Улада: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія]

[дагледжаная версія]

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

Лінейны

Версія ад 11:37, 29 красавіка 2018

Ула́да — здольнасць і магчымасць для індывіда або пэўнай групы ажыццяўляць сваю волю, аказваць уздзеянне на характар і кірунак дзейнасці, паводзіны іншых людзей, незалежна ад іх згоды або нязгоды. Ажыццяўляецца праз эканамічныя, ідэалагічныя і арганізацыйна-прававыя механізмы, а таксама з дапамогай прымусу, аўтарытэту, традыцый і г.д. Улада забяспечвае правапарадак, прызнаны ў дадзеным грамадстве.

Крыніцы і метады рэалізацыі ўлады

Існуе цэлы шэраг крыніц улады. Агульнапрыэнанай крыніцай з'яўляецца сіла, таму ў свядомасці многіх людзей улада атаясамліваецца з насіллем. Да істотных крыніц улады адносяцца таксама здольнасці асобы канкрэтнага лідара, багацце і грамадскае становішча носьбітаў улады, іх веды і валоданне інфармацыяй.

Джын Шарп вылучае наступныя неабходныя крыніцы палітычнай улады:

Пашана. Упэўненасць у законным і маральным доўгу падпарадкоўвацца.
Людзі. Колькасць і значнасць асоб, якія падначальваюцца, супрацоўнічаюць і дапамагаюць.
Дасведчанасць. Веды аб выкананні дзеянняў людзьмі, якія супрацоўнічаюць.
Нярэчыўны ўплыў. Душэўны прымус да падпарадкавання і дапамогі.
Рэчыўныя сродкі. Кіраванне і доступ да маёмасці, прыродных багаццяў, грошай, гаспадарчага ладу, сродкаў сувязі і перавозу.
Гвалт. Неабходныя для кіравання пакаранні і пагрозы супраць непакорных і тых, хто адмаўляецца супрацоўнічаць^[1].

Сярод метадаў рэалізацыі ўлады асаблівае месца займае фізічны і псіхічны прымус. Першы заключаецца ў прамым навязванні сацыяльным суб'ектам пэўнага кшталту паводзін, другі — гэта пагроза ім негатыўнымі вынікамі ў выпадку ўхілення ад навязваемых паводзін. Носьбіты ўлады выкарыстоўваюць таксама прыёмы пераканання і заахвочвання, уздзеяння аўтарытэтам і г.д.

Віды ўлады

У сучасным грамадстве сярод адпаведных інструментаў і прыёмаў уладарання вылучаюць некалькі відаў улады: палітычная, эканамічная, сацыяльная, бацькоўская, культурна-інфармацыйная.

Найбольш важная сярод іх палітычная ўлада як рэальная здольнасць класа, сацыяльнай групы або індывіда праводзіць сваю волю, якая вызначаецца аб'ектыўнымі патрэбнасцямі і інтарэсамі, з дапамогай прававых палітычных норм і спецыяльнага інстытута — дзяржавы. Палітычная ўлада выконвае толькі ўласцівыя ёй функцыі — кіраванне грамадствам, падтрыманне парадку і стабільнасці, дасягненне грамадскай згоды, рэгуляванне паводзін людзей, выяўленне, абмежаванне і вырашэнне канфліктаў і да т.п. Для ажыццяўлення гэтых функцый палітычная ўлада афармляецца ў пэўныя дзяржаўныя і палітычныя структуры. Найважнейшым пытаннем палітычнай улады з'яўляецца раздзяленне яе на выканаўчую, заканадаўчую і судовую^[2].

Зноскі

↑ Джын Шарп. Неабходныя крыніцы палітычнай улады // Ад дыктатуры да дэмакратыі. — Бостан: Інстытут імя Альберта Энштэйна, 2005. — С. 19-20. — 64 с.
↑ Ігар Катляроў. Улада // Беларуская энцыклапедыя ў 18 тамах / Генадзь Пашкоў. — Мінск: Беларуская энцыклапедыя, 2003. — Т. 16. — С. 210. — 576 с. — ISBN 985-11-0263-6.

Літаратура

Катляроў І. Улада Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 16: Трыпалі — Хвіліна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 16. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0263-6 (т. 16).

[1] Джын Шарп. Неабходныя крыніцы палітычнай улады // Ад дыктатуры да дэмакратыі. — Бостан: Інстытут імя Альберта Энштэйна, 2005. — С. 19-20. — 64 с.

[2] Ігар Катляроў. Улада // Беларуская энцыклапедыя ў 18 тамах / Генадзь Пашкоў. — Мінск: Беларуская энцыклапедыя, 2003. — Т. 16. — С. 210. — 576 с. — ISBN 985-11-0263-6.

