Сцяпан Хусейнавіч Александровіч: Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Няма тлумачэння праўкі
Няма тлумачэння праўкі
Радок 6: Радок 6:
|Шырыня =
|Шырыня =
|Подпіс =
|Подпіс =
|Месца нараджэння = [[Горад Капыль|Капыль]]
|Месца нараджэння =
|Месца смерці =[[Горад Мінск|Мінск]]
|Месца смерці =
|Грамадзянства =
|Грамадзянства =
|Навуковая сфера = [[Літаратуразнаўства]], [[беларусазнаўства]]
|Навуковая сфера = [[Літаратуразнаўства]], [[беларусазнаўства]]
Радок 34: Радок 34:
У 1939 г. паступіў на філалагічны факультэт [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта]] і быў прызваны ў Чырвоную Армію. Удзельнік [[Вялікая Айчынная вайна 1941-1945|Вялікай Айчыннай вайны]]<ref name="БС"/>. Бег з нямецкага палону ([[Горад Крывы Рог|Крывы Рог]]) на Капыльшчыну. Быў партызанам.
У 1939 г. паступіў на філалагічны факультэт [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта]] і быў прызваны ў Чырвоную Армію. Удзельнік [[Вялікая Айчынная вайна 1941-1945|Вялікай Айчыннай вайны]]<ref name="БС"/>. Бег з нямецкага палону ([[Горад Крывы Рог|Крывы Рог]]) на Капыльшчыну. Быў партызанам.


Скончыў універсітэт у 1950 г<ref name="БС"/>. Выкладаў беларускую мову і літаратуру ў Наваельненскай сярэдняй школе Дзятлаўскага раёна і ў Навагрудку (1944—1953), у Мінскім бібліятэчным тэхнікуме (1953—1958). У 1959<ref name="БС"/>—1963 гг. — навуковы супрацоўнік Інстытута літаратуры Імя Янкі Купалы АН БССР. З 1963 г. — дацэнт, з 1974 г. — прафесар [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта]]<ref name="БС"/>.
Скончыў універсітэт у 1950 г<ref name="БС"/>. Выкладаў беларускую мову і літаратуру ў Наваельненскай сярэдняй школе Дзятлаўскага раёна і ў Навагрудку (1944—1953), у [[Мінскі бібліятэчны тэхнікум|Мінскім бібліятэчным тэхнікум]]е (1953—1958). У 1959<ref name="БС"/>—1963 гг. — навуковы супрацоўнік [[Інстытут літаратуры імя Янкі Купалы АН БССР|Інстытута літаратуры імя Янкі Купалы АН БССР]]. З 1963 г. — дацэнт, з 1974 г. — прафесар [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта]]<ref name="БС"/>.


Узнагароджаны ордэнамі Айчыннай вайны II ступені, Славы III ступені і медалямі. [[Заслужаны работнік культуры БССР]] (1984).
Узнагароджаны [[Ордэн Айчыннай вайны|ордэнамі Айчыннай вайны]] II ступені, [[ордэн Славы|Славы]] III ступені і медалямі. [[Заслужаны работнік культуры БССР]] (1984).


Памёр {{ДС|1|5|1986}} года. Пахаваны на [[Паўночныя могілкі, Мінск|Паўночных могілк]]ах пад [[Мінск]]ам<ref name="ЗП">{{крыніцы/ЗП|Мінск}}</ref>.
Памёр [[1 мая]] [[1986]] г у Мінску<ref>[http://kopyl-books.info/?page_id=325 Александровіч Сцяпан Хусейнавіч.]</ref>.


== Асноўныя навуковыя працы ==
== Асноўныя навуковыя працы ==

Версія ад 13:39, 15 чэрвеня 2017

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Александровіч.
Сцяпан Хусейнавіч Александровіч
Дата нараджэння 15 снежня 1921(1921-12-15)
Месца нараджэння
Дата смерці 1 мая 1986(1986-05-01) (64 гады)
Месца смерці
Месца пахавання
Грамадзянства
Род дзейнасці літаратуразнавец, перакладчык, краязнавец, літаратурны крытык, пісьменнік, публіцыст, літаратар
Навуковая сфера Літаратуразнаўства, беларусазнаўства
Месца працы Нацыянальная акадэмія навук Беларусі
Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт
Навуковая ступень доктар філалагічных навук
Навуковае званне прафесар
Альма-матар Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт
Член у
Узнагароды
Ордэн Айчыннай вайны 2 ступені
Ордэн Славы
Ордэн Славы

Сцяпан Александровіч (1921, Капыль — 1986, Мінск) — беларускі пісьменнік, літаратуразнаўца, крытык, краязнаўца. Доктар філалагічных навук, прафесар[1]. Член Саюза пісьменнікаў СССР з 1955 г.

Біяграфія

Нарадзіўся 15 снежня 1921 г. у гарадскім пасёлку Капыль Мінскай вобласці ў сям'і рабочага. Скончыў сярэднюю школу ў Капылі.

