Холмеч: Розніца паміж версіямі

Холмеч
Краіна	Беларусь
Вобласць	Гомельская
Раён	Рэчыцкі
Сельсавет	Холмецкі
Каардынаты	52°08′56″ пн. ш. 30°36′54″ у. д.HGЯO
Насельніцтва	▼1 169 чал. (2009);
Часавы пояс	UTC+3
Тэлефонны код	+375 2340
Паштовыя індэксы	247505
Аўтамабільны код	3
	Холмеч на Вікісховішчы

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[дагледжаная версія]

← Папярэдняя праўка Наступная праўка →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Версія ад 19:18, 7 студзеня 2016

Хо́лмеч^[1] (трансліт.: Cholmieč, руск.: Холмеч) — аграгарадок у Рэчыцкім раёне Гомельскай вобласці. Цэнтр Холмецкага сельсавета. Насельніцтва 1232 чал. (2004). Знаходзіцца за 29 км на паўднёвы ўсход ад горада і чыгуначнай станцыі Рэчыца (лінія Гомель — Калінкавічы), за 2 км на ўсход ад шашы Р32 (Лоеў — Рэчыца).

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Выяўленыя археолагамі курганы XI ст. сведчаць пра засяленне гэтай мясцовасці з даўніх часоў. Упершыню Холмеч упамінаецца ў XVI ст. як паселішча Рэчыцкага павета Менскага ваяводства. Паводле попісу войска літоўскага за 1567 мясцовасць знаходзілася ў валоданні Халецкіх. Пад 1583 Холмеч упамінаецца як прыватнае мястэчка на гасцінцы Бабруйск — Чарнігаў. Паселішча значыцца ў архіўных матэрыялах пад 1598 і на карце Вялікага Княства Літоўскага (1613).

У XVI—XVII стст. Холмеч знаходзілася ў валоданні Валовічаў. Тут існавалі ўмацаванні, пра якія згадваецца ў сувязі з падзеямі 1649 і бітвай загонаў казакоў Падабайлы і Крычэўскага з войскамі гетмана Януша Радзівіла. 4 ліпеня 1775 у мястэчку падпісалі акт размежавання земляў па першым падзеле Рэчы Паспалітай.

Пад уладай Расійскай імперыі

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793) Холмеч апынулася ў складзе Расійскай імперыі, у Рэчыцкім павеце Мінскай губерні. На 1795 у мястэчку быў 31 двор, 2 цэрквы. На мяжы XVIII—XIX стст. тут штогод збіралася 4 кірмашы^[2]. У 1811 Холмеч згарэла, з вёскі Вятхінь сюды перанеслі драўляную Пакроўскую царкву. У 1855 граф Ракіцкі валодаў у Холмечы і ваколіцах 6204 дзесяцінамі зямлі, броварам і 2 корчмамі. На 1859 у мястэчку было 127 двароў^[3].

Па здушэнні нацыянальна-вызваленчага паўстання (1863—1864) расійскія ўлады гвалтоўна перарабілі тутэйшы касцёл у царкву Маскоўскага патрыярхату. У 1864 адкрылася народнае вучылішча. Дзейнічалі прыстань і паромная пераправа праз раку Дняпро. На 1885 — 95 двароў, 2 крамы. З 1888 працавала паштова-тэлеграфная кантора. Паводле вынікаў перапісу (1897) — 284 двары, 2 цэрквы, капліца, 3 іўдзейскія малітоўныя дамы, народнае вучылішча, паштовая станцыя, прыстань, хлебазапасны магазін, 60 крамаў, 3 гандлёвыя рады, 2 заезныя дамы, 3 харчэўні, карчма. Побач існавала сядзіба Холмеч (яна ж Дубровіна); меліся пільня (паравы рухавік, 18 рабочых) і аптэка.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 згодна з Трэцяй Устаўной граматай Холмеч абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 згодна з пастановай I з'езду КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад Беларускай ССР, аднак 16 студзеня Масква адабрала мястэчка разам з іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад РСФСР. У 1926 Холмеч вярнулі БССР, дзе яна стала цэнтрам сельсавета. У 1930 у вёсцы працавалі пачатковая школа, хата-чытальня, бальніца, аддзяленне спажывецкай кааперацыі, сельскагаспадарчае крэдытнае таварыства, паравы млын і цагельня. На 1930 тут было 293 двары, на 2004 — 500 гаспадарак.

