Глізэ 581c: Розніца паміж версіямі
| [недагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Няма тлумачэння праўкі |
JerzyKundrat (размовы | уклад) дрНяма тлумачэння праўкі |
||
| Радок 1: | Радок 1: | ||
'''Глізэ 581 c''' ('''Gliese 581 c''') |
'''Глізэ 581 c''' ('''Gliese 581 c''') — [[экзапланета]] ў планетнай сістэме [[Глізэ 581]]. У дадзенай планетнай сістэме гэтая планета была выяўлена другой. З вядомых планет сістэмы Глізэ 581 яна з'яўляецца трэцяй па парадку, лічачы ад зоркі. Адлегласць ад Зямлі — каля 20 светлавых гадоў. ''Глізэ 581'' вельмі падобная да [[Планета Зямля|Зямлі]] па сваім параметрам і верагодным умовам. |
||
[[Файл:Planet Gliese 581 c.png|thumbnail|300px|Планета Глізэ 581 c, ва ўяўленні мастака, як скалістая планета.]] |
[[Файл:Planet Gliese 581 c.png|thumbnail|300px|Планета Глізэ 581 c, ва ўяўленні мастака, як скалістая планета.]] |
||
== Гісторыя адкрыцця == |
== Гісторыя адкрыцця == |
||
Планета ''Глізэ 581 с'' была выяўлена ў красавіку [[2007]] году вучонымі [[Еўрапейская паўднёвая абсерваторыя|Еўрапейскай паўднёвай абсерваторыі (ESO)]], якія працавалі ў абсерваторыі [[Абсерваторыя Ла-Сілья|Ла-Сілья]] (La Silla) у [[Чылі]]. Група выкарыстоўвала адну з прылад Еўрапейскай паўднёвай абсерваторыі |
Планета ''Глізэ 581 с'' была выяўлена ў красавіку [[2007]] году вучонымі [[Еўрапейская паўднёвая абсерваторыя|Еўрапейскай паўднёвай абсерваторыі (ESO)]], якія працавалі ў абсерваторыі [[Абсерваторыя Ла-Сілья|Ла-Сілья]] (La Silla) у [[Чылі]]. Група выкарыстоўвала адну з прылад Еўрапейскай паўднёвай абсерваторыі — 3,6-мятровы [[Спяктрометр|тэлескоп-спяктрограф]], мрызначаны менавіта для пошука планет па зменам у свячэнні зорак на розных даўжынях хваль ([[эфект Доплера|доплераўскае змяшчэнне]]). |
||
== Фізічныя характарыстыкі == |
== Фізічныя характарыстыкі == |
||
| Радок 10: | Радок 10: | ||
Дадзеныя аб існаванні ''Глізэ 581 с'' і аб яе масе былі атрыманыя шляхам вымярэння радыяльнай хуткасці зорак ([[метад Доплера]]). Маса планеты вылічвалася па невялікім перыядычным перамяшчэнням [[Глізэ 581]] вакол агульнага [[Цэнтр масаў|цэнтра масаў]] зоркі і планет. Паколькі такое «хістанне» зоркі Глізэ 581 з'яўляецца агульным вынікам уплыву усіх планет у сістэме, то вылічэнне масы ''Глізэ 581 с'' залежала ад прысутнасці іншых планет. Выкарыстоўваючы вядомую мінімальную масу раней выяўленай [[Глізэ 581 b]] і прымаючы да ўвагі існаванне [[Глізэ 581 d]] было вылічана, што ''Глізэ 581 с'' прыкладна ў 5 разоў больш масіўная за [[Планета Зямля|Зямлю]]. |
Дадзеныя аб існаванні ''Глізэ 581 с'' і аб яе масе былі атрыманыя шляхам вымярэння радыяльнай хуткасці зорак ([[метад Доплера]]). Маса планеты вылічвалася па невялікім перыядычным перамяшчэнням [[Глізэ 581]] вакол агульнага [[Цэнтр масаў|цэнтра масаў]] зоркі і планет. Паколькі такое «хістанне» зоркі Глізэ 581 з'яўляецца агульным вынікам уплыву усіх планет у сістэме, то вылічэнне масы ''Глізэ 581 с'' залежала ад прысутнасці іншых планет. Выкарыстоўваючы вядомую мінімальную масу раней выяўленай [[Глізэ 581 b]] і прымаючы да ўвагі існаванне [[Глізэ 581 d]] было вылічана, што ''Глізэ 581 с'' прыкладна ў 5 разоў больш масіўная за [[Планета Зямля|Зямлю]]. |
||
