Мікалай Іванавіч Каспяровіч

Мікалай Іванавіч Каспяровіч
Дата нараджэння	9 (22) мая 1900(1900-05-22)
Месца нараджэння	в. Ізабалёва, Ігуменскі павет
Дата смерці	26 снежня 1937(1937-12-26) (37 гадоў)
Месца смерці	Новасібірск, Новасібірская вобласць, РСФСР, СССР
Грамадзянства	Расійская імперыя  СССР
Род дзейнасці	літаратуразнавец, гісторык, лексікограф, краязнавец, мастацтвазнавец, перакладчык
Навуковая сфера	гісторык, лексікограф, краязнавец, мастацтвазнавец, літаратуразнавец, перакладчык
Месца працы	Цэнтральнае Бюро краязнаўства Наш край
Альма-матар	Мінскі інстытут народнай асветы
Партыя	Беларуская партыя сацыялістаў-рэвалюцыянераў
Член у	Маладняк
Творы ў Вікікрыніцах
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Віцебскі краёвы слоўнік

Экслібрыс М. Каспяровіча мастака Я. Мініна

Мікалай Іванавіч Каспяровіч (9 (22) мая 1900, в. Ізабалёва Ігуменскага пав., цяпер Пухавіцкі раён — 26 снежня 1937) — беларускі этнограф, краязнавец, лексікаграф, мастацтвазнавец і літаратуразнавец.

Біяграфія

Скончыў Мінскі інстытут народнай асветы (1921). У 1915-17 знаходзіўся ў бежанстве ў Кастрамской губерні, вучыўся ў Кастрамской мужчынскай гімназіі. У 1917-21 настаўнічаў у Ігуменскім павеце, у 1919—20 быў інструктарам Часовага беларускага нацыянальнага камітэта і Цэнтральнай беларускай школьнай рады, арганізаваў і быў першым старшынёй Ігуменскіх павятовых беларускага нацыянальнага камітэта і школьнай рады, удзельнічаў у антыпольскім падполлі. У 1918—20 вучыўся ў Мінскім беларускім педагагічным інстытуце, у 1921—22 — у БДУ, быў выключаны. Член арганізацыі «Маладая Беларусь». Мінскага таварыства гісторыі і старажытнасцей, БПС-Р у 1918—24. 3 1921 інструктар Наркамасветы БССР, з 1922 інспектар Слуцкага, з 1924 — Віцебскага аддзелаў народнай асветы. 3 1926 навуковы сакратар Цэнтральнага бюро краязнаўства пры Інбелкульце, сакратар краязнаўчага часопіса «Наш край». Аўтар «Беларуска-расійскага слоўнічка» (1925), «Віцебскага краёвага слоўніка» і «Слоўнічка уласных найменняў» (1927). Пісаў пра гісторыю краязнаўчай працы на Беларусі, яе задачы і методыку, даследаваў гісторыю беларускага выяўленчага мастацтва, архітэктуру, сучасную графіку (арт. «Беларускае малярства ў Польшчы (XIV—XVI стст.)», «Асноўныя моманты гісторыі беларускага дойлідства», «Мінск у графіцы А. М. Тычыны» і інш.). Цікавіўся гісторыяй тэатра, навукі (нарысы «Уладзіслаў Галубок», «Беларускі тэатр у Гродна», «Беларуская навука да Кастрычніка і пасля яго», «Беларуская культура: Да дзесяцігоддзя абвяшчэння БССР»). Склаў бібліяграфію твораў К. Каганца, даследаваў асобныя праблемы развіцця беларускай літаратуры (нарыс «Карусь Каганец», арт. «Матывы барацьбы ў творчасці М. Багдановіча», «Беларуская літаратура ў Латвіі»). Укладальнік першага беларускага дапаможніка па тэорыі літаратуры «Узоры для літаратурных гурткоў пры „Маладняку“ і гурткоў селькораў» (1927). Арыштаваны ДПУ БССР 29.6.1930 па справе «Саюза вызвалення Беларусі». Па пастанове АДПУ СССР ад 10.4.1931 зняволены ў лагерах тэрмінам на 5 гадоў (Асінкі Кемераўскай вобл.). Пасля вызвалення ў 1935 жыў у Новасібірску, выкладаў рускую мову і літаратуру ў тэхнікуме сувязі. Паўторна арыштаваны 28.8.1937; па пастанове ад 17.12.1937 прыгавораны да расстрэлу. Па першым прыгаворы рэабілітаваны 19.9.1960, па другім — 14.2.1958.

Памяць

21 мая 2013 года ў Віцебску на доме № 4 па вуліцы Крылова ўсталявана мемарыяльная дошка.

Бібліяграфія

• Беларуская архітэктура. Віцебск, 1925;
• Матэрыялы да вывучэння віцебскай краёвай літаратуры і мастацтва. Мн., 1927;
• Беларуская навука да Кастрычніка і пасля яго. — Мн., 1927;
• Краязнаўства: (Нарысы). Мн., 1929.

Літаратура

• Германовіч І. К. Жыццё праляцела знічкай // ЛіМ. 1980, 22 жн.
• Германовіч І. К. Беларускія мовазнаўцы: нарысы жыцця і навук. дзейнасці. — Мн., 1985. С. 141—162.
• Беларускія пісьменнікі: Біябібліягр. слоўнік. — Мн., 1994. Т. 3. С. 208—211.
• Лісаў А. Г., Падліпскі А. М. Краязнавец Мікалай Каспяровіч. — Віцебск, 2000.
• [0 1] // Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. Энцыклапедычны даведнік у 10 тамах (15 кнігах). / Укладальнік Л. У. Маракоў.