У 1939 г. паступіў на філалагічны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта і быў прызваны ў Чырвоную Армію. Удзельнік Вялікай Айчыннай вайны[1]. Бег з нямецкага палону (Крывы Рог) на Капыльшчыну. Быў партызанам.

Скончыў універсітэт у 1950 г[1]. Выкладаў беларускую мову і літаратуру ў Наваельненскай сярэдняй школе Дзятлаўскага раёна і ў Навагрудку (1944—1953), у Мінскім бібліятэчным тэхнікуме (1953—1958). У 1959[1]—1963 гг. — навуковы супрацоўнік Інстытута літаратуры імя Янкі Купалы АН БССР. З 1963 г. — дацэнт, з 1974 г. — прафесар Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта[1].

Узнагароджаны ордэнамі Айчыннай вайны II ступені, Славы III ступені і медалямі. Заслужаны работнік культуры БССР (1984).

Памёр 1 мая 1986 года. Пахаваны на Паўночных могілках пад Мінскам[2].

Асноўныя навуковыя працы

Даследаваў гісторыю беларускай літаратуры XIX—XX стагоддзяў, развіццё нацыянальнага кнігадрукавання і перыядычнага друку, літаратурныя сувязі, у тым ліку беларуска-ўкраінскія. Аляксандровіч надаваў значную ролю вывучэнні творчасці Тараса Шаўчэнкі. Яму належаць артыкулы «Т. Шаўчэнка і Янка Купала», « Тарас Шаўчэнка і Беларусь»(абедзве — 1958), «Любоў Беларусі»(1964) і іншыя.

Даследаваў гісторыю беларускай літаратуры ў міжславянскім беларуска-балтыйскім і агульнаеўрапейскім гістарычна-культурным кантэксце. У працы «Пуцявіны роднага слова» (1971) прааналізаваў працэс станаўлення новай беларускай літаратуры ў 2-й палове XIX — пачатку XX ст. паралельна з зараджэннем і развіццём нацыянальнага кнігадрукавання і перыёдыкі[1]. Узнавіў цэласную карціну беларускіх перыядычных выданняў і выдавецкіх суполак, таварыстваў, паказаў іх ролю ў ідэйна-мастацкім і жанравым росце айчыннай славеснасці, сталенні нацыянальнага тэатра, музыкі, журналістыкі, у паглыбленым вывучэнні фальклору, этнаграфіі і ўсёй культуры Беларусі. У кнізе «Вальнадумца з-пад Нясвіжа Аляксандр Незабытоўскі» (1975) раскрыў малавядомыя падзеі з гісторыі беларуска-польскіх літаратурных і грамадска-палітычных сувязяў у 1840-я гады.

Адмысловыя распрацоўкі прысвяціў жыццю і дзейнасці Ф. Скарыны, гісторыі народніцкага «Гомана», газетам «Наша доля» і «Наша ніва», сувязям Янкі Купалы з польскай літаратурай і інш. Вывучаў літаратурна-гістарычную біяграфію Цішкі Гартнага (З. Жылуновіча). Для створаных С. Александровічам літаратурных партрэтаў пісьменнікаў П. Багрыма, Ф. Савіча, Ф. Багушэвіча, Каруся Каганца, Янкі Купалы, Якуба Коласа, Цёткі, Змітрака Бядулі, Кузьмы Чорнага і іншых уласцівы глыбокі гістарызм, жыццёвая праўдзівасць.

Дзейсна прычыніўся да ўзбагачэння крыніцазнаўчай і тэксталагічнай базы па гісторыі беларускай літаратуры. Надаваў прынцыповае значэнне метадалогіі даследаванняў, палемізаваў з некаторымі расійскімі і польскімі аўтарамі за іх антыгістарычны падыход да паняццяў «Русь», «рускі», «Літва», «літоўскі», штучнае атаясамліванне з расійскай або літоўскай культурай здабыткаў уласна беларускай культуры, дасягнутых пад гэтымі назвамі ў розныя эпохі[3].

