Фердынанд I Габсбург: Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др Спасылка
др →‎Спасылкі: вікіфікацыя, перанесена: {{ПА → {{Паслядоўнасць людзей (4), |т= → |спіс = (4), |ч= → |гады = (4), |пм= → |папярэ з дапамогай [[Project:AWB...
Радок 55: Радок 55:
{{Commons|Category:Ferdinand I, Holy Roman Emperor|выгляд=міні}}
{{Commons|Category:Ferdinand I, Holy Roman Emperor|выгляд=міні}}


{{Паслядоўнасць людзей
{{ПА
|т=[[Каралі Багеміі|Кароль Багеміі]]
|спіс = [[Каралі Багеміі|Кароль Багеміі]]
|ч=[[1526]]–[[1564]]
|гады = [[1526]]–[[1564]]
|пм=[[Людовік II Ягелон]]
|папярэднік = [[Людовік II Ягелон]]
|нм= [[Максіміліян II]]
|пераемнік = [[Максіміліян II]]
}}
}}
{{Паслядоўнасць людзей
{{ПА
|т=[[Каралі Венгрыі|Кароль Венгрыі]]
|спіс = [[Каралі Венгрыі|Кароль Венгрыі]]
|ч=[[1526]]–[[1564]]
|гады = [[1526]]–[[1564]]
|пм=[[Людовік II Ягелон]]
|папярэднік = [[Людовік II Ягелон]]
|нм= [[Максіміліян II]]
|пераемнік = [[Максіміліян II]]
}}
}}
{{Паслядоўнасць людзей
{{ПА
|т=[[Каралі Італіі|Кароль Італіі]]
|спіс = [[Каралі Італіі|Кароль Італіі]]
|ч=[[1556]]–[[1564]]
|гады = [[1556]]–[[1564]]
|пм=[[Карл V Габсбург]]
|папярэднік = [[Карл V Габсбург]]
|нм= [[Максіміліян II]]
|пераемнік = [[Максіміліян II]]
}}
}}
{{Паслядоўнасць людзей
{{ПА
|т=[[Імператары Свяшчэннай Рымскай імперыі|Імператар Свяшчэннай Рымскай імперыі]]
|спіс = [[Імператары Свяшчэннай Рымскай імперыі|Імператар Свяшчэннай Рымскай імперыі]]
|ч=[[1558]]–[[1564]]
|гады = [[1558]]–[[1564]]
|пм=[[Карл V Габсбург]]
|папярэднік = [[Карл V Габсбург]]
|нм= [[Максіміліян II]]
|пераемнік = [[Максіміліян II]]
}}
}}
{{Імператары Свяшчэннай Рымскай імперыі}}
{{Імператары Свяшчэннай Рымскай імперыі}}

Версія ад 20:10, 25 красавіка 2017

Фердынанд I
Ferdinand I.
Сцяг імператар Свяшчэннай Рымскай імперыі
1556 — 1564
Папярэднік Карл V
Пераемнік Максіміліян II
Сцяг Кароль Чэхіі
24 лютага 1527 — 25 ліпеня 1564
(пад імем Фердынанд I Габсбургскі)
Папярэднік Людовік II
Пераемнік Максіміліян II
Сцяг эрцгерцаг Аўстрыі
28 красавіка 1521 — 25 ліпеня 1564

Нараджэнне 10 сакавіка 1503(1503-03-10)
Алькале-дэ-Энарэс, Іспанія
Смерць 25 ліпеня 1564(1564-07-25) (61 год)
Вена, Свяшчэнная Рымская імперыя
Месца пахавання
Род Габсбургі
Бацька Філіп I Кастыльскі
Маці Хуана Вар'ятка
Жонка Ганна Ягелонка
Дзеці Лізавета, Максіміліян, Ганна, Фердынанд, Марыя, Магдалена, Катарына, Элеанора, Маргарыта, Іаан, Барбара, Карл, Урсула, Алена, Іаана
Веравызнанне Каталіцкая Царква
Дзейнасць арыстакрат, манарх, палітык
Узнагароды
ордэн Падвязкі рыцар ордэна Залатога руна
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Фердына́нд I Га́бсбург (10 сакавіка 150325 ліпеня 1564) — аўстрыйскі эрцгерцаг з 1521, кароль рымлян з 1531, імператар Свяшчэннай Рымскай імперыі з 1558.

Актыўны ўдзельнік барацьбы супраць княжацкай Рэфармацыі ў Германіi, якая падрывала пазіцыі імператарскай улады. Разам з тым, прыхільнік памяркоунай рэформы каталіцкай царквы, схіляўся да кампрамісу з пратэстантамі i гусітамі, на Трыдэнцкім саборы (1545—1563) спрабаваў дабіцца скасавання цэлібату i надання міранам права прычашчацца з чашы. Адзін з ініцыятарау заключэння Аўгсбургскага рэлігійнага міру 1555.

Палітыка

Як кіраўнік Аўстрыі, Багеміі і Каралеўскай Венгрыі, Фердынанд прыняў палітыку цэнтралізацыі і, агульнага з іншымі манархамі свайго часу, будаўніцтва абсалютнай манархіі. У 1527 ён выдаў канстытуцыю для сваіх спадчынных абласцей і ўсталяваў палітыку на аўстрыйскі лад у Прэсбургу для Венгрыі, у Празе для Багеміі, і ў Браславе для Сілезіі. Апазіцыя ў тых царствах вымусіла Фердынанда саступіць незалежнасць гэтых устаноў ад назірання Аўстрыйскім урадам (1559).

