Міхаіл Львовіч Глінскі: Розніца паміж версіямі

Міхаіл Глінскі
Міхаіл Глінскі
	польск.: Michał Gliński
	; Міхаіл і Алена Глінскія
	; Герб «Глінскі»
Маршалак дворны літоўскі
	1500 — 1506
Папярэднік	Рыгор Осцік
Пераемнік	Рыгор Осцік
Нараджэнне	1470; Тураў, Троцкае ваяводства, Вялікае Княства Літоўскае;
Смерць	24 верасня 1534; Масква, Вялікае Княства Маскоўскае;
Род	Глінскія
Бацька	Леў Барысавіч Глінскі (укр.) (бел.
Дзеці	Васіль Міхайлавіч Глінскі[d]
Веравызнанне	Праваслаўная Царква
Дзейнасць	военачальнік
Вядомы як	кіраўнік Мецяжу Глінскіх
Бітвы	Клецкая бітва

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[дагледжаная версія]

← Папярэдняя праўка Наступная праўка →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Версія ад 12:07, 15 красавіка 2015

Міхаіл Глінскі, мянушка «Мажны» (1470 — 24 верасня 1534) — вялікалітоўскі і маскоўскі дзяржаўны дзеяч. Намеснік уценскі (1498), мерацкі (1501—1505) і бельскі (1505—1506)^[1], маршалак дворны літоўскі (1500—1506), кіраўнік Віленскага манетнага двара (з 1501).

Валодаў зямельнымі абшарамі на Палессі, родавы маёнтак — Тураў. Ад вялікага князя Аляксандра атрымаў Райгарад^?! і Гонёндз^?! на Падляшшы, Мажэйкава на Лідчыне.

На чале літоўскага войска здабыў перамогу ў Клецкай бітве (1506). У 1508 узняў мяцеж супраць новага вялікага князя Жыгімонта Старога.

Біяграфія

Паходжанне і еўрапейская служба

Прадстаўнік княжаскага роду Глінскіх гербу ўласнага, сын Льва Глінскага (укр.) (бел.. Нарадзіўшыся ў такой сям'і, Міхаіл Львовіч з нараджэння быў багатым і меў значныя маёнткі. Валодаючы ад прыроды незвычайным розумам, ён шмат чаму навучыўся за час 12-гадовага знаходжання за мяжой.

Навучаўся ў Еўропе, быў у Германіі, Італіі, Іспаніі, авалодаў асноўнымі еўрапейскімі мовамі. Служыў у войску Альбрэхта саксонскага (руск.) (бел., імператара Святой Рымскай імперыі Максіміліяна I, удзельнічаў у італьянскіх войнах^?!, дзе вызначыўся ваенным талентам і смеласцю. Заслужыў асаблівую прыхільнасць імператара, які надаў яму тытул князя Святой Рымскай імперыі. У Італіі прыняў каталіцтва.

На службе ў Аляксандра Ягелончыка

Вярнуўшыся ў Літву ў канцы 1490-х, ён неўзабаве наблізіўся да вялікага князя Аляксандра, які ўвесь час звяртаўся да яго за саветамі. У 1499 годзе Аляксандр зрабіў яго маршалкам свайго двара, а калі адправіўся ў Кракаў на каранаванне (руск.) (бел., Глінскі суправаджаў яго ў якасці пасла ад Літвы.

Паступова зрабіўся першым дарадцам Аляксандра, фактычна быў кіраўніком дзяржавы. Спрыяў узвышэнню старэйшых братоў, а таксама стрыечнага брата з жаночай лініі, сына Федкі Глінскай, Андрэя Дрожчыча, які ў 1504 зрабіўся намеснікам лідскім. У 1506 узначаліў войска Вялікага Княства Літоўскага, якое атрымала перамогу над татарамі ў Клецкай бітве (1506).

