Ліберыя: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
clean up using AWB |
Іван Булва (размовы | уклад) дрНяма тлумачэння праўкі |
||
| Радок 19: | Радок 19: | ||
|Форма кіравання=[[Прэзідэнцкая рэспубліка]] |
|Форма кіравання=[[Прэзідэнцкая рэспубліка]] |
||
|Пасады кіраўнікоў=[[Спіс прэзідэнтаў Ліберыі|Прэзідэнт]] <br />[[Спіс віцэ-прэзідэнтаў Ліберыі|Віцэ-прэзідэнт]] |
|Пасады кіраўнікоў=[[Спіс прэзідэнтаў Ліберыі|Прэзідэнт]] <br />[[Спіс віцэ-прэзідэнтаў Ліберыі|Віцэ-прэзідэнт]] |
||
|Кіраўнікі=[[ |
|Кіраўнікі=[[Джордж Веа]] <br />[[Джоэл Тэйлар]] |
||
|