У 1547 войскі Багеміі, паўсталі супраць Фердынанда пасля таго, як ён загадаў, ім выступіць супраць нямецкіх пратэстантаў. Пасля захопу Прагі з дапамогай іспанскіх сіл яго брата Карла V, ён прыняў зваротныя меры, абмяжоўваючы прывілеі гарадоў Багеміі і ўстанаўліваючы новую бюракратыю каралеўскіх службовых асоб, для кіравання гарадскімі ўладамі. Фердынанд быў выступаў супраць пераўтварэнняў. Дапамагаў каталіцкай царкве весці вайну супраць пратэстанства. Напрыклад, у 1551 ён запрасіў езуітаў у Вену, і ў 1556 у Прагу. Нарэшце, у 1561 Фердынанд аднавіў Мітраполію Прагі, якая была папярэдне ліквідаваная з-за поспеху пратэстантаў. Фердынанд памёр у Вене, пахаваны ў Празе.

Фердынанд у беларускай гісторыі

Партрэт Ганны Ягелонкі. Марцін Кобер (1595)

На венскім кангрэсе 1515, у выніку дыпламатычнай місіi Мікалая Радзівіла (сына Мікалая Старога), які атрымаў за гэта тытул імперскага князя, дасягнутая дамоўленасць аб шлюбе Фердынанда з Ганнай Ягелонкай, дачкой чэшскага i вянгеpскага каpаля Уладзіслава Ягелона, унучкай Казіміpа (шлюб заключаны ў 1521), i аб магчымасці пераходу Чэхіi i Венгpыі ад Ягелонаў да Габсбургаў. Жыгімонт II Аўгуст быў двойчы (15431545 i з 1553) жанаты з дачкамі Фердынанда i Ганны Ягелонкі: Лізаветай (1526—1545) i Кацярынай (1533—1572), адным з ініцыятараў гэтых шлюбаў быў Мікалай Радзівіл Чорны. Пасля разгрома Венгрыі туркамі пры Мохачы ў 1526 i гібелі свайго швагра Людовіка II Ягелона Фердынанд абраны каpалём Чэхіi i Венгpыі, што выклікала серыю грамадзянскіх войн паміж прыхільнікамі яго i венгерскага магната Янаша Запальяі, таксама абранага венгерскім каралём i падтрыманага Польшчай. Жорстка падавіу рух за незалежнасць Чэхіi, спрыяў кансалідацыі спадчынных уладанняў аўстрыйскіх Габсбургаў у адзіны дзяржаўны комплекс. Карыстаўся папулярнасцю ў “сепаратысцкай” часткі беларуска-літоўскага грамадства, якая бачыла ў Габсбургах процівагу Польшчы. Яго паслы ў Вільні у 1528 адзначалі, што літоўскія паны-рада больш спрыяюць Габсбургам, чым палякі, апрача Канстанціна Астрожскага, які сімпатызаваў Запальяі. Выхадцы з ВКЛ непасрэдна ўдзельнічалі ў ваенных дзеяннях на баку Фердынанда, як, напрыклад, I. Перасветаў, які ў 1535 быў нават яго паслом да малдаўскага гаспадара Пятра Рарэша. У 1532 Iлья Астрожскі, насуперак рашэнням сойму ВКЛ, прапаноўваў Фердынанду выставіць уласныя ўзброеныя атрады для вайны з Турцыяй. У 15351539 у батанічным садзе Фердынанда ў Празе працаваў Ф. Скарына, па некаторых звестках, быў яго асабістым урачом. Шаблон:Літ

Спасылкі

Імператары Свяшчэннай Рымскай імперыі (да Атона I — «рымскія імператары») (800—1806)
800 814 840 843 855 875 877 881 887 891
   Карл I Людовік I  —  Лотар I Людовік II Карл II  —  Карл III  —    
891 894 898 899 901 905 915 924 962 973 983
   Гвіда Ламберт Арнульф  —  Людовік III  —  Берэнгар I  —  Атон I Атон II   
983 996 1002 1014 1024 1027 1039 1046 1056 1084 1105 1111 1125 1133 1137 1155
    —  Атон III  —  Генрых II  —  Конрад II  —  Генрых III  —  Генрых IV  —  Генрых V  —  Лотар II  —    
1155 1190 1197 1209 1215 1220 1250 1312 1313 1328 1347 1355 1378 1410
   Фрыдрых I Генрых VI  —  Атон IV  —  Фрыдрых II  —  Генрых VII  —  Людовік IV  —  Карл IV  —    
1410 1437 1452 1493 1508 1519 1530 1556 1564 1576 1612 1619 1637
   Жыгімонт Фрыдрых III Максіміліян I Карл V Фердынанд I Максіміліян II Рудольф II Маціяс Фердынанд II   
1637 1657 1705 1711 1740 1742 1745 1765 1790 1792 1806
   Фердынанд III Леапольд I Іосіф I Карл VI  —  Карл VII Франц I Іосіф II Леапольд II Франц II   

Каралінгі — Саксонская дынастыя — Салічная дынастыя — Гогенштаўфены — Вітэльсбахі — Габсбургі