Крывалессе: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
→Заўвагі: афармленне |
дапаўненне\ |
||
Радок 1: | Радок 1: | ||
[[Файл:Chugach2.jpg|справа|міні|400x400пкс|Субальпійскае крывалессе. Хрыбет [[Чугачские горы|Чугач]], [[Штат Аляска|Аляска]], [[Злучаныя Штаты Амерыкі|ЗША]]]] |
[[Файл:Chugach2.jpg|справа|міні|400x400пкс|Субальпійскае крывалессе. Хрыбет [[Чугачские горы|Чугач]], [[Штат Аляска|Аляска]], [[Злучаныя Штаты Амерыкі|ЗША]]]] |
||
'''Крывалессе''' |
'''Крывалессе''' — тып [[Лес|лесу]], для якога характэрныя невысокія (да 10 м<ref name="БФС">{{кніга|аўтар=Блинова К. Ф. и др.|частка=Криволесье|загаловак=Ботанико-фармакогностический словарь: Справ. пособие|спасылка=http://herba.msu.ru/shipunov/school/books/botaniko-farmakognost_slovar1990.djvu|адказны=Под ред. К. Ф. Блиновой, Г. П. Яковлева|месца={{М}}|выдавецтва=Высш. шк.|год=1990|старонкі=76|isbn=5-06-000085-0}}</ref>) скрыўленыя (а часам і скручаныя [[Спіраль|спіраллю]]) [[Дрэва|дрэвы]] і [[куст]]ы, якія нярэдка сцелюцца з узнімальнымі ўверх галінамі. |
||
Субальпійскія крывалессі, адыгрываючы істотную ролю ў рэжыме многіх рэк, маюць водаахоўнае значэнне. |
Субальпійскія крывалессі, адыгрываючы істотную ролю ў рэжыме многіх рэк, маюць водаахоўнае значэнне. |
||
Радок 9: | Радок 9: | ||
Дрэвы не толькі перакрыўляюцца ў падветраны бок, але і развіваюць свае галіны толькі на гэтым баку, так як маладыя [[Парастак|парасткі]] з наветранага боку гінуць ад высушвальнага дзеянні ветру; у выніку атрымліваюцца крывыя дрэвы з аднабокай кронай. |
Дрэвы не толькі перакрыўляюцца ў падветраны бок, але і развіваюць свае галіны толькі на гэтым баку, так як маладыя [[Парастак|парасткі]] з наветранага боку гінуць ад высушвальнага дзеянні ветру; у выніку атрымліваюцца крывыя дрэвы з аднабокай кронай. |
||
Да крывалесся можна аднесці і ''стланікі'' |
Да крывалесся можна аднесці і ''стланікі'' — формы дрэў і кустоў, якія сцелюцца па паверхні: усе непрыхаваныя зімой снегам галінкі адміраюць, і дрэвы атрымліваюць нізкую, крывую, як бы абрэзаную на ўзроўні снегавога покрыва форму. |
||
Крывалессі звычайна сустракаюцца каля межаў распаўсюджвання лясоў, у раўнінных і горных [[Лесатундра|лесатундрах]]<ref name="БФС">{{книга|автор=Блинова К. Ф. и др.|часть=Криволесье|заглавие=Ботанико-фармакогностический словарь: Справ. пособие|ссылка=http://herba.msu.ru/shipunov/school/books/botaniko-farmakognost_slovar1990.djvu|ответственный=Под ред. К. Ф. Блиновой, Г. П. Яковлева|место={{М}}|издательство=Высш. шк.|год=1990|страницы=76|isbn=5-06-000085-0}}</ref>. |
Крывалессі звычайна сустракаюцца каля межаў распаўсюджвання лясоў, у раўнінных і горных [[Лесатундра|лесатундрах]]<ref name="БФС">{{книга|автор=Блинова К. Ф. и др.|часть=Криволесье|заглавие=Ботанико-фармакогностический словарь: Справ. пособие|ссылка=http://herba.msu.ru/shipunov/school/books/botaniko-farmakognost_slovar1990.djvu|ответственный=Под ред. К. Ф. Блиновой, Г. П. Яковлева|место={{М}}|издательство=Высш. шк.|год=1990|страницы=76|isbn=5-06-000085-0}}</ref>. |
||
Крывалессі, характэрныя для [[Субальпійскі пояс|субальпійскага пояса]], пачынаюцца на вышыні ад 1500 |