Метад, які прымянілі падчас выяўлення планеты, не дазваляе вымераць яе радыюс, пагэтаму адзнакі радыюса планеты пакуль заснаваныя на меркаваннях. Калі гэта скалістая планета з вялікім металічным ядром, то яе радыюс прыкладна на 50% большы за радыюс Зямлі. Калі ж ''Глізэ 581 с'' ледзяная ці вадзяністая [[планета-акіян]], то яе памеры павінны складаць трохі меньш за 2 памеры Зямлі. Рэальныя памеры знаходзяцца паміж двумя прэдзеламі, вылічанымі для мадэляў, якія апісаныя вышэй. Зыходзячы з гэтага, [[Гравітацыя|сіла цяжару]] на паверхні экзапланеты складае прыкладна 1,6 g. |
Метад, які прымянілі падчас выяўлення планеты, не дазваляе вымераць яе радыюс, пагэтаму адзнакі радыюса планеты пакуль заснаваныя на меркаваннях. Калі гэта скалістая планета з вялікім металічным ядром, то яе радыюс прыкладна на 50 % большы за радыюс Зямлі. Калі ж ''Глізэ 581 с'' ледзяная ці вадзяністая [[планета-акіян]], то яе памеры павінны складаць трохі меньш за 2 памеры Зямлі. Рэальныя памеры знаходзяцца паміж двумя прэдзеламі, вылічанымі для мадэляў, якія апісаныя вышэй. Зыходзячы з гэтага, [[Гравітацыя|сіла цяжару]] на паверхні экзапланеты складае прыкладна 1,6 g. |
||
Перыяд абарачэння («год») ''глізэ 581 с'' складае 13 зямных дзён<ref>{{cite web|date=25-04-2007|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/6589157.stm|title=New 'super-Eart' found en space|publisher=BBC News|accesdate=2010-10-20|archiveurl=http://www.webcitation.org/65huTHnbb|archivedate=2012-02-25}}{{ref-en}}</ref>. Планета знаходзіцца на адлегласці 11 |
Перыяд абарачэння («год») ''глізэ 581 с'' складае 13 зямных дзён<ref>{{cite web|date=25-04-2007|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/6589157.stm|title=New 'super-Eart' found en space|publisher=BBC News|accesdate=2010-10-20|archiveurl=http://www.webcitation.org/65huTHnbb|archivedate=2012-02-25}}{{ref-en}}</ref>. Планета знаходзіцца на адлегласці 11 млн км ад зоркі (тады як Зямля, для параўнання, знаходзіцца на адлегласці 150 млн км ад [[Сонца]]. У выніку, нягледзячы на тое, што зорка [[Глізэ 581]] амаль у тры разы меней за нашае [[Сонца]], на небе планеты яе роднае сонца аыглядае ў 20 разоў большым за нашае. |
||
З-за набліжанасці да зоркі, на ''Глізэ 581 с'' уздзейнічаюць [[прыліўныя сілы]], і яна можа быць павёрнутай да зоркі заўсёды адным бокам альбо абарачацца ў рэзанансе (як, напрыклад, [[Планета Меркурый|Меркурый]]). |
З-за набліжанасці да зоркі, на ''Глізэ 581 с'' уздзейнічаюць [[прыліўныя сілы]], і яна можа быць павёрнутай да зоркі заўсёды адным бокам альбо абарачацца ў рэзанансе (як, напрыклад, [[Планета Меркурый|Меркурый]]). |
||
=== Тэмпература і паверхня === |
=== Тэмпература і паверхня === |
||
Ведаючы свяцімасць зоркі Глізэ 581 і ўлічваючы адлегласць ад яе, можна вылічыць верагодную тэмпературу паверхні ''Глізэ 581 с''. Так, калі [[альбеда]] (адбіткавая магчымасць паверхні) блізкая да альбеда [[Планета Венера|Венеры]] (0,65), то тэмпература паверхні павінна складаць каля +3-5 [[Градус Цэльсія|°С]]. Пры зямным альбеда (0,36) сярэдняя тэмператра экзапланеты павінна быць каля +40 |