  • Александровіч, С. Х. Незабыўнымі сцежкамі. — 2-е выд. дап. і дапрац. / С. Х. Александровіч. — Мінск : Вучпедвыд БССР, 1962. — 221 с.
  • Александровіч, С. Х. Па слядах паэтычнай легенды / С. Х. Александровіч. — Мінск : Народная асвета, 1965. — 175 с.
  • Александровіч, С. Х. Тут зямля такая. — 2-е выд. дап. і дапрац. / С. Х. Александровіч. — Мінск : Народная асвета, 1985. — 256 с.
  • Александровіч, С. Х. Вальнадумца з-пад Нясвіжа Аляксандр Незабытоўскі : З гісторыі беларуска-польскіх літаратурных і грамадска-палітычных сувязей у 40-гады XIX стагоддзя / С. Х. Александровіч. — Мінск : Выд-ва БДУ імя У. І. Леніна, 1975. — 119 с.
  • Александровіч, С. Х. Старонкі братняй дружбы : Артыкулы пра літаратурныя сувязі / С. Х. Александровіч. — Мінск : Дзяржвыд БССР, 1960. — 220 с.
  • Александровіч, С. Х. Гісторыя і сучаснасць : Літаратурна-крытычныя артыкулы / С. Х. Александровіч. — Мінск : Беларусь, 1968. — 255 с.
  • Александровіч, С. Х. Кнігі і людзі : Даследаванні, архіўныя знаходкі, успаміны, эсэ / С. Х. Александровіч. — Мінск : Мастацкая літаратура, 1976. — 207 с.
  • Александровіч, С. Х. Пуцявіны роднага слова : Праблемы развіцця беларускай літаратуры і друку другой паловы XIX — пачатку XX ст. / С. Х. Александровіч. — Мінск : БДУ, 1971. — 247 с.
  • Александровіч, С. Х. Слова — багацце : Літаратурна-крытычныя артыкулы / С. Х. Александровіч. — Мінск : Мастацкая літаратура, 1981. — 414 с.

Адзін з аўтараў «Гісторыі беларускай савецкай літаратуры» (1964) і складальнікаў хрэстаматый «Беларуская літаратура XIX стагоддзя» (1971), «Беларуская літаратура XIX-пачатку XX ст.: Хрэстаматыя крытычных матэрыялаў» (1978), «Публицистика белорусских народников : Нелегальные издания белорусских народников (1881—1884)» (1983), «Успаміны пра Цішку Гартнага» (1984).

Падрыхтаваў да выдання творчую спадчыну Ф. К. Багушэвіча, К. Каганца, А. Паўловіча, Цёткі[1].

Літаратурныя творы

Дэбютаваў у друку ў 1946 годзе[1]. Пісаў навукова-папулярныя і публіцыстычныя нарысы, мастацкія біяграфіі.

  • Александровіч, С. Х. Ад роднае зямли : Аповесць пра маленства і юнацтва Я. Коласа / С. Х. Александровіч. — Мінск : Дзяржвыд БССР, 1962. — 236 с.
  • Александровіч, С. Х. На шырокі прастор : Старонкі жыцця Якуба Коласа / С. Х. Александровіч. — Мінск : Мастацкая літаратура, 1972. — 429 с.
  • Александровіч, С. Х. Крыжавыя дарогі : Аповесць пра Якуба Коласа / С. Х. Александровіч. — Мінск : Мастацкая літаратура, 1985. — 333 с.
  • Александровіч, С. Х. Далёкія зарніцы / С. Х. Александровіч. — Мінск : Беларусь, 1967. — 208 с.

Узнагароды

Узнагароджаны Ганаровай Граматай Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР.

Узнагароджваўся ордэнамі Айчыннай вайны II ступені, Славы III ступені, медалямі.

Зноскі

  1. ↑ а б в г д е ё ж т. 5. Биографический справочник. Мн: Издательство «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. 29 с.
  2. ↑ Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі / АН БССР. Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; Рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1988. — Мінск. — 333 с.: іл. — ISBN 5-85700-006-8.
  3. ↑ Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Мінска. У 4 кн. Кн. 2-я. — Мн.: БЕЛТА, 2002. С. 552

Літаратура

  • Александровіч Сцяпан Хусейнавіч // Беларуская энцыклапедыя : У 18 т. — Т. 1 : А — Аршын. — Мн., 1996. — С. 240.
  • Александровіч Сцяпан Хусейнавіч // Беларускія пісьменнікі : Біябібліяграфічны слоўнік : У 6 т. — Т. 1. — Мн., 1992. — С. 65 — 69.
  • Беларускія пісьменнікі (1917—1990) : Даведнік / Склад. А. К. Гардзіцкі. — Мінск : Мастацкая літаратура, 1994. — С. 14.
  • Гурыновіч, У. Пісьменнік і вучоны : [Творчы шлях Сцяпана Александровіча] / У. Гурыновіч // Слава працы. — 1986. — 16 снеж.
  • Лойка, А. Нястомны даследчык слова роднага : [Даследчыцкія пошукі Александровіча] / А. Лойка // ЛІМ. — 1986. — С. 15.
  • Марціновіч, А. Улюблёны ў слова : [Пра жыццё і творчасць С. Х. Александровіча] / А. Марціновіч // Нар. газета. — 1996. — 12 сак.
  • Янушкевіч, Я. Даследчык роднай літаратуры : [Развагі пра творчасць С. Александровіча] / Я. Янушкевіч // Роднае слова. — № 11. — 1996. — С. 30 — 48.
  • Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Мінска. У 4 кн. Кн. 2-я. — Мн.: БЕЛТА, 2002. С. 552

Спасылкі

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Сцяпан_Хусейнавіч_Александровіч&oldid=2658063"