Іштван V: Розніца паміж версіямі

Іштван V
Іштван V
	V. István
	; Каранацыя Іштвана V; ; Герб з пячаткі Іштвана V. Пячатка Іштвана V
Кароль Венгрыі
	1246 — 1272
Папярэднік	Бела IV
Пераемнік	Ласла IV Кун
Герцаг Штырыі
	1258 — 1260
Папярэднік	Бела IV
Пераемнік	Пржэмысл Отакар II
Нараджэнне	18 кастрычніка 1239; Буда, Каралеўства Венгрыя;
Смерць	6 жніўня 1272 (32 гады); Востраў Чэпель, Чэпель[d], Будапешт;
Месца пахавання	Dominican monastery on Margaret Island[d];
Род	Арпады
Бацька	Бела IV
Маці	Марыя Ласкарына
Жонка	каля Лізавета Куманская[d]
Дзеці	Лізавета Венгерская[d], Кацярына Венгерская[d], Марыя Венгерская[d], Ганна Венгерская[d], Ласла IV Кун[d] і Андрэй[d]
Партыя	палітык да ўзнікнення палітычных партый[d];
Дзейнасць	палітык, манарх
Навуковая дзейнасць
Навуковая сфера	гісторыя
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[дагледжаная версія]

← Папярэдняя праўка Наступная праўка →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Версія ад 11:30, 18 жніўня 2018

Іштван (Стэфан) V (венг.: V. István, харв.: Stjepan V, славацк.: Štefan V) (каля 18 кастрычніка 1239, Буда, Венгрыя — 6 жніўня 1272, Востраў Кшэпель, Венгрыя) — кароль Венгрыі ў 1246—1272 гг.

Першыя гады

Ён быў старэйшым сынам венгерскага караля Белы IV і каралевы, Марыі Ласкарыны, дачкі Імператара Нікеі Феадора I Ласкарыса. На другім годзе пасля яго нараджэння, 11 красавіка 1241, мангольскія войскі разбілі армію яго бацькі ў бітве рацэ Шаё. Пасля прайгранай бітвы каралеўская сям’я вымушана была бегчы да Трау, добра ўмацаванага горада ў Далмацыі. Яны змаглі вярнуцца ў Венгрыю толькі пасля нечаканага сыходу сіл манголаў з Еўропы.

Малодшы Кароль Венгрыі

У 1246 годзе Іштван быў каранаваны як малодшы Кароль Венгрыі, і яго бацька даручыў яму кіраванне Харватыяй, Славоніяй і Далмацыяй, але гэтымі трыма абласцямі дэ-факта кіраваў Бан Стэфан Гут-Келед. Бацька Іштвана, спрабуючы ўціхамірыць моцнае племя язычнікаў полаўцаў-куманаў, арганізваў шлюб Іштвана (прыблізна ў 1253 годзе), з Элізабет, дачкой хана куманаў Кётэна.

У 1257 годзе Іштван запатрабаваў ад свайго бацькі, каб ён падзяліў каралеўства паміж імі, пасля чаго сабраў армію для барацьбы супраць старэйшага караля. Нарэшце, у 1258 годзе кароль Бела IV быў вымушаны саступіць яму кіраванне Трансільваніяй.

Герцаг Штырыі

Іштван прыняў удзел у ваеннай кампаніі свайго бацькі супраць штырыйцаў, якія паўсталі супраць кіравання венгерскага караля ў 1258 годзе. Пасля паспяховай кампаніі Кароль Бела IV прызначыў яго герцагам Штырыі.

Яго кіраванне, аднак, было непапулярна сярод яго новых падданых, і яны паўсталі супраць яго пры падтрымцы Караля Багеміі Отакара II. Іштван і яго бацька пачалі напад на землі Отакара II, але іх войскі былі разбіты 12 ліпеня 1260 года ў бітве пры Кроісенбруне. Пасля бітвы два караля Венгрыі саступілі герцагства Штырыя Каралю Багеміі, падпісаўшы мір у Пожані (славац. Браціслава).

Гл. таксама

Каралі Венгрыі

↑ ^а ^б Czech National Authority Database Праверана 7 лістапада 2022.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863"></a>
↑ (unspecified title) Праверана 7 жніўня 2020.
↑ ^а ^б Lundy D. R. The Peerage
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q67129259"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q21401824"></a>

[_033495c6053bf66f-1] а ^б Czech National Authority Database Праверана 7 лістапада 2022.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863"></a>

[_795575f5d3c2cc3f-2] (unspecified title) Праверана 7 жніўня 2020.