Насельніцтва

Дэмаграфія

XIX стагоддзе: 1858 — 962 чал.; 1880 — 700 чал.^[4]; 1897 — 2304 чал.
XX стагоддзе: 1959 — 641 чал.
XXI стагоддзе: 2003 — 1263 чал., 502 двары^[5]; 2004 — 1232 чал.^[6]

Інфраструктура

У Холмечы працуюць участак раённага водаканала, сярэдняя і дзіцяча-юнацкая спартыўная школы, дом культуры і бібліятэка, бальніца, амбулаторыя, аптэка і аддзяленне сувязі

Забудова

План складаецца з 3 простых, паралельных паміж сабой вуліц, блізкіх да шыротнай арыентацыі; іх перасякаюць 2 кароткія вуліцы. Забудова пераважна драўляная сядзібнага тыпу. У 1987—1991 збудавалі 348 цагляных дамоў, катэджнага тыпу, у якіх размясціліся перасяленцы з забруджаных радыяцыяй месцаў па катастрофе на Чарнобыльскай АЭС.

Турыстычная інфармацыя

Славутасці

Шпіталь (пач. XX ст.)

Страчаная спадчына

Капліца
Касцёл
Царква

Вядомыя асобы

Саламон Міхлін (1908—1990) — савецкі матэматык

Зноскі

↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гомельская вобласць: нарматыўны даведнік / Н. А. Багамольнікава і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2006. — 382 с. ISBN 985-458-131-4 (DJVU).
↑ Соркіна I. Мястэчкі Беларусі ў канцы XVIII — першай палове XIX ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. С. 121.
↑ Соркіна I. Мястэчкі Беларусі ў канцы XVIII — першай палове XIX ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. С. 379.
↑ Jelski A. Chołmecz // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom I: Aa — Dereneczna (польск.). — Warszawa, 1880. S. 624.
↑ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 17: Хвінявічы — Шчытні / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 17. С. 45.
↑ Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т. 1, кн. 1. Гомельская вобласць / С. В. Марцэлеў; рэдкал.: Г. П. Пашкоў (дырэктар) і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2004.

Літаратура

Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 17: Хвінявічы — Шчытні / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 17. — 512 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0279-2 (т. 17).
Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т. 1, кн. 1. Гомельская вобласць / С. В. Марцэлеў; рэдкал.: Г. П. Пашкоў (дырэктар) і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2004. — 632 с.: іл. — 4 000 экз. — ISBN 985-11-0303-9.
Соркіна I. Мястэчкі Беларусі ў канцы XVIII — першай палове XIX ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. — 488 с. ISBN 978-9955-773-33-7.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom I: Aa — Dereneczna (польск.). — Warszawa, 1880.

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Холмеч
Прагноз надвор'я ў в. Холмеч
Холмеч на Globus.tut.by

[1] Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гомельская вобласць: нарматыўны даведнік / Н. А. Багамольнікава і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2006. — 382 с. ISBN 985-458-131-4 (DJVU).

[2] Соркіна I. Мястэчкі Беларусі ў канцы XVIII — першай палове XIX ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. С. 121.

[3] Соркіна I. Мястэчкі Беларусі ў канцы XVIII — першай палове XIX ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. С. 379.

[4] Jelski A. Chołmecz // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom I: Aa — Dereneczna (польск.). — Warszawa, 1880. S. 624.

[5] Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 17: Хвінявічы — Шчытні / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 17. С. 45.

[6] Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т. 1, кн. 1. Гомельская вобласць / С. В. Марцэлеў; рэдкал.: Г. П. Пашкоў (дырэктар) і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2004.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

