшлі да думкі, што крольскія мовы мала адрозніваюцца ад іншых моў, яны даволі складаныя, маюць паўнавартую структуру, спецыфічныя для кожнай з іх [[лексіка|лексіку]] і вымаўленне. Гэта адрознівае крэольскія мовы ад [[піджын]]аў — вусных гаворак на аснове некалькіх моў, якія не маюць аднастайнай структуры і лексікі, імкнуцца да спрашчэння. Разам з гэтым, у [[20 стагоддзе|XX]] ст. стала папулярная [[гіпотэза]] аб паходжанні крэольскіх моў ад піджынаў, упершыню выказаная [[Аўстрыя|аўстрыйцам]] [[:de:Hugo Schuchardt|Уга Шухардтам]] ([[1842]] - [[1927]] гг.).
 Асаблівасцю крэольскіх моў з'яўляецца тое, што яны фарміруюцца на аснове мовы-субстрата, або мовы-донара. Субстратная мова можа доўгі час паралельна выкарыстоўвацца ў якасці другой гаварковай мовы, [[літаратурная мова|літаратурнай мовы]], [[афіцыйная мова|афіцыйнай мовы]] і г. д. Яна ператвараецца ў аснову крэольскай мовы, у якую ў вялікай колькасці трапляюць запазычанні з іншых моў і [[дыялект]]аў, [[жаргон|жарганізмы]], прафесійная лексіка і г. д. Паступова ў крэольскай мове фарміруюцца самастойныя правілы выкарыстання [[слова|слоў]], пабудовы [[сказ]]аў, новыя словы і выразы. У гэтай сувязі сучасная класіфікацыя крэольскіх моў будуецца на субстратнай мове. Таму вылучаюцца крэольскія мовы на аснове [[французская мова|французскай]], [[англійская мова|англійскай]], партугальскай і інш. На самой жа справе, некаторыя крэольскія мовы накшталт [[пап'ямента]] маюць больш складаную аснову з некалькіх моў-донараў, і іх класіфікацыя мае ўмоўны характар.