Крывалессі, характэрныя для [[Субальпійскі пояс|субальпійскага пояса]], пачынаюцца на вышыні ад 1500 м над [[Узровень мора|узроўнем мора]]. Як правіла, дрэвы ў крывалессі не прамыя, а [[Шабля|шаблепадобныя]], іх [[Ствол дрэва|ствалы]] ў [[Камель|комлевай]] частцы бываюць выгнутыя ўніз па [[Схіл|схіле]]. Такая форма ствала дазваляе дрэвам вытрымліваць [[Лавіна|лавінны]] напор снегу, «перакідаючы» яго праз сябе. |
||
Субальпійскія крывалессі, адыгрываючы істотную ролю ў рэжыме многіх рэк, маюць водаахоўнае значэнне. |
Субальпійскія крывалессі, адыгрываючы істотную ролю ў рэжыме многіх рэк, маюць водаахоўнае значэнне. |
||
Радок 20: | Радок 20: | ||
Відавы склад крывалессяў моцна адрозніваецца. |
Відавы склад крывалессяў моцна адрозніваецца. |
||
У [[Паўночная Еўропа|Паўночнай Еўропе]] гэта звычайна {{bt-bellat|бяроза|Betula}} і {{bt-bellat|хвоя|Pinus}}, у [[Альпы|Альпах]] і на [[Балканы|Балканах]] |
У [[Паўночная Еўропа|Паўночнай Еўропе]] гэта звычайна {{bt-bellat|бяроза|Betula}} і {{bt-bellat|хвоя|Pinus}}, у [[Альпы|Альпах]] і на [[Балканы|Балканах]] — {{bt-bellat||Pinus mugo}}, на [[Каўказ]]е — {{bt-bellat|бук|Fagus}}, {{bt-bellat|дуб|Quercus}}, {{bt-bellat||Quercus pontica}}, {{bt-bellat||Betula medwediewii}}, {{bt-bellat||Betula litwinowii}}, {{bt-bellat|чаромха звычайная|Prunus padus}}, у [[Заходняя Сібір|Заходняй Сібіры]] — {{bt-bellat|елка|Picea}}, ва [[Усходняя Сібір|Усходняй Сібіры]] — {{bt-bellat|лістоўніца|Larix}}, на [[Камчатка|Камчатцы]] — {{bt-bellat|бяроза Эрмана|Betula ermanii}}, {{bt-bellat||Pinus pumila}} і {{bt-bellat|вольха|Alnus}}. |
||
У прыакіянічных раёнах — у прыватнасці, у [[Фенаскандыя|Фенаскандыі]] — сустракаюцца так званыя [[бярозавыя крывалессі]], у якіх пераважае Бяроза Чарапанава ({{bt|Betula pubescens|subsp=tortuosa}}, [[syn.]] {{bt|Betula pubescens|subsp=czerepanovii}} — падвід {{bt-bellat|Бяроза пушыстая{{!}}Бярозы пушыстай|Betula pubescens}}<ref>{{КЭ|Березовые криволесья|1|321|спасылка=http://ke.culture51.ru/Berezovie-krivolesya-p648.html}}</ref>. |
|||
У [[падлесак|падлеску]] горнага крывалесся сустракаюцца [[ядловец|ядлоўцы]] ({{bt-bellat||Juniperus communis depressa}}, {{bt-bellat||Juniperus sabina}}, {{bt-bellat||Juniperus oblonga}}), [[рададэндран]]ы і іншыя прадстаўнікі сямейства [[верасовыя]], [[вярба|вярбы]]. |
|||
На [[Паўночны Каўказ|Паўночным Каўказе]] горныя бярозавыя крывалессі складаюцца пераважна з {{bt-bellat||Betula litwinowii}}; у бярозавых крывалессях тут таксама сустракаюцца таксама {{bt-bellat|чаромха звычайная|Prunus padus}}, {{bt-bellat|брэднік|Salix caprea}}, {{bt-bellat||Salix kusnetzowii}}, {{bt-bellat||Rhododendron caucasicum}}<ref>[http://kmvline.ru/tsey/flora.php ''Амирханов А. М. и др.'' Цейское ущелье. Растительный мир]{{V|27|1|2011}}</ref>. |
|||
== Гл. таксама == |
|||
* [[П'яны лес]] |
|||
* [[Рэдкалессе]] |
|||
{{зноскі}} |
{{зноскі}} |
||
== Спасылкі == |
|||
* {{З ВСЭ|загаловак=Криволесье}} |
|||
* {{ВТ-ЭСБЕ|Криволесье}}{{V|27|1|2011}} |
|||
* [http://www.ecosystema.ru/07referats/slovgeo/379.htm Криволесье в Географическом словаре на сайте Экосистема]{{V|27|1|2011}} |
|||
{{Botanics-stub}} |
|||
[[Катэгорыя:Біёмы]] |
[[Катэгорыя:Біёмы]] |
Версія ад 13:48, 30 студзеня 2017
Крывалессе — тып лесу, для якога характэрныя невысокія (да 10 м[1]) скрыўленыя (а часам і скручаныя спіраллю) дрэвы і кусты, якія нярэдка сцелюцца з узнімальнымі ўверх галінамі.
