Партызаны: Розніца паміж версіямі
[недагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Радок 36: | Радок 36: | ||
* [[Эрнэста Гевара|Эрнэста Чэ Гевара]] |
* [[Эрнэста Гевара|Эрнэста Чэ Гевара]] |
||
* Сертыфікат Патрыёта |
* Сертыфікат Патрыёта |
||
* «Прыморскія партызаны» (2010) |
* «[[Прыморскія партызаны]]» (2010) |
||
{{зноскі}} |
{{зноскі}} |
Версія ад 21:21, 20 мая 2018
Артыкул вымагае праверкі арфаграфіі Удзельнік, які паставіў шаблон, не пакінуў тлумачэнняў. |
Партызан (ад італ.: PartigianoPartigiano — прыхільнік пэўнай грамадскай групы, партыі) — твар, якое вядзе ўзброеную барацьбу на тэрыторыі, акупаванай праціўнікам (альбо якая знаходзіцца пад кантролем супрацьлеглых палітычных сіл), з выкарыстаннем метадаў партызанскай вайнычлен партызанскага атрада[1].
Слова «партызан» ўжываецца пераважна як агульная назва удзельнікаў недзяржаўных, гэта значыць, якія не з'яўляюцца рэгулярнай арміяй (або рэгулярных, якія дзейнічаюць у адрыве ад асноўных сіл), ваенных аб'яднанняў — ваенных атрадаў, якія складаюцца з прыхільнікаў пэўных палітычных (ўладных) колаў або грамадскіх сіл дадзенай краіны і якія выкарыстоўваюць падтрымку мясцовага насельніцтва.
Неафіцыйны, нефармальны характар гэтых атрадаў часцей за ўсё звязаны з тым, што іх мэтай з'яўляецца барацьба супраць існуючай у краіне ўлады (палітычнага або ваеннага рэжыму), або акупацыйнага рэжыму варожай краіны; прычым пераважна ваенным шляхам, метадамі партызанскай вайны ў тыле праціўніка — дыверсіі, тэрор, узброеныя сутыкненні з сіламі паліцыі, рэгулярнай арміі, мясцовай адміністрацыі і г . д., карыстаючыся замаскіраваным перамяшчэннем па тэрыторыі і пазбягаючы франтальных сутыкненняў з праўзыходнымі сіламі праціўніка.
Партызанскія атрады і тактыка партызанскай вайны ў тыле праціўніка шырока ўжывалася падчас шматлікіх войнаў і лакальных канфліктаў.
Партызанскі рух з'яўляецца праявай народнай вайны супраць вайсковых падраздзяленняў і адміністрацыі, якія насельніцтва лічыць чужымі і акупацыйнымі. Партызанскія сілы могуць выкарыстоўвацца ў ходзе рэгулярнай вайны для дэзарганізацыі тылу праціўніка.
У Расіі і СССР партызанскія злучэнні адыгралі значную ролю ў разгроме захопнікаў у ходзе Айчыннай вайны 1812 года і Вялікай Айчыннай вайны, у працэсе Першай Сусветнай вайны, у гады Грамадзянскай вайны і Інтэрвенцыі, у ходзе барацьбы з контррэвалюцыяй на тэрыторыі краіны, так і за яе межамі (групы Актыўнай выведкі ў Польшчы, дарадцы партызанскіх фарміраванняў у Кітаі і Іспаніі). Выкарыстоўваліся пры вырашэнні задач стрымання забеспячэння варожых падраздзяленняў, зніжэння іх баявога духу, знішчэння разрозненых груп праціўніка, адміністрацыйнага і ідэалагічнага кантролю за мясцовым насельніцтвам. Пры гэтым практыкавалася як забеспячэнне ваеннымі матэрыяламі і спецыялістамі стыхійна ўтварыліся баявых груп (самаарганізацыя насельніцтва, акружаныя групы вайскоўцаў), так і закід на акупаваную (кантраляваную праціўнікам) тэрыторыю арганізатарскіх груп і рэгулярных баявых падраздзяленняў, частак і злучэнняў.
Партызаны і партызанскія злучэнні як ваенныя фарміравання маюць спрэчны афіцыйны міжнародны прававы статус, але па міжнароднаму праву пры паланенні могуць падпадаць пад статус «ваеннапалонных» пры пэўных, не заўсёды строга ахаваным умовах[2]. Статусам камбатанта (якая змагаецца) у агульным выпадку, паводле звычаяў вядзення вайны, валодаюць людзі, якія валодаюць відавочна адрознымі знакамі адрозненні.
Ужыванне тэрміна ў розны час
У сувязі з станоўчай афарбоўкай слова «партызан», які азначае свайго народнага змагара, гэта слова не ўжываецца да варагуючым узброеным групоўкам розных плыняў і сепаратыстаў. Хоць яны часта выкарыстоўваюць партызанскія метады дыверсійнай, канспіратыўнай і ідэалагічнай дзейнасці. Для іх вызначэння выкарыстоўваюцца тэрміны — «бандыты», «тэрарыстычная група», «незаконныя ўзброеныя фармаванні» або «ўзброеная апазіцыя».
У СССР у 1930-я гады склалася практыка ўжывання слова «партызан» (таксама «чырвоны партызан») у значэнні «той, хто раней удзельнічаў у партызанскіх дзеяннях у Грамадзянскай вайне на баку Чырвонай Арміі». Слова мела станоўчую эмацыйную афарбоўку і з'яўлялася часткай сацыяльнага статусу чалавека. Адлюстраванне гэтага словаўжывання прысутнічае ў многіх кинопроизведениях той эпохі (напрыклад, фільм «Аэроград»).
У працягу і адразу пасля Вялікай Айчыннай вайны аналагічнае экзамены таксама замацоўвалася ў дачыненні да ўсіх, хто удзельнічаў у партызанскіх дзеяннях, па-за залежнасці ад іх бягучага статусу.
Гл. таксама
- Партызанскі рэйд
- Партызанская вайна
- Партызаны ў Айчыннай вайне 1812 года
- Савецкія партызаны ў Вялікай Айчыннай вайне
- Дзень партызанаў і падпольшчыкаў
- Дзень партызанскай славы
- Эрнэста Чэ Гевара
- Сертыфікат Патрыёта
- «Прыморскія партызаны» (2010)
Зноскі
- ↑ «Партизан» в словарях русского языка — Яндекс. Словари(недаступная спасылка)
- ↑ Большой Юридический словарь. Статья «Партизаны»(недаступная спасылка)
Спасылкі
- Вус Н. А. Есть бессмертие в смерти такой / Н.А.Вус // История Змиевского края. – Змиев. – 29.10.2016.