Гальфстрым: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
др выдал. шаблона, replaced: {{Link GA| → {{subst:Void| using AWB |
D.L.M.I. Bel (размовы | уклад) др →Апісанне |
||
| Радок 6: | Радок 6: | ||
Гальфстрым цягнецца на 10 тысяч кіламетраў ад [[Паўвостраў Фларыда|паўвострава Фларыда]] да [[Вялікая Ньюфаўндлендская банка|Вялікай Ньюфаўндлендскай банкі]] (уласна гальфстрым) і далей да астравоў [[Шпіцберген]] і [[Новая Зямля]] ([[Паўночна-Атлантычнае цячэнне]]). |
Гальфстрым цягнецца на 10 тысяч кіламетраў ад [[Паўвостраў Фларыда|паўвострава Фларыда]] да [[Вялікая Ньюфаўндлендская банка|Вялікай Ньюфаўндлендскай банкі]] (уласна гальфстрым) і далей да астравоў [[Шпіцберген]] і [[Новая Зямля]] ([[Паўночна-Атлантычнае цячэнне]]). |
||
Фарміруецца ў паўночнай |
Фарміруецца ў паўночнай частцы [[Фларыдскі праліў|Фларыдскага праліва]] як сцёкавае цячэнне [[Мексіканскі заліў|Мексіканскага заліва]], рухаецца на поўнач уздоўж узбярэжжа [[Паўночная Амерыка|Паўночнай Амерыкі]], жывіцца водамі [[Паўночнае Пасатнае цячэнне|Паўночнага Пасатнага]] і [[Гвіянскае цячэнне|Гвіянскага цячэнняў]]. На поўдзень (у [[Фларыдскі праліў|Фларыдскім праліве]]) Гальфстрым мае шырыню 75 км, таўшчыню патоку 700-800 м, скорасць да 10 км/гадз, тэмпература вады на паверхні ад 24 да 28°С, расход вады каля 25 мільёнаў м³/с (у 20 разоў перавышае расход усіх рэк зямнога шара). У акіяне Гальфстрым злучаецца з [[Антыльскае цячэнне|Антыльскім цячэннем]] і на 38° паўночнай шыраты яго ягі расход дасягае 82 мільёнаў м³/с. Каля [[Вялікая Ньюфаўндлендская банка|Вялікай Ньюфаўндлендскай банкі]] шырыня складае 200 км, тэмпература вады на паверхні ад 10 да 20°С; скорасць да 4 км/гадз, каля берагоў [[Еўропа|Еўропы]] — 0,4-0,7 км/гадз. Сярэднегадавая салёнасць — 36-36,4%, максімальная - 36,5% на глыбіні 200 м. Да паўднёвай ускраіны [[Вялікая Ньюфаўндлендская банка|Вялікай Ньюфаўндлендскай банкі]] да Гальфстрыма падыходзіць з поўначы халоднае [[Лабрадорскае цячэнне]], на мяжы з якім адбываецца перамешванне і апусканне паверхневых вод. У сістэму Гальфстрыма ўваходзяць адгалінаванні [[Паўночна-Атлантычнае цячэнне|Паўночна-Атлантычнага цячэння]] - [[Нарвежскае цячэнне]], [[Ірмінгера цячэнне]] і [[Нардкапскае цячэнне]]. |
||
Гальфстрым аказвае значны ацяпляльны ўплыў на клімат, гідралагічныя і біялагічныя ўмовы паўночнай часцы [[Атлантычны акіян|Атлантычнага акіяну]] і [[Паўночны Ледавіты акіян]], а таксама на клімат [[Еўропа|Еўропы]]. |
Гальфстрым аказвае значны ацяпляльны ўплыў на клімат, гідралагічныя і біялагічныя ўмовы паўночнай часцы [[Атлантычны акіян|Атлантычнага акіяну]] і [[Паўночны Ледавіты акіян]], а таксама на клімат [[Еўропа|Еўропы]]. |
||
Версія ад 19:25, 28 красавіка 2015
Гальфстры́м (ад англ. gulf stream — цячэнне з заліва) — цёплае марское цячэнне ў Атлантычным акіяне. Працягам Гальфстрыма з'яўляецца Паўночна-Атлантычнае цячэнне. З-за Гальфстрыма краіны Еўропы, што прылягаюць да Атлантычнага акіяна, адрозніваюцца больш лагодным кліматам, у адрозненні ад рэгіёнаў на аналагічнай геаграфічнай шыраце: масы цёплай вады грэюць паветра, што праходзіць над імі, а заходнія ветры пераносяць яго на Еўропу.
