Яйцо: Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др JerzyKundrat перанёс старонку Яйка у Яйцо: біялагічны тэрмін
Няма тлумачэння праўкі
Радок 1: Радок 1:
[[Image:White chicken egg square.jpg|thumb|200px|Курынае яйка]]
[[Image:White chicken egg square.jpg|thumb|200px|Курынае яйка]]
[[Image:Nile crocodile eggs.jpg|thumb|200px|Яйкі кракадзіла]]
[[Image:Nile crocodile eggs.jpg|thumb|200px|Яйкі [[кракадзіл]]а]]
'''Яйка''', таксама '''аацыт''', — яйкаклетка альбо зародкавая форма [[Жывёлы|жывёл]]. Памеры яйкаклетак могуць вельмі вагацца: яйкаклетка [[Мышыныя|мышкі]] мае дыяметр прыблізна 0,06 мм, дыяметр яйка [[Афрыканскі страус|афрыканскага страуса]] можа дасягаць 15—18 см.
'''Яйцо''', таксама '''аацыт''' — жаночая палавая клетка ([[яйцаклетка]]) альбо зародкавая форма [[Жывёлы|жывёл]].<ref>Яйцы [[расліны|раслін]] часцей называюць [[яйцаклетка]]й.</ref>

Высокаспецыялізаваная [[клетка]], якая мае пажыўныя рэчывы, неабходныя для развіцця [[зародак|зародка]] і засцерагальныя яйцавыя абалонкі. Фарміруецца ў [[яечнікі|яечніках]]. У большасці відаў жывёл яйцо акруглай ці авальнай формы, звычайна нерухомае або маларухомае, памеры ад 7 мкм (у некаторых перапончатакрылых) да 22 см (у селядцовай акулы).<ref>Яйкаклетка [[Мышыныя|мышкі]] мае дыяметр прыблізна 0,06 мм, дыяметр яйка [[Афрыканскі страус|афрыканскага страуса]] можа дасягаць 15—18 см.</ref> Чалавечая яйцаклетка мае памеры прыкладна 89—91 мкм [[мікрон|мкм]].

У [[насякомыя|насякомых]], [[галаваногія малюскі|галаваногіх малюскаў]] форма яец падоўжаная. У прымітыўных шматклетачных жывёл ([[губкі]], некаторыя [[кішачнаполасцевыя]]) яйцо не мае вызначанай формы і здольнае да амёбападобных рухаў. Ядро яйца знаходзіцца ў багатай пажыўнымі рэчывамі [[цытаплазма|цытаплазме]] (''ааплазме''), якая забяспечвае пачатак развіцця [[зародак|зародка]]. У [[жаўток|жаўтку]] яйца рэзервовыя бялкі і тлушчападобныя рэчывы. Яйцы [[рыбы|рыб]], [[малюскі|малюскаў]], [[ігласкурыя|ігласкурых]] і іншых жывёл называюць [[ікра|ікрой]]. У [[земнаводныя|земнаводных]], рыб развіццё яец адбываецца ў вадзе.

[[Паўзуны]] адкладваюць яйкі, пакрытыя скурыстай шкарлупінай, [[птушкі]] — вапняковай шкарлупінай, пад якой размяшчаецца абалонка. На тупым канцы яйка ёсць паветраная камера, якая адыгрывае ролю запасной прасторы пры змене аб'ёму бялка пад уздзеяннем тэмпературы і для першага ўдыху птушаняці. Шарападобны жаўток у цэнтры яйка падтрымліваецца шнурамі-халазамі, якія прымацоўваюцца да ўнутранай шкарлупіннай абалонкі, і складаецца з канцэнтрычных слаёў жоўтага жаўтка, паміж якімі размяшчаюцца тонкія слаі белага жаўтка. На паверхні жаўтка знаходзіцца зародак. Да жаўтка прылягае слой шчыльнага бялка, вакол якога знаходзіцца вадкі бялок. Маса яйца птушак найбольшая ў вывадкавых птушак (у страуса да 2,5 кг), меншая ў птушанятных птушак (у калібры з гарошыну).