Субальпійскія крывалессі, адыгрываючы істотную ролю ў рэжыме многіх рэк, маюць водаахоўнае значэнне.
Агульная інфармацыя
Узнікненне крывалесся звычайна звязана з моцнымі вятрамі, багатымі снегападамі і іншымі неспрыяльнымі фактарамі, з-за якіх расліны жывуць на фізіялагічнай мяжы, набываючы пачварны выгляд. Расліны зімуюць пад снегам у сагнутым стане, пасля ж раставання снегу галіны часткова выпростваюцца.
Дрэвы не толькі перакрыўляюцца ў падветраны бок, але і развіваюць свае галіны толькі на гэтым баку, так як маладыя парасткі з наветранага боку гінуць ад высушвальнага дзеянні ветру; у выніку атрымліваюцца крывыя дрэвы з аднабокай кронай.
Да крывалесся можна аднесці і стланікі — формы дрэў і кустоў, якія сцелюцца па паверхні: усе непрыхаваныя зімой снегам галінкі адміраюць, і дрэвы атрымліваюць нізкую, крывую, як бы абрэзаную на ўзроўні снегавога покрыва форму.
Крывалессі звычайна сустракаюцца каля межаў распаўсюджвання лясоў, у раўнінных і горных лесатундрах[1].
Крывалессі, характэрныя для субальпійскага пояса, пачынаюцца на вышыні ад 1500 м над узроўнем мора. Як правіла, дрэвы ў крывалессі не прамыя, а шаблепадобныя, іх ствалы ў комлевай частцы бываюць выгнутыя ўніз па схіле. Такая форма ствала дазваляе дрэвам вытрымліваць лавінны напор снегу, «перакідаючы» яго праз сябе.
Субальпійскія крывалессі, адыгрываючы істотную ролю ў рэжыме многіх рэк, маюць водаахоўнае значэнне.
Відавы склад
Відавы склад крывалессяў моцна адрозніваецца.
У Паўночнай Еўропе гэта звычайна бяроза (Betula) і хвоя (Pinus), у Альпах і на Балканах — Pinus mugo, на Каўказе — бук (Fagus), дуб (Quercus), Quercus pontica, Betula medwediewii, Betula litwinowii, чаромха звычайная (Prunus padus), у Заходняй Сібіры — елка (Picea), ва Усходняй Сібіры — лістоўніца (Larix), на Камчатцы — бяроза Эрмана (Betula ermanii), Pinus pumila і вольха (Alnus).
У прыакіянічных раёнах — у прыватнасці, у Фенаскандыі — сустракаюцца так званыя бярозавыя крывалессі, у якіх пераважае Бяроза Чарапанава (Betula pubescens subsp. tortuosa, syn. Betula pubescens subsp. czerepanovii — падвід Бярозы пушыстай (Betula pubescens)[2].
У падлеску горнага крывалесся сустракаюцца ядлоўцы (Juniperus communis depressa, Juniperus sabina, Juniperus oblonga), рададэндраны і іншыя прадстаўнікі сямейства верасовыя, вярбы.
На Паўночным Каўказе горныя бярозавыя крывалессі складаюцца пераважна з Betula litwinowii; у бярозавых крывалессях тут таксама сустракаюцца таксама чаромха звычайная (Prunus padus), брэднік (Salix caprea), Salix kusnetzowii, Rhododendron caucasicum[3].
Гл. таксама
Зноскі
- ↑ а б Блинова К. Ф. и др. Криволесье // Ботанико-фармакогностический словарь: Справ. пособие / Под ред. К. Ф. Блиновой, Г. П. Яковлева. — м: Высш. шк., 1990. — С. 76. — ISBN 5-06-000085-0. Памылка ў зносках: памылковы тэг
<ref>
; імя "БФС" вызначана некалькі разоў з розным зместам - ↑ Березовые криволесья // Кольская энциклопедия . В 5-и т. Т. 1. А — Д / Гл. ред. А. А. Киселёв. — Санкт-Петербург: ИС, 2008. — С. 321.
- ↑ Амирханов А. М. и др. Цейское ущелье. Растительный мир (Праверана 27 студзеня 2011)
Спасылкі
- Криволесье (руск.) — артыкул з Вялікай савецкай энцыклапедыі
- Криволесье // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907. (Праверана 27 студзеня 2011)
- Криволесье в Географическом словаре на сайте Экосистема (Праверана 27 студзеня 2011)