Гакаўніца

Гакаўніца з арсеналу крэпасці Шафхаўзен, 1425.

Шаблон:Вызнч (чэш. hakovnice, ням. Hakenbuechse): цяжкая ручная агнястрэльная зброя, якая ўжывалася ў 14 – 18 ст. Мела пад ствалом ці пад ложам крук (гак, адсюль назва), які служыў для гашэння аддачы пры стрэле (гэтым крукам зброя чаплялася за трывалую перашкоду, напрыклад, за верх муру). Калібр 14—24 і да 30 мм.

Крукі, якія далі назву тыпу, з'явіліся каля 1400 году, а ў дакументах зафіксаваныя ў 1418 годзе (акты брунсвікскага арсеналу). Гакаўніцы падзяляліся на Шаблон:Вызн2 або Шаблон:Вызн2 (абслугоўваліся 2 людзьмі; з цяжкіх гакаўніц стралялі абавязкова з апоры) і Шаблон:Вызн2 або Шаблон:Вызн2 (абслугоўваліся 1 – 2 людзьмі і называліся таксама ручніцамі).

Ствалы жалезна-каваныя, чыгунна-літыя і інш., нярэдка васьмікантовыя; у тыповай чэшскай гакаўніцы 15 ст. — даўжэйшыя за ствалы заходнееўрапейскіх (30 калібраў). Ствол мацаваўся на драўлянай ложы, пачаткова — прымітыўнай канструкцыі (брус — працяг ствала, або просты брус; з лёгкай гакаўніцы раней стралялі з-пад пахі або кладучы ложа на плячо). Агульная даўжыня лёгкай гакаўніцы 2-й пал. 15 ст. у Польшчы — каля 1 м, калібр 20–25 мм, запальная адтуліна — збоку.

Куля гакаўніцы — свінцовая. Стрэл рабіўся распаленым жалезным прутом або кнотам, пазней з'явіліся прасцейшыя кнотавыя замкі. У 17 – 18 ст. гакаўніцы мелі кнотавыя замкі са спружынамі; існавалі гакаўніцы з колавымі і крамянёвымі замкамі.