[_345de703e5b830fb-3] а ^б Lundy D. R. The Peerage
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q67129259"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q21401824"></a>

[2]

[3]

[1]

@@ Радок 18: / Радок 18: @@
 | папярэднік_2   = [[Бела IV]]
 | пераемнік_2         = [[Пржэмысл Отакар II]]
-| дата нараджэння      = каля [[18 кастрычніка]] [[1239]]
+| дата нараджэння      =
-| месца нараджэння     = [[Буда]], [[Каралеўства Венгрыя]]
+| месца нараджэння     =
-| дата смерці        = 6.08.1272
+| дата смерці        =
-| месца смерці       = [[Востраў Кшэпель]], [[Венгрыя]]
+| месца смерці       =
-| род                = [[Арпады]]
+| род                =
-| бацька               = [[Бела IV]]
+| бацька               =
-| маці               = Марыя Ласкарына
+| маці               =
-| жонка            = Элізабет
+| жонка            =
+| дзеці               =
-| дзеці               = 1. Елізавета <br />2. Кацярына <br />3. [[Марыя Венгерская, каралева Неапаля|Марыя]] <br />4. Ганна <br />5. [[Ласла IV Кун]]  <br />6. Андраш (герцаг Славоніі)
 | аўтограф           =
 }}
-'''Іштван (Стэфан) V''' ({{lang-hu|V. István}}, {{lang-hr|Stjepan V}}, {{lang-sk|Štefan V}}) (каля [[18 кастрычніка]] [[1239]], [[Буда]], [[Венгрыя]] — [[6 жніўня]] [[1272]], [[Востраў Кшэпель]], [[Венгрыя]]) — [[кароль Венгрыі]] ў [[1246]]—[[1272]] гг.
+'''Іштван (Стэфан) V''' ({{lang-hu|V. István}}, {{lang-hr|Stjepan V}}, {{lang-sk|Štefan V}}) (каля [[18 кастрычніка]] [[1239]], [[Буда]], [[Венгрыя]] — [[6 жніўня]] [[1272]], [[Востраў Кшэпель]], [[Венгрыя]]) — [[кароль Венгрыі]] ў [[1246]]—[[1272]] гг.
 == Першыя гады ==
-Ён быў старэйшым сынам [[Кароль Венгрыі|венгерскага караля]] [[Бела IV|Белы IV]] і каралевы, [[Марыя Ласкарына|Марыі Ласкарыны]], дачкі [[Нікейская Імперыя|Імператара Нікеі]] [[Феадор I Ласкарыс|Феадора I Ласкарыса]]. На другім годзе пасля яго нараджэння, [[11 красавіка]] [[1241]], мангольскія войскі разбілі армію яго бацькі ў [[Бітва на рацэ Шаё|бітве рацэ Шаё]]. Пасля прайгранай бітвы каралеўская сям'я вымушана была бегчы да [[Трогір|Трау]], добра ўмацаванага горада ў [[Далмацыя|Далмацыі]]. Яны змаглі вярнуцца ў Венгрыю толькі пасля нечаканага сыходу сіл манголаў з Еўропы.
+Ён быў старэйшым сынам [[Кароль Венгрыі|венгерскага караля]] [[Бела IV|Белы IV]] і каралевы, [[Марыя Ласкарына|Марыі Ласкарыны]], дачкі [[Нікейская Імперыя|Імператара Нікеі]] [[Феадор I Ласкарыс|Феадора I Ласкарыса]]. На другім годзе пасля яго нараджэння, [[11 красавіка]] [[1241]], мангольскія войскі разбілі армію яго бацькі ў [[Бітва на рацэ Шаё|бітве рацэ Шаё]]. Пасля прайгранай бітвы каралеўская сям’я вымушана была бегчы да [[Трогір|Трау]], добра ўмацаванага горада ў [[Далмацыя|Далмацыі]]. Яны змаглі вярнуцца ў Венгрыю толькі пасля нечаканага сыходу сіл манголаў з Еўропы.
 == Малодшы Кароль Венгрыі ==
-У 1246 годзе Іштван быў каранаваны як малодшы Кароль Венгрыі, і яго бацька даручыў яму кіраванне [[Харватыя|Харватыяй]], [[Славонія|Славоніяй]] і [[Далмацыя|Далмацыяй]], але гэтымі трыма абласцямі дэ-факта кіраваў Бан [[Стэфан Гут-Келед]]. Бацька Іштвана, спрабуючы ўціхамірыць моцнае племя язычнікаў [[Куманы|полаўцаў-куманаў]], арганізваў шлюб Іштвана (прыблізна ў 1253 годзе), з Элізабет, дачкой хана [[Куманы|куманаў]] [[Коцян Сутоевіч|Кётэна]].
+У 1246 годзе Іштван быў каранаваны як малодшы Кароль Венгрыі, і яго бацька даручыў яму кіраванне [[Харватыя]]й, [[Славонія]]й і [[Далмацыя]]й, але гэтымі трыма абласцямі дэ-факта кіраваў Бан [[Стэфан Гут-Келед]]. Бацька Іштвана, спрабуючы ўціхамірыць моцнае племя язычнікаў [[Куманы|полаўцаў-куманаў]], арганізваў шлюб Іштвана (прыблізна ў 1253 годзе), з Элізабет, дачкой хана [[Куманы|куманаў]] [[Коцян Сутоевіч|Кётэна]].
-У 1257 годзе Іштван запатрабаваў ад свайго бацькі, каб ён падзяліў каралеўства паміж імі, пасля чаго сабраў армію для барацьбы супраць старэйшага караля. Нарэшце, у 1258 годзе кароль [[Бела IV]] быў вымушаны саступіць яму кіраванне [[Трансільванія|Трансільваніяй]].
+У 1257 годзе Іштван запатрабаваў ад свайго бацькі, каб ён падзяліў каралеўства паміж імі, пасля чаго сабраў армію для барацьбы супраць старэйшага караля. Нарэшце, у 1258 годзе кароль [[Бела IV]] быў вымушаны саступіць яму кіраванне [[Трансільванія]]й.
 == Герцаг Штырыі ==
@@ Радок 57: / Радок 57: @@
 [[Катэгорыя:Каралі венгерскія]]
-[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1239 годзе]]
-[[Катэгорыя:Памерлі ў 1272 годзе]]
 [[Катэгорыя:Дынастыя Арпадаў]]
-[[Катэгорыя:Асобы]]