Яйкі птушак і рыб (ікру) спажываюць у ежу.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* ''Кірыленка Л., Самусенка Э.'' Яйцо // {{Крыніцы/БЭ|18-1}}


== Гл. таксама ==
== Гл. таксама ==
{{commonscat|Eggs}}
{{commonscat|Eggs}}

* [[Гогаль-могаль]]
* [[Сусветны дзень яйка]]
* [[Яйцаклетка]]
* [[Яйцаклетка]]
* [[Яйка, ежа]]
* [[Яйка, ежа]]
Радок 13: Радок 23:
* [[Аагенез]]
* [[Аагенез]]
* [[Стагадовае яйка]]
* [[Стагадовае яйка]]
* [[Гогаль-могаль]]
* [[Сусветны дзень яйка]]


[[Катэгорыя:Біялогія развіцця]]
[[Катэгорыя:Біялогія развіцця]]

Версія ад 16:14, 14 студзеня 2017

Курынае яйка
Яйкі кракадзіла

Яйцо, таксама аацыт — жаночая палавая клетка (яйцаклетка) альбо зародкавая форма жывёл.[1]

Высокаспецыялізаваная клетка, якая мае пажыўныя рэчывы, неабходныя для развіцця зародка і засцерагальныя яйцавыя абалонкі. Фарміруецца ў яечніках. У большасці відаў жывёл яйцо акруглай ці авальнай формы, звычайна нерухомае або маларухомае, памеры ад 7 мкм (у некаторых перапончатакрылых) да 22 см (у селядцовай акулы).[2] Чалавечая яйцаклетка мае памеры прыкладна 89—91 мкм мкм.

У насякомых, галаваногіх малюскаў форма яец падоўжаная. У прымітыўных шматклетачных жывёл (губкі, некаторыя кішачнаполасцевыя) яйцо не мае вызначанай формы і здольнае да амёбападобных рухаў. Ядро яйца знаходзіцца ў багатай пажыўнымі рэчывамі цытаплазме (ааплазме), якая забяспечвае пачатак развіцця зародка. У жаўтку яйца рэзервовыя бялкі і тлушчападобныя рэчывы. Яйцы рыб, малюскаў, ігласкурых і іншых жывёл называюць ікрой. У земнаводных, рыб развіццё яец адбываецца ў вадзе.

Паўзуны адкладваюць яйкі, пакрытыя скурыстай шкарлупінай, птушкі — вапняковай шкарлупінай, пад якой размяшчаецца абалонка. На тупым канцы яйка ёсць паветраная камера, якая адыгрывае ролю запасной прасторы пры змене аб'ёму бялка пад уздзеяннем тэмпературы і для першага ўдыху птушаняці. Шарападобны жаўток у цэнтры яйка падтрымліваецца шнурамі-халазамі, якія прымацоўваюцца да ўнутранай шкарлупіннай абалонкі, і складаецца з канцэнтрычных слаёў жоўтага жаўтка, паміж якімі размяшчаюцца тонкія слаі белага жаўтка. На паверхні жаўтка знаходзіцца зародак. Да жаўтка прылягае слой шчыльнага бялка, вакол якога знаходзіцца вадкі бялок. Маса яйца птушак найбольшая ў вывадкавых птушак (у страуса да 2,5 кг), меншая ў птушанятных птушак (у калібры з гарошыну).

Яйкі птушак і рыб (ікру) спажываюць у ежу.

Зноскі

  1. Яйцы раслін часцей называюць яйцаклеткай.
  2. Яйкаклетка мышкі мае дыяметр прыблізна 0,06 мм, дыяметр яйка афрыканскага страуса можа дасягаць 15—18 см.

Літаратура

Гл. таксама