Велічэзнае багацце дапамагала яму набываць сабе прыхільнікаў і сяброў, пераважна, зрэшты, з асяроддзя рускага баярства. Літоўская шляхта моцна баялася, што Глінскі, па смерці бяздзетнага Аляксандра, можа захапіць уладу ў свае рукі, перанесці сталіцу ў Русь і абаперціся на гэтую апошнюю. Калі кароль небяспечна захварэў, многія падазравалі, што, у сутычцы з доктарам Балінскім, Глінскі хацеў атруціць караля, і гэта падазрэнне яшчэ больш узмацнілася, калі князь вызваліў арыштаванага канцлерам Ласкім доктара і даў яму магчымасць бегчы ў Кракаў. Перамогі Глінскага ў сутычках з Крымскім ханствам, у тым ліку ў 1506 годзе ў Клецкай бітве, толькі ўзмацнялі зайздрасць і нянавісць да яго. Неўзабаве кароль сканаў. Адпраўленню яго цела для пахавання ў Кракаў усупрацівіліся паны, баючыся, што ў іх адсутнасць Глінскі лёгка можа авалодаць Вільняй. Між тым, у літоўскую сталіцу прыбыў каралевіч Жыгімонт. Ворагі Глінскага, асабліва Ян Забярэзінскі, дамагліся таго, што Глінскаму забаронены быў вольны ўваход у пакоі гаспадара. Глінскі патрабаваў суда з сваімі супернікамі, але кароль паводзіў сябе ў гэтай справе млява і нерашуча; Глінскі звяртаўся да пасрэдніцтва вянгерскага караля Уладзіслава II^?! (1507), але дарэмна.

Мяцеж

М. Глінскі імкнуўся стварыць з часткі зямель княства (поўдзень Беларусі, часткі Украіны, Расіі) незалежную дзяржаву. Гэтыя памкненні перакрэсліў новы уладар ВКЛ — Жыгімонт I Стары, які да таго пазбавіў М. Глінскага ўсіх урадаў.

Тады Глінскі, разам з братамі Іванам і Васілём, з'ехаў у свой Тураў, склікаў да сябе слуг і сяброў і прызначыў каралю тэрмін, да якога яму павінен быць дадзены суд. Вялікі князь маскоўскі Васіль скарыстаўся выпадкам і прапанаваў усім Глінскім абарону, ласку і жалаванне. Спроба Жыгімонта вярнуць Глінскага ў Літву не адбылася, і Глінскі заключыў фармальны дагавор з Масквой^[2]^:8.

У 1508 годзе М. Глінскі стаў на чале мецяжу, які праваліўся. З канца 1508 г. з сям'ёй у Маскве, атрымаў ва ўладанне гарады Малаяраславец^?! і Бароўск^?!.

Падчас вайны Масквы з ВКЛ у 1512—1522 гг. хацеў вярнуцца ў Літву, але быў схоплены і зняволены ў турму (1514—1526). Удзельнічаў ў паходзе Масквы на Казань у 1530 годзе. У 1534 годзе зноў у турме, дзе і памёр.

Зноскі

↑ Вячаслаў Насевіч. Глінскія // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т.. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя. С. 536.
↑ ПСРЛ Т.13, 1 половина

Літаратура

ПСРЛ: II, 365—367; III, 199; IV, 281, 290; VI, 24, 53, 247—248, 256, 265, 267, 268, 270—272, 276; VII, 230; VIII, 249, 250, 257, 258, 272, 273, 287
Архангел. лет. 179, 184—186
Сказания Курбского и Герберштейна, «Rer. Mosc. comment.». Стрыйковский II, 343 и след. до 377, варш. изд. 1846
«Acta Tomiciana», Appendix I, 21
Собр. гос. гр. и дог. I, 155
Działyński, "Zbiór praw lit. II, 81
Bartoszewicz, в «Encykl. Powsz.». X, 19
Карамзин Н. М. История государства Российского. Том 7. Том 8.

[1] Вячаслаў Насевіч. Глінскія // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т.. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя. С. 536.