Апісанне
Гальфстрым цягнецца на 10 тысяч кіламетраў ад паўвострава Фларыда да Вялікай Ньюфаўндлендскай банкі (уласна гальфстрым) і далей да астравоў Шпіцберген і Новая Зямля (Паўночна-Атлантычнае цячэнне).
Фарміруецца ў паўночнай частцы Фларыдскага праліва як сцёкавае цячэнне Мексіканскага заліва, рухаецца на поўнач уздоўж узбярэжжа Паўночнай Амерыкі, жывіцца водамі Паўночнага Пасатнага і Гвіянскага цячэнняў. На поўдзень (у Фларыдскім праліве) Гальфстрым мае шырыню 75 км, таўшчыню патоку 700-800 м, скорасць да 10 км/гадз, тэмпература вады на паверхні ад 24 да 28°С, расход вады каля 25 мільёнаў м³/с (у 20 разоў перавышае расход усіх рэк зямнога шара). У акіяне Гальфстрым злучаецца з Антыльскім цячэннем і на 38° паўночнай шыраты яго ягі расход дасягае 82 мільёнаў м³/с. Каля Вялікай Ньюфаўндлендскай банкі шырыня складае 200 км, тэмпература вады на паверхні ад 10 да 20°С; скорасць да 4 км/гадз, каля берагоў Еўропы — 0,4-0,7 км/гадз. Сярэднегадавая салёнасць — 36-36,4%, максімальная - 36,5% на глыбіні 200 м. Да паўднёвай ускраіны Вялікай Ньюфаўндлендскай банкі да Гальфстрыма падыходзіць з поўначы халоднае Лабрадорскае цячэнне, на мяжы з якім адбываецца перамешванне і апусканне паверхневых вод. У сістэму Гальфстрыма ўваходзяць адгалінаванні Паўночна-Атлантычнага цячэння - Нарвежскае цячэнне, Ірмінгера цячэнне і Нардкапскае цячэнне.
Гальфстрым аказвае значны ацяпляльны ўплыў на клімат, гідралагічныя і біялагічныя ўмовы паўночнай часцы Атлантычнага акіяну і Паўночны Ледавіты акіян, а таксама на клімат Еўропы.
Гісторыя адкрыцця і даследаванняў
Гальфстрым выяўлены ў 1513 годзе іспанскай экспедыцыяй пад камандаваннем Хуана Понсе дэ Леона. У 1770-я гг. Бенджамін Франклін нанёс напрамкі руху цячэння на геаграфічныя карты. З 1996 года Акіянаграфічнае ўпраўленне ВМС ЗША выдае штомесячную зводку па Гальфстрыму, у якой апісваецца яго стан у Паўночнай Атлантыцы і яго фізічныя якасці.[1]
Гл. таксама
Зноскі
- ↑ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.4: Варанецкі - Гальфстрым / Рэдкал.: Г.П.Пашкоў і інш. - Мн.: БелЭн, 1997. - 480 с.: іл.
 | |
|---|---|
| Паўночны Ледавіты акіян | |
| Ціхі акіян (Паўночнае паўшар'е) | |
| Атлантычны акіян (Паўночнае паўшар'е) | |
 | |
| Ціхі акіян (Паўднёвае паўшар'е) | |
| Атлантычны акіян (Паўднёвае паўшар'е) | |
| Індыйскі акіян | Асноўны цыкл: Паўднёвае Пасатнае (Паўднёвае Экватарыяльнае) цячэнне · Мазамбікскае цячэнне · Мадагаскарскае цячэнне · Антарктычнае цыркумпалярнае цячэнне · Заходне-Аўстралійскае цячэнне Іншыя: Паўночнаэкватарыяльнае цячэнне · Самалійскае цячэнне · цячэнне Агульяс · Цячэнне мыса Іголкавага · Экватарыяльнае проціцячэнне |
| Паўднёвы акіян | |
| Асноўныя паняцці | |