[1]

[2]

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
-'''Ула́да''' — ажыццяўленне [[Воля (права)|волі]] асобы праз уздзеянне на кшталт і кірунак дзейнасці і [[Паводзіны|паводзін]] іншых людзей. Забяспечвае прызнаны ў [[Грамадства|грамадстве]] правапарадак.
+'''Ула́да''' — здольнасць і магчымасць для індывіда або пэўнай групы ажыццяўляць сваю [[Воля (права)|волю]], аказваць уздзеянне на характар і кірунак дзейнасці, [[паводзіны]] іншых людзей, незалежна ад іх згоды або нязгоды. Ажыццяўляецца праз эканамічныя, ідэалагічныя і арганізацыйна-прававыя механізмы, а таксама з дапамогай прымусу, аўтарытэту, традыцый і г.д. Улада забяспечвае правапарадак, прызнаны ў дадзеным [[Грамадства|грамадстве]].
+== Крыніцы і метады рэалізацыі ўлады ==
-== Віды ==
+Існуе цэлы шэраг крыніц улады. Агульнапрыэнанай крыніцай з'яўляецца сіла, таму ў свядомасці многіх людзей улада атаясамліваецца з насіллем. Да істотных крыніц улады адносяцца таксама здольнасці асобы канкрэтнага лідара, багацце і грамадскае становішча носьбітаў улады, іх веды і валоданне інфармацыяй.
-Вылучаецца некалькі відаў улады: [[Бацька|бацькоўская]], гаспадарчая, грамадская, [[Інфармацыя|вяшчальная]], палітычная. Апошняя ажыццяўляецца праз [[Дзяржава|дзяржаву]] з дапамогай [[права]] і [[Падзяленне ўлады|падзяляецца]] на [[Выканаўчая ўлада|выканаўчую]], [[Заканадаўчая ўлада|заканадаўчую]] і [[Судовая ўлада|судовую]]<ref>{{Кніга|аўтар=Ігар Катляроў.|частка=Улада|загаловак=Беларуская энцыклапедыя ў 18 тамах|арыгінал=|спасылка=|адказны=Генадзь Пашкоў|выданне=|месца=Мінск|выдавецтва=[[Беларуская энцыклапедыя]]|год=2003|том=16|старонкі=210|старонак=576|серыя=|isbn=985-11-0263-6|наклад=10 000}}</ref>.
+[[Джын Шарп]] вылучае наступныя неабходныя крыніцы палітычнай улады:
-== Крыніцы ўлады ==
 * Пашана. Упэўненасць у [[закон]]ным і [[мараль]]ным доўгу падпарадкоўвацца.
 * Людзі. Колькасць і значнасць асоб, якія падначальваюцца, супрацоўнічаюць і дапамагаюць.
@@ Радок 11: / Радок 11: @@
 * Рэчыўныя сродкі. Кіраванне і доступ да [[Маёмасць|маёмасці]], прыродных багаццяў, [[Грошы|грошай]], гаспадарчага ладу, сродкаў сувязі і [[Транспарт|перавозу]].
 * Гвалт. Неабходныя для кіравання [[Пакаранне|пакаранні]] і [[Пагроза|пагрозы]] супраць непакорных і тых, хто адмаўляецца супрацоўнічаць<ref>{{Кніга|аўтар=Джын Шарп. |частка=Неабходныя крыніцы палітычнай улады|загаловак=Ад дыктатуры да дэмакратыі|арыгінал=|спасылка=http://www.aeinstein.org/wp-content/uploads/2013/09/FDTD_Belarusian1.pdf|адказны=|выданне=|месца=[[Бостан]]|выдавецтва=Інстытут імя Альберта Энштэйна|год=2005|том=|старонкі=19-20|старонак=64|серыя=|isbn=|наклад=}}</ref>.
+Сярод метадаў рэалізацыі ўлады асаблівае месца займае фізічны і псіхічны прымус. Першы заключаецца ў прамым навязванні сацыяльным суб'ектам пэўнага кшталту паводзін, другі — гэта пагроза ім негатыўнымі вынікамі ў выпадку ўхілення ад навязваемых паводзін. Носьбіты ўлады выкарыстоўваюць таксама прыёмы пераканання і заахвочвання, уздзеяння аўтарытэтам і г.д.
+== Віды ўлады ==
+У сучасным грамадстве сярод адпаведных інструментаў і прыёмаў уладарання вылучаюць некалькі відаў улады: палітычная, эканамічная, сацыяльная, [[Бацька|бацькоўская]], культурна-інфармацыйная.
+Найбольш важная сярод іх палітычная ўлада як рэальная здольнасць класа, сацыяльнай групы або індывіда праводзіць сваю волю, якая вызначаецца аб'ектыўнымі патрэбнасцямі і інтарэсамі, з дапамогай прававых палітычных норм і спецыяльнага інстытута — [[дзяржава|дзяржавы]]. Палітычная ўлада выконвае толькі ўласцівыя ёй функцыі — кіраванне грамадствам, падтрыманне парадку і стабільнасці, дасягненне грамадскай згоды, рэгуляванне паводзін людзей, выяўленне, абмежаванне і вырашэнне канфліктаў і да т.п. Для ажыццяўлення гэтых функцый палітычная ўлада афармляецца ў пэўныя дзяржаўныя і палітычныя структуры. Найважнейшым пытаннем палітычнай улады з'яўляецца раздзяленне яе на [[Выканаўчая ўлада|выканаўчую]], [[Заканадаўчая ўлада|заканадаўчую]] і [[Судовая ўлада|судовую]]<ref>{{Кніга|аўтар=Ігар Катляроў.|частка=Улада|загаловак=Беларуская энцыклапедыя ў 18 тамах|арыгінал=|спасылка=|адказны=Генадзь Пашкоў|выданне=|месца=Мінск|выдавецтва=[[Беларуская энцыклапедыя]]|год=2003|том=16|старонкі=210|старонак=576|серыя=|isbn=985-11-0263-6|наклад=10 000}}</ref>.
 {{зноскі}}
+== Літаратура ==
-{{polit-stub}}
+* ''Катляроў І.'' Улада {{Крыніцы/БЭ|16}}
 [[Катэгорыя:Улада| ]]