[ПСРЛТ13П1-2] ПСРЛ Т.13, 1 половина

[1]

[2]

@@ Радок 62: / Радок 62: @@
 == Біяграфія ==
-=== Паходжанне і служба ===
+=== Паходжанне і еўрапейская служба ===
-Прадстаўнік княжаскага роду [[Род Глінскіх|Глінскіх]] гербу ўласнага, сын {{нп3|Леў Барысавіч Глінскі|Льва Глінскага|uk|Глинський Лев Борисович}}. Навучаўся ў [[Еўропа|Еўропе]], быў у [[Германія|Германіі]], [[Італія|Італіі]], [[Іспанія|Іспаніі]]; авалодаў асноўнымі еўрапейскімі мовамі. У [[Італія|Італіі]] прыняў [[каталіцтва]]. Служыў у войску імператара Святой Рымскай імперыі [[Максіміліян I Габсбург|Максіміліяна I]], удзельнічаў у {{нп3|Італьянскія войны|італьянскіх войнах|ru|Итальянские войны}}, дзе вызначыўся ваенным талентам і смеласцю. Заслужыў асаблівую прыхільнасць імператара, які надаў яму тытул [[Фюрст|князя Святой Рымскай імперыі]].
+Прадстаўнік княжаскага роду [[Род Глінскіх|Глінскіх]] гербу ўласнага, сын {{нп3|Леў Барысавіч Глінскі|Льва Глінскага|uk|Глинський Лев Борисович}}. Нарадзіўшыся ў такой сям'і, Міхаіл Львовіч з нараджэння быў багатым і меў значныя маёнткі. Валодаючы ад прыроды незвычайным розумам, ён шмат чаму навучыўся за час 12-гадовага знаходжання за мяжой.
+Навучаўся ў [[Еўропа|Еўропе]], быў у [[Германія|Германіі]], [[Італія|Італіі]], [[Іспанія|Іспаніі]], авалодаў асноўнымі еўрапейскімі мовамі. Служыў у войску {{нп3|Альбрэхт III, герцаг Саксоніі|Альбрэхта саксонскага|ru|Альбрехт III (герцог Саксонии)}}, імператара Святой Рымскай імперыі [[Максіміліян I Габсбург|Максіміліяна I]], удзельнічаў у {{нп3|Італьянскія войны|італьянскіх войнах|ru|Итальянские войны}}, дзе вызначыўся ваенным талентам і смеласцю. Заслужыў асаблівую прыхільнасць імператара, які надаў яму тытул [[Фюрст|князя Святой Рымскай імперыі]]. У [[Італія|Італіі]] прыняў [[каталіцтва]].
-У канцы [[1490-я|1490-х]] вярнуўся ў Літву, дзе неўзабаве наблізіўся да [[Вялікія князі літоўскія|вялікага князя]] [[Аляксандр Ягелончык|Аляксандра]], які ў [[1499]] зрабіў яго маршалкам свайго двара. Суправаджаў вялікага князя ў часе выправы на {{нп3|каранаванне||ru|Коронация}} ў [[Горад Кракаў|Кракаў]]. Паступова зрабіўся першым дарадцам Аляксандра, фактычна быў кіраўніком дзяржавы. Спрыяў узвышэнню старэйшых братоў, а таксама стрыечнага брата з жаночай лініі, сына [[Феадора Барысаўна Глінская|Федкі Глінскай]], [[Андрэй Аляксандравіч Дрозд|Андрэя Дрожчыча]], які ў [[1504]] зрабіўся [[Старосты лідскія|намеснікам лідскім]]. У [[1506]] узначаліў войска [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], якое атрымала перамогу над татарамі ў [[Клецкая бітва|Клецкай бітве]] ([[1506]]).
+=== На службе ў Аляксандра Ягелончыка ===
+Вярнуўшыся ў Літву ў канцы [[1490-я|1490-х]], ён неўзабаве наблізіўся да [[Вялікія князі літоўскія|вялікага князя]] [[Аляксандр Ягелончык|Аляксандра]], які ўвесь час звяртаўся да яго за саветамі. У [[1499]] годзе Аляксандр зрабіў яго маршалкам свайго двара, а калі адправіўся ў [[Горад Кракаў|Кракаў]] на {{нп3|каранаванне||ru|Коронация}}, Глінскі суправаджаў яго ў якасці пасла ад Літвы.