Ведаючы свяцімасць зоркі Глізэ 581 і ўлічваючы адлегласць ад яе, можна вылічыць верагодную тэмпературу паверхні ''Глізэ 581 с''. Так, калі [[альбеда]] (адбіткавая магчымасць паверхні) блізкая да альбеда [[Планета Венера|Венеры]] (0,65), то тэмпература паверхні павінна складаць каля +3-5 [[Градус Цэльсія|°С]]. Пры зямным альбеда (0,36) сярэдняя тэмператра экзапланеты павінна быць каля +40 °C. Фактычная тэмпература на паверхні таксама залежыць ад уласцівасцяў планятарнай атмасферы. Згодна з мадэлямі лічыцца, што ''Глізэ 581 с'' мае атмасферу, але з чаго яна складаецца і якія яе ўласцівасці, пакуль сказаць нельга. Чакаецца, што рэальныя сярэднія тэмпературы на планеце дастаткова высокія, напрыклад, адпаведныя вылічэнні для «зямной» атмасферы дае сярэднюю тэмпературу ў +17 °C. Пры гэтым існуе магчымасць таго, што планета пры сваёй масе валодае магутнай атмасферай з высокай канцэнтрацыяй [[метан]]у і [[Дыяксід вугляроду|вуглякіслага газу]] і тэмпература на паверхні намнога ваышэй (да 100 °C) з-за [[Парніковы эфект|парніковага эфекту]], як на [[Планета Венера|Венеры]]. |
||
''Глізэ 581 с'' знаходзіцца ў межах так званай «[[населеная зона|зоны жыцця]]», гэта значыць, на ёй магла б існаваць вадкая [[вада]]. Тым не менш, на дадзены момантняма прамых доказаў існавання на ёй вадкай паверхні. Метад [[Спектральны аналіз| спектральнага аналізу]] мог бы дапамагчы (як у выпадку з [[HD 209458 b]] у пошуках слядоў вадзяной пары, але толькі у тым выпадку, калі ''Глізэ 581 с''праходзіць непасрэдна па лініі позірку паміж сваёй зоркай і нашай планетай, што на дадзены момант не вызначана. |
''Глізэ 581 с'' знаходзіцца ў межах так званай «[[населеная зона|зоны жыцця]]», гэта значыць, на ёй магла б існаваць вадкая [[вада]]. Тым не менш, на дадзены момантняма прамых доказаў існавання на ёй вадкай паверхні. Метад [[Спектральны аналіз| спектральнага аналізу]] мог бы дапамагчы (як у выпадку з [[HD 209458 b]] у пошуках слядоў вадзяной пары, але толькі у тым выпадку, калі ''Глізэ 581 с''праходзіць непасрэдна па лініі позірку паміж сваёй зоркай і нашай планетай, што на дадзены момант не вызначана. |
||
Версія ад 12:07, 8 студзеня 2017
Глізэ 581 c (Gliese 581 c) — экзапланета ў планетнай сістэме Глізэ 581. У дадзенай планетнай сістэме гэтая планета была выяўлена другой. З вядомых планет сістэмы Глізэ 581 яна з'яўляецца трэцяй па парадку, лічачы ад зоркі. Адлегласць ад Зямлі — каля 20 светлавых гадоў. Глізэ 581 вельмі падобная да Зямлі па сваім параметрам і верагодным умовам.
Гісторыя адкрыцця
Планета Глізэ 581 с была выяўлена ў красавіку 2007 году вучонымі Еўрапейскай паўднёвай абсерваторыі (ESO), якія працавалі ў абсерваторыі Ла-Сілья (La Silla) у Чылі. Група выкарыстоўвала адну з прылад Еўрапейскай паўднёвай абсерваторыі — 3,6-мятровы тэлескоп-спяктрограф, мрызначаны менавіта для пошука планет па зменам у свячэнні зорак на розных даўжынях хваль (доплераўскае змяшчэнне).
Фізічныя характарыстыкі
Памеры і параметры арбіты
Дадзеныя аб існаванні Глізэ 581 с і аб яе масе былі атрыманыя шляхам вымярэння радыяльнай хуткасці зорак (метад Доплера). Маса планеты вылічвалася па невялікім перыядычным перамяшчэнням Глізэ 581 вакол агульнага цэнтра масаў зоркі і планет. Паколькі такое «хістанне» зоркі Глізэ 581 з'яўляецца агульным вынікам уплыву усіх планет у сістэме, то вылічэнне масы Глізэ 581 с залежала ад прысутнасці іншых планет. Выкарыстоўваючы вядомую мінімальную масу раней выяўленай Глізэ 581 b і прымаючы да ўвагі існаванне Глізэ 581 d было вылічана, што Глізэ 581 с прыкладна ў 5 разоў больш масіўная за Зямлю.
