Філіпіны

Рэспубліка Філіпіны
тагальск.: Republika ng Pilipinas
англ.: Republic of the Philippines

Сцяг Філіпін Герб Філіпін
Дэвіз: «Maka-Diyos, Maka-Tao, Makakalikasan at Makabansa» «За Бога, народ, прыроду і краіну»
Гімн: «Lupang Hinirang»
Дата незалежнасці	4 ліпеня 1946 (ад ЗША)
Афіцыйныя мовы	Філіпінская, англійская
Сталіца	Маніла
Найбуйнейшыя гарады	Кесан-Сіці
Форма кіравання	Прэзідэнцкая рэспубліка
Прэзідэнт Віцэ-прэзідэнт Старшыня Сената Спікер Палаты Прадстаўнікоў	Бенігна Акіна ІІІ Джэджамар Бінэй Франклін Дрылан Фелісьяна Бельмонтэ-мал.
Плошча • Усяго • % воднай паверхні	73-я ў свеце 299.764 км² 0,61
Насельніцтва • Ацэнка (2015) • Перапіс (2010) • Шчыльнасць	102.187.200 чал. (12-я) 92.337.852 чал. 340,62 чал./км²  (43-я)
ВУП (ППЗ)   • Разам (2015)   • На душу насельніцтва	$751,770 млрд $7.412
ВУП (намінал)   • Разам (2015)   • На душу насельніцтва	$330,259 $3.256
ІРЧП (2013)	▲0,660 (сярэдні) (117-ы)
Этнахаронім	Філіпінцы
Валюта	Філіпінскі песа (₱, PHP)
Інтэрнэт-дамен	.ph
Код ISO (Alpha-2)	PH
Код ISO (Alpha-3)	PHL
Код МАК	PHI
Тэлефонны код	+63
Часавыя паясы	+8

Філіпіны (тагальск.: Pilipinas [ˌpɪlɪˈpinɐs], англ.: the Philippines [ˈfɪlɨpiːnz]) — астраўная краіна ў Паўднёва-Усходняй Азіі, у Ціхім акіяне паміж Інданезіяй і Тайванем.

Гісторыя

Асноўны артыкул: Гісторыя Філіпін

Філіпіны насялялі плямёны аўстралоіднай расы, у II-м тысячагоддзі да н.э. іх адцяснілі ў горныя раёны паўднёвамангалоідныя народы. У 1521 г. Філіпіны наведала іспанская экспедыцыя Ф.Магелана, які загінуў у сутычцы з жыхарамі вострава Мактан. У 1565 г. з прыбыцця флоту М.Л.Легаспі пачалося іспанскае заваяванне Філіпін. Да канца XVI ст. іспанцы падпарадкавалі большую частку краіны, акрамя ісламізаванага ў XIV — XV стст. насельніцтва, якое захавала напоўдні незалежнасць да XIX ст. У хуткім часе большасць філіпінцаў хрысціянізавана. На Філіпінах усталявалася сістэма кіравання на ўзор іспанскіх калоній у Амерыцы. З XVII ст. іспанцы ізалявалі краіну ад знешняга свету. Выхад з ізаляцыі ў пачатку XIX ст. спрыяў уздыму гаспадаркі Філіпін і мясцоваму культурна-асветніцкаму руху (галоўны яго прадстаўнік Х.Рысаль). У 1892 г. заснавана тайная патрыятычная арганізацыя Каціпунан (кіраўнік А.Баніфасіо), якая ўзначаліла нацыянальнае паўстанне 1896—1897 гг. У час іспана-амерыканскай вайны 1898 г. на Філіпіны высадзіліся войскіЗША, 12 чэрвеня 1898 г. абвешчана незалежная Філіпінская Рэспубліка на чале з Э.Агінальда. У выніку амерыкана-філіпінскай вайны 1899—1901 гг. Філіпіны сталі калоніяй ЗША. У 1916 г. утвораны Заканадаўчы сход Філіпін, а паводле закона і Канстытуцыі 1934 г. у 1935 г. утвраны аўтаномны ўрад на чале з прэзідэнтам М.Л.Кесанам. У 1941—1942 гг. Філіпіны акупіравалі японскія войскі. У 1942—1944 гг. на востраве Лусон узброеную барацьбу супраць акупацыйных войскаў вяла партызанская армія Хукбалахап. У канцы 1944 — пачатку 1945 гг. тут адбыліся жорсткія баі паміж амерыканскімі і японскімі войскамі. 4 ліпеня 1946 г. абвешчана незалежнасць Філіпін. У 1965 г. прэзідэнтам краіны абраны Ф.Маркас, які ў 1972 г. увёў надзвычайнае становішча (да 1981 г.) і замацаваў свае вялікія паўнамоцтвы. Дыктатура прэзідэнта і карупцыя сярод яго паплечнікаў прывялі да народных выступленняў у лютым 1986 г., рэжым Маркаса быў скінуты. Урад прэзідэнта К.Акіна правёў дэмакратызацыю палітычнага жыцця. Але ён і ўрад прэзідэнта М.Рамаса (1992—1998) не здолелі рэфармаваць эканоміку Філіпін. Нягледзячы на мірнае пагадненне 1996 г. з мусульманскімі арганізацыямі, радыкальныя ісламісцкія групоўкі на поўдні Філіпін працягваюць узброеную барацьбу супраць урада.

Гл. таксама

• Капампанганская мова