Папярэднік Бела IV	Кароль Венгрыі 1246—1272	Пераемнік Ласла IV Кун
Папярэднік Бела IV	Герцаг Штырыі 1258—1260	Пераемнік Пржэмысл Отакар II

Кіраўнікі Венгрыі
Правадыры венграў язычніцкага перыяду	Арпад Жольт Файс Такшань Геза
Арпады (1000—1301)	Іштван I Святы (1000—1038)
Барацьба дынастый (1038—1046)	Пётр Арсеола (1038—1041; 1044—1046) Самуіл Аба (1041—1044)
Арпады (1044—1301)	Андраш I (1047—1061) Бела I (1061—1063) Шаламан (1063—1074) Геза I (1074—1077) Ласла I Святы (1077—1095) Кальман І Кніжнік (1095—1116) Іштван II (1116—1131) Бела II (1131—1141) Геза II (1141—1162) Іштван III (1162—1172) Ласла II (1162—1163) Іштван IV (1163—1165) Бела III (1172—1196) Імрэ (1196—1204) Ласла III (1204—1205) Андраш II (1205—1235) Бела IV (1235—1270) Іштван V (1270—1272) Ласла IV Кун (1272—1290) Андраш III (1290—1301)
Спрэчныя прэтэндэнты (1301—1308)	Ласла (Вацлаў III Чэшскі) (1301—1305) Бела V (Атон III Баварскі) (1305—1308)
Анжу-Сіцылійскі дом (1328—1498)	Карай I (Карл Роберт Неапалітанскі) (1310—1342) Лаяш I (Людовік I Вялікі) (1342—1382) Марыя (1382—1385; 1386—1395) Карай II (Карл III Неапалітанскі) (1385—1386)
Люксембургі (1386—1437)	Жыгманд (Жыгімонт) (1386—1437)
Габсбургі (1438—1439)	Альбрэхт (1437—1439)
Ягелоны (1440—1444)	Уласла I (Уладзіслаў III Польскі) (1440—1444)
Габсбургі (1444—1457)	Ласла V (Ладзіслаў Постум) (1444—1457)
Хуньядзі (1458—1490)	Мацьяш I (1458—1490)
Ягелоны (1490—1526)	Уласла II (1490—1516) Лаяш II (Людовік II) (1516—1526)
Запальяі (1526—1570)	Янаш I (1526—1540) Янаш II (1540—1570)
Габсбургі (1526—1780)	Фердынанд I (1526—1564) Мікша (Максіміліян II) (1563—1576) Рудольф (1572—1608) Мацьяш II (Мацвей) (1608—1619) Фердынанд II (1618—1637) Фердынанд III (1625—1657) Фердынанд IV Габсбург (1647—1654) Ліпат I (Леапольд I) (1655—1705) Ёжэф I (Іосіф I) (1687—1711) Карай III (1711—1740) Марыя Тэрэзія (1740—1780)
Габсбург-Латарынгскі дом (1780—1918)	Ёжэф II (Іосіф II) (1780—1790) Ліпат II (Леапольд II) (1790—1792) Феранц (Франц II) (1792—1835) Фердынанд V (1835—1848) Феранц Ёжэф (Франц Іосіф I) (1848—1916) Карай IV (1916—1918)