Метад, які прымянілі падчас выяўлення планеты, не дазваляе вымераць яе радыюс, пагэтаму адзнакі радыюса планеты пакуль заснаваныя на меркаваннях. Калі гэта скалістая планета з вялікім металічным ядром, то яе радыюс прыкладна на 50 % большы за радыюс Зямлі. Калі ж Глізэ 581 с ледзяная ці вадзяністая планета-акіян, то яе памеры павінны складаць трохі меньш за 2 памеры Зямлі. Рэальныя памеры знаходзяцца паміж двумя прэдзеламі, вылічанымі для мадэляў, якія апісаныя вышэй. Зыходзячы з гэтага, сіла цяжару на паверхні экзапланеты складае прыкладна 1,6 g.
Перыяд абарачэння («год») глізэ 581 с складае 13 зямных дзён[1]. Планета знаходзіцца на адлегласці 11 млн км ад зоркі (тады як Зямля, для параўнання, знаходзіцца на адлегласці 150 млн км ад Сонца. У выніку, нягледзячы на тое, што зорка Глізэ 581 амаль у тры разы меней за нашае Сонца, на небе планеты яе роднае сонца аыглядае ў 20 разоў большым за нашае.
З-за набліжанасці да зоркі, на Глізэ 581 с уздзейнічаюць прыліўныя сілы, і яна можа быць павёрнутай да зоркі заўсёды адным бокам альбо абарачацца ў рэзанансе (як, напрыклад, Меркурый).
Тэмпература і паверхня
Ведаючы свяцімасць зоркі Глізэ 581 і ўлічваючы адлегласць ад яе, можна вылічыць верагодную тэмпературу паверхні Глізэ 581 с. Так, калі альбеда (адбіткавая магчымасць паверхні) блізкая да альбеда Венеры (0,65), то тэмпература паверхні павінна складаць каля +3-5 °С. Пры зямным альбеда (0,36) сярэдняя тэмператра экзапланеты павінна быць каля +40 °C. Фактычная тэмпература на паверхні таксама залежыць ад уласцівасцяў планятарнай атмасферы. Згодна з мадэлямі лічыцца, што Глізэ 581 с мае атмасферу, але з чаго яна складаецца і якія яе ўласцівасці, пакуль сказаць нельга. Чакаецца, што рэальныя сярэднія тэмпературы на планеце дастаткова высокія, напрыклад, адпаведныя вылічэнні для «зямной» атмасферы дае сярэднюю тэмпературу ў +17 °C. Пры гэтым існуе магчымасць таго, што планета пры сваёй масе валодае магутнай атмасферай з высокай канцэнтрацыяй метану і вуглякіслага газу і тэмпература на паверхні намнога ваышэй (да 100 °C) з-за парніковага эфекту, як на Венеры.
Глізэ 581 с знаходзіцца ў межах так званай «зоны жыцця», гэта значыць, на ёй магла б існаваць вадкая вада. Тым не менш, на дадзены момантняма прамых доказаў існавання на ёй вадкай паверхні. Метад спектральнага аналізу мог бы дапамагчы (як у выпадку з HD 209458 b у пошуках слядоў вадзяной пары, але толькі у тым выпадку, калі Глізэ 581 спраходзіць непасрэдна па лініі позірку паміж сваёй зоркай і нашай планетай, што на дадзены момант не вызначана.
Будучыя даследаванні
Паводле сваіх параметраў і умоў Глізэ 581 с уяўляе вялікі інтарэс для будучых даследаванняў. Гэта адна з вельмі «каштоўных» знаходак сярод экзапланет. Выказваюцца меркаванні, што дадзеная планета ў далёкай перспектыве, тэарэтычна, можа быць важным аб'ектам будучых касмічных міжзорных місій.
Цікавыя факты
Песня эстонскай поп-спявачкі Лаўры Пыльдверэ «581 C» з альбому «Muusa» была інспірыравана планетай Глізэ 581 с. Песня атрымала тытур Радыё-хіт году на Штогадовай прэміі эстонскай поп-музыкі[2].
Гл. таксама
Спасылкі
- Энцыклапедыя пазасонечных планет (The Extrasolar Encyclopaedia)
- Первая пригодная для жизни планета найдена у красной звезды
- Соседка Суперземли может быть обитаема
- Поразительные экзопланеты
- Учёных обрадовало тепло пригодной для жизни планеты
Зноскі
- ↑ New 'super-Eart' found en space. BBC News (25 красавіка 2007). Архівавана з першакрыніцы 25 лютага 2012. (англ.)
- ↑ Kundle Plaat