@@ Радок 63: / Радок 63: @@
 |OpenStreetMap         = 243042277
 }}
-'''Хо́лмеч'''<ref>{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласць|}}</ref> ({{lang-be-trans|Cholmieč}}, {{lang-ru|Холмеч}}) — [[аграгарадок]] у [[Рэчыцкі раён|Рэчыцкім раёне]] [[Гомельская вобласць|Гомельскай вобласці]]. Цэнтр [[Холмецкі сельсавет|Холмецкага сельсавета]].
+'''Хо́лмеч'''<ref>{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласць|}}</ref> ({{lang-be-trans|Cholmieč}}, {{lang-ru|Холмеч}}) — [[аграгарадок]] у [[Рэчыцкі раён|Рэчыцкім раёне]] [[Гомельская вобласць|Гомельскай вобласці]]. Цэнтр [[Холмецкі сельсавет|Холмецкага сельсавета]]. Насельніцтва 1232 чал. ([[2004]]). Знаходзіцца за 29 км на паўднёвы ўсход ад горада і чыгуначнай станцыі [[Рэчыца]] (лінія [[Гомель]] — [[Калінкавічы]]), за 2 км на ўсход ад шашы {{Таблічка-by|Р|32}} ([[Лоеў]] — [[Рэчыца]]).
+== Гісторыя ==
-Знаходзіцца на правым беразе ракі [[Дняпро]], за 30 кіламетраў на паўднёвы ўсход ад горада і чыгуначнай станцыі [[Рэчыца]], 65 кіламетраў ад [[Гомель|Гомеля]], каля аўтадарогі Лоеў-Рэчыца.
+=== Вялікае Княства Літоўскае ===
+Выяўленыя археолагамі курганы [[XI стагоддзе|XI ст.]] сведчаць пра засяленне гэтай мясцовасці з даўніх часоў. Упершыню Холмеч упамінаецца ў [[XVI стагоддзе|XVI ст.]] як паселішча [[Рэчыцкі павет|Рэчыцкага павета]] [[Менскае ваяводства|Менскага ваяводства]]. Паводле попісу войска літоўскага за [[1567]] мясцовасць знаходзілася ў валоданні [[Халецкія|Халецкіх]]. Пад [[1583]] Холмеч упамінаецца як прыватнае мястэчка на гасцінцы [[Бабруйск]] — [[Чарнігаў]]. Паселішча значыцца ў архіўных матэрыялах пад [[1598]] і на карце [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] ([[1613]]).
+[[Файл:Chołmieč. Холмеч (XX).jpg|thumb|У мястэчку]]
+У [[XVI стагоддзе|XVI]]—[[XVII стагоддзе|XVII]] стст. Холмеч знаходзілася ў валоданні [[Валовічы|Валовічаў]]. Тут існавалі ўмацаванні, пра якія згадваецца ў сувязі з падзеямі [[1649]] і бітвай загонаў казакоў Падабайлы і Крычэўскага з войскамі [[Гетман вялікі літоўскі|гетмана]] [[Януш Радзівіл|Януша Радзівіла]]. [[4 ліпеня]] [[1775]] у мястэчку падпісалі акт размежавання земляў па [[Першы падзел Рэчы Паспалітай|першым падзеле Рэчы Паспалітай]].
+=== Пад уладай Расійскай імперыі ===
+У выніку [[другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу]] [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] ([[1793]]) Холмеч апынулася ў складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]], у Рэчыцкім павеце [[Мінская губерня|Мінскай губерні]]. На [[1795]] у мястэчку быў 31 двор, 2 цэрквы. На мяжы [[XVIII стагоддзе|XVIII]]—[[XIX стагоддзе|XIX]] стст. тут штогод збіралася 4 кірмашы<ref>{{Крыніцы/Мястэчкі Беларусі, 2010|к}} С. 121.</ref>. У [[1811]] Холмеч згарэла, з вёскі [[Вятхінь]] сюды перанеслі драўляную Пакроўскую царкву. У [[1855]] граф Ракіцкі валодаў у Холмечы і ваколіцах 6204 дзесяцінамі зямлі, броварам і 2 корчмамі. На [[1859]] у мястэчку было 127 двароў<ref>{{Крыніцы/Мястэчкі Беларусі, 2010|к}} С. 379.</ref>.
+[[Файл:Chołmieč, Dniapro. Холмеч, Дняпро (XX).jpg|thumb|Дняпро]]
