Геаграфічны ландшафт

Геаграфічны ландшафт — адносна аднародны ўчастак геаграфічнай абалонкі, які адрозніваецца заканамерным спалучэннем яе кампанентаў, а таксама комплексаў ніжэйшага таксанамічнага рангу (урочышчаў, фацый), адзін з відаў геасістэм. Вывучае геаграфічны ландшафт ландшафтазнаўства. Ландшафт — найбольш агульны цэласны аб'ект аховы прыроды.

Паняцце геаграфічны ландшафт трактуюць:

• як прыродны тэрытарыяльны комплекс, незалежна ад яго складанасці і памераў (мясцовасць, фізіка-геаграфічны раён, прыродная зона);
• як участак зямной паверхні, індывідуальны і непаўторны ў прасторы і часе (напрыклад, Асінаўскае балота, Асвейская града);
• як тыпалагічная катэгорыя, комплекс асобных участкаў пэўнай структуры і паходжання (рачныя даліны, лёсава-яравыя плато).

Геаграфічны ландшафт даследуюць у З кірунках: узаемадзеянне сукупнасці кампанентаў прыродных комплексаў па вертыкальных сувязях (горныя пароды, рэльеф, глебы, падземныя і паверхневыя воды, расліннасць, жывёльны свет, клімат); марфалагічная структура (урочышчаў, фацый і інш. дробных узаемазвязаных комплексаў унутры геаграфічнага ландшафту) і гарызантальная будова (сістэмы іерархічна супадпарадкаваных ландшафтных комплексаў, якія дазваляюць праводзіць класіфікацыю геаграфічнага ландшафту і ландшафтнае раянаванне; паслядоўная змена стану геаграфічнага ландшафту ў часе.

У наш час большасць прыродных геаграфічных ландшафтаў трансфармаваны ў антрапагенны ландшафт. Паводле функцыянальнага выкарыстання адрозніваюць геаграфічныя ландшафты: сельска-гаспадарчы, лесагаспадарчы, прамысловыя, гарадскія, рэкрэацыйныя, запаведныя і інш.

Геаграфічныя ландшафты Беларусі адносяцца да аднаго тыпу — усходне-еўрапейскі (мяшана-лясны), унутры якога вылучаюць падтыпы: барэальны падтаежны (мяшана-лясны) і суббарэальны палескі (шыракаліста-лясны).

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 9: Кулібін — Малаіта / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 9. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0155-9 (т. 9).