Тамбора: Розніца паміж версіямі

Тамбора
	;
Найвышэйшы пункт
Абсалютная вышыня	2 722 м
Адносная вышыня	2 722 м
Размяшчэнне
	8°14′43″ пд. ш. 117°59′34″ у. д.HGЯO
	Тамбора
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[дагледжаная версія]

← Папярэдняя праўка Наступная праўка →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Версія ад 17:06, 6 жніўня 2015

Тамбо́ра^[3] — стратавулкан у Інданезіі на востраве Сумбава.

Вывяржэнне вулкана ў красавіку 1815 года — наймацнейшае вулканічнае вывяржэнне ў рэгістраванай гісторыі чалавецтва (магнітуда VEI 7).

Вывяржэнне ў 1815 годзе

Магнітуда^[4] 10,1. Энергія выбуху 10²⁷ эрг. Аб'ём выкінутага матэрыялу 50—185 км³ (найбольш верагодна, больш за 100 км³).

Перад падзеямі

Перад вывяржэннем вышыня вулкану была ~4000 м. Ажыўленне вулканічнай дзейнасці пачалося не пазней за 1812 год, калі былі заўважаны газавыя струмені каля вяршыні.

Вывяржэнне

Першыя магутныя выбухі адбыліся 5.4.1815, іх гук быў чутны на адлегласці да 1400 км. Хмары попелу закрылі неба над вялікай тэрыторыяй. Масіўныя выпаданні попелу адбыліся на астравах Сумбава, Ламбок, Балі, Мадура, Ява.

Наступныя магутныя выбухі адбыліся 10.4, 11.4, 12.4.1815, яны адчуваліся на адлегласці да 1800 км. Неба над тэрыторыяй да 500 тыс. км было цалкам закрытая хмарамі попелу. Камяні вагой да 5 кг выкідаліся з кратэра на адлегласць болей за 40 км. На востраве Ламбок слой попелу дасягнуў 60 см. Палі, сады на тэрыторыі выпадання попелу былі цалкам знішчаны.

Пасля вывяржэння

Вышыня вулкана зменшылася да 2850 м, утварылася кальдэра 6×6,5 км, глыбінёю 700 м. Загінула 92 тыс. чал., з іх 10 тыс. непасрэдна ў час выбухаў, а 82 тыс. у выніку неўраджаю і голаду.

Зноскі

↑ Tambora (нявызн.). Global Volcanism Program. Смітсонаўскт інстытут.
↑ MOUNTAINS OF THE INDONESIAN ARCHIPELAGO (нявызн.). Peaklist. Peaklist.org. Праверана 1 мая 2009.
↑ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 413. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0251-2 (Т. 15).
↑ Паводле П. Хейдэрвары.

Літаратура

Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 413. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0251-2 (Т. 15).
The Year without a summer? : world climate in 1816 / ed. by C. R. Harrington. — Ottawa: Canadian Museum of Nature, 1992. ISBN 0-660-13063-7 (англ.)
Stommel H., Stommel E. Volcano Weather: The Story of 1816, the Year without a Summer. — Newport RI, 1983. ISBN 0-915160-71-4 (англ.)

Спасылкі

Пра археалагічныя раскопкі (англ.)
Пра археалагічныя раскопкі
Indonesia Volcanoes and Volcanics (нявызн.). Cascades Volcano Observatory. USGS. Праверана 19 сакавіка 2006. (англ.)
Tambora, Sumbawa, Indonesia (нявызн.). Volcano World. Department of Geosciences at Oregon State University. (англ.)

[gvp-1] Tambora (нявызн.). Global Volcanism Program. Смітсонаўскт інстытут.

[2] MOUNTAINS OF THE INDONESIAN ARCHIPELAGO (нявызн.). Peaklist. Peaklist.org. Праверана 1 мая 2009.

[bel-3] Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 413. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0251-2 (Т. 15).

[4] Паводле П. Хейдэрвары.

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Радок 29: / Радок 29: @@
 '''Тамбо́ра'''<ref name="bel">{{кніга|загаловак=Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.15: Следавікі — Трыо|адказны=Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=2002|том=15|старонкі=413|старонак=552|isbn=985-11-0251-2 (Т. 15)|тыраж=10&nbsp;000}}</ref> — [[стратавулкан]] у [[Інданезія|Інданезіі]] на [[Востраў Сумбава|востраве Сумбава]].
-Вывяржэнне вулкана ў красавіку 1815 года — наймацнейшае вывяржэнне ў рэгістраванай гісторыі.
+Вывяржэнне вулкана ў красавіку 1815 года — наймацнейшае вулканічнае вывяржэнне ў рэгістраванай гісторыі чалавецтва ([[магнітуда VEI]] 7).
+== Вывяржэнне ў 1815 годзе ==
 Магнітуда<ref>Паводле [[П. Хейдэрвары]].</ref> 10,1. Энергія выбуху 10<sup>27</sup> [[Эрг|эрг]]. Аб'ём выкінутага матэрыялу 50—185 км<sup>3</sup> (найбольш верагодна, больш за 100 км³).
-== Перад падзеямі ==
+=== Перад падзеямі ===
 Перад вывяржэннем вышыня вулкану была ~4000 м. Ажыўленне вулканічнай дзейнасці пачалося не пазней за 1812 год, калі былі заўважаны газавыя струмені каля вяршыні.
-== Вывяржэнне ==
+=== Вывяржэнне ===
 Першыя магутныя выбухі адбыліся 5.4.1815, іх гук быў чутны на адлегласці да 1400 км. Хмары попелу закрылі неба над вялікай тэрыторыяй. Масіўныя выпаданні попелу адбыліся на астравах [[Востраў Сумбава|Сумбава]], [[Востраў Ламбок|Ламбок]], [[Востраў Балі|Балі]], [[Востраў Мадура|Мадура]], [[Востраў Ява|Ява]].
 Наступныя магутныя [[выбух]]і адбыліся 10.4, 11.4, 12.4.1815, яны адчуваліся на адлегласці да 1800 км. Неба над тэрыторыяй да 500 тыс. км было цалкам закрытая хмарамі попелу. Камяні вагой да 5 кг выкідаліся з кратэра на адлегласць болей за 40 км. На востраве [[Востраў Ламбок|Ламбок]] слой попелу дасягнуў 60 см. Палі, сады на тэрыторыі выпадання попелу былі цалкам знішчаны.
-== Пасля вывяржэння ==
+=== Пасля вывяржэння ===
 Вышыня [[вулкан]]а зменшылася да 2850 м, утварылася кальдэра 6×6,5 км, глыбінёю 700 м. Загінула 92 тыс. чал., з іх 10 тыс. непасрэдна ў час выбухаў, а 82 тыс. у выніку неўраджаю і голаду.