+Па здушэнні [[Паўстанне 1863—1864 гадоў|нацыянальна-вызваленчага паўстання]] ([[1863]]—[[1864]]) расійскія ўлады гвалтоўна перарабілі тутэйшы касцёл у царкву [[Маскоўскі патрыярхат|Маскоўскага патрыярхату]]. У [[1864]] адкрылася народнае вучылішча. Дзейнічалі прыстань і паромная пераправа праз раку Дняпро. На [[1885]] — 95 двароў, 2 крамы. З [[1888]] працавала паштова-тэлеграфная кантора. Паводле вынікаў перапісу ([[1897]]) — 284 двары, 2 цэрквы, капліца, 3 іўдзейскія малітоўныя дамы, народнае вучылішча, паштовая станцыя, прыстань, хлебазапасны магазін, 60 крамаў, 3 гандлёвыя рады, 2 заезныя дамы, 3 харчэўні, карчма. Побач існавала сядзіба Холмеч (яна ж Дубровіна); меліся пільня (паравы рухавік, 18 рабочых) і аптэка.
+=== Найноўшы час ===
+[[25 сакавіка]] [[1918]] згодна з [[Трэцяя Устаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Холмеч абвяшчалася часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. [[1 студзеня]] [[1919]] згодна з пастановай I з'езду КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад [[БССР|Беларускай ССР]], аднак [[16 студзеня]] Масква адабрала мястэчка разам з іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]]. У [[1926]] Холмеч вярнулі [[БССР]], дзе яна стала цэнтрам сельсавета. У [[1930]] у вёсцы працавалі пачатковая школа, хата-чытальня, бальніца, аддзяленне спажывецкай кааперацыі, сельскагаспадарчае крэдытнае таварыства, паравы млын і цагельня. На [[1930]] тут было 293 двары, на [[2004]] — 500 гаспадарак.
 == Насельніцтва ==
+=== Дэмаграфія ===
-* 1263 жыхароў, 502 двары (2003)
+* '''[[XIX стагоддзе]]''': [[1858]] — 962 чал.; [[1880]] — 700 чал.<ref>[[Аляксандр Ельскі|Jelski A.]] Chołmecz // {{Крыніцы/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_I/624 624].</ref>; [[1897]] — 2304 чал.
+* '''[[XX стагоддзе]]''': [[1959]] — 641 чал.
+* '''[[XXI стагоддзе]]''': [[2003]] — 1263 чал., 502 двары<ref>{{Крыніцы/БелЭн|17к}} С. 45.</ref>; [[2004]] — 1232 чал.<ref>{{Крыніцы/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}}</ref>
-== Інфраструктура ==
+=== Інфраструктура ===
+У Холмечы працуюць участак раённага водаканала, сярэдняя і дзіцяча-юнацкая спартыўная школы, дом культуры і бібліятэка, бальніца, амбулаторыя, аптэка і аддзяленне сувязі
-* Участак раённага водаканала
-* Сярэдняя і дзіцяча-юнацкая спартыўная школы
-* Дом культуры і бібліятэка
-* Бальніца і амбулаторыя
-* Аптэка і аддзяленне сувязі
-== Літаратура ==
+== Забудова ==
+План складаецца з 3 простых, паралельных паміж сабой вуліц, блізкіх да шыротнай арыентацыі; іх перасякаюць 2 кароткія вуліцы. Забудова пераважна драўляная сядзібнага тыпу. У [[1987]]—[[1991]] збудавалі 348 цагляных дамоў, катэджнага тыпу, у якіх размясціліся перасяленцы з забруджаных радыяцыяй месцаў па [[Катастрофа на Чарнобыльскай АЭС|катастрофе на Чарнобыльскай АЭС]].
-* {{Крыніцы/БелЭн|17}}
+== Турыстычная інфармацыя ==
+=== Славутасці ===
+* Шпіталь (пач. XX ст.)
+=== Страчаная спадчына ===
+* Капліца
+* Касцёл
+* Царква
+== Вядомыя асобы ==
+* [[Саламон Міхлін]] ([[1908]]—[[1990]]) — савецкі матэматык
 {{зноскі}}
+== Літаратура ==
+* {{Крыніцы/БелЭн|17}}
+* {{Крыніцы/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}
+* {{Крыніцы/Мястэчкі Беларусі (2010)}}
+* {{Крыніцы/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1}}
 == Спасылкі ==
 {{Commons|Category:}}
+* [http://weather-in.by/by/gomel%27skaja/1042 Прагноз надвор'я ў в. Холмеч]
+* [http://globus.tut.by/holmech/index.htm Холмеч] на [http://globus.tut.by Globus.tut.by]
 {{Холмецкі сельсавет}}
 {{Рэчыцкі раён}}

Холмецкі сельсавет
Цэнтр	Холмеч
Пасёлкі	Барбары · Вазнясенск · Ляхавец · Рэлькі
Вёскі	Артукі · Вятхінь · Дварэц · Завужаль · Калочын · Краснаполле · Надзвін · Пракісель · Церабееўка