+Паступова зрабіўся першым дарадцам Аляксандра, фактычна быў кіраўніком дзяржавы. Спрыяў узвышэнню старэйшых братоў, а таксама стрыечнага брата з жаночай лініі, сына [[Феадора Барысаўна Глінская|Федкі Глінскай]], [[Андрэй Аляксандравіч Дрозд|Андрэя Дрожчыча]], які ў [[1504]] зрабіўся [[Старосты лідскія|намеснікам лідскім]]. У [[1506]] узначаліў войска [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], якое атрымала перамогу над татарамі ў [[Клецкая бітва|Клецкай бітве]] ([[1506]]).
+Велічэзнае багацце дапамагала яму набываць сабе прыхільнікаў і сяброў, пераважна, зрэшты, з асяроддзя рускага [[баяры|баярства]]. Літоўская шляхта моцна баялася, што Глінскі, па смерці бяздзетнага Аляксандра, можа захапіць уладу ў свае рукі, перанесці сталіцу ў Русь і абаперціся на гэтую апошнюю. Калі кароль небяспечна захварэў, многія падазравалі, што, у сутычцы з доктарам Балінскім, Глінскі хацеў атруціць караля, і гэта падазрэнне яшчэ больш узмацнілася, калі князь вызваліў арыштаванага канцлерам Ласкім доктара і даў яму магчымасць бегчы ў Кракаў. Перамогі Глінскага ў сутычках з [[Крымскае ханства|Крымскім ханствам]], у тым ліку ў [[1506]] годзе ў [[Клецкая бітва|Клецкай бітве]], толькі ўзмацнялі зайздрасць і нянавісць да яго. Неўзабаве кароль сканаў. Адпраўленню яго цела для пахавання ў Кракаў усупрацівіліся паны, баючыся, што ў іх адсутнасць Глінскі лёгка можа авалодаць [[Горад Вільнюс|Вільняй]]. Між тым, у літоўскую сталіцу прыбыў каралевіч [[Жыгімонт I Стары|Жыгімонт]]. Ворагі Глінскага, асабліва [[Ян Юр'евіч Забярэзінскі|Ян Забярэзінскі]], дамагліся таго, што Глінскаму забаронены быў вольны ўваход у пакоі гаспадара. Глінскі патрабаваў суда з сваімі супернікамі, але кароль паводзіў сябе ў гэтай справе млява і нерашуча; Глінскі звяртаўся да пасрэдніцтва вянгерскага караля {{нп3|Уласла II|Уладзіслава II|ru|Уласло II}} ([[1507]]), але дарэмна.
+=== Мяцеж ===
 М. Глінскі імкнуўся стварыць з часткі зямель княства (поўдзень Беларусі, часткі Украіны, Расіі) незалежную дзяржаву. Гэтыя памкненні перакрэсліў новы уладар ВКЛ — [[Жыгімонт I Стары]], які да таго пазбавіў М. Глінскага ўсіх урадаў.
+Тады Глінскі, разам з братамі [[Іван Львовіч Глінскі|Іванам]] і [[Васіль Львовіч Глінскі|Васілём]], з'ехаў у свой [[Горад Тураў|Тураў]], склікаў да сябе слуг і сяброў і прызначыў каралю тэрмін, да якога яму павінен быць дадзены суд. Вялікі князь маскоўскі [[Васіль III|Васіль]] скарыстаўся выпадкам і прапанаваў усім Глінскім абарону, ласку і жалаванне. Спроба Жыгімонта вярнуць Глінскага ў Літву не адбылася, і Глінскі заключыў фармальны дагавор з Масквой<ref name="ПСРЛТ13П1">ПСРЛ [http://dlib.rsl.ru/viewer/01004161978 Т.13, 1 половина]</ref>{{rp|8}}.
 У 1508 годзе М. Глінскі стаў на чале [[Мяцеж Глінскіх|мецяжу]], які праваліўся. З канца 1508 г. з сям'ёй у Маскве, атрымаў ва ўладанне гарады {{нп3|Горад Малаяраславец|Малаяраславец|ru|Малоярославец}} і {{нп3|Горад Бароўск|Бароўск|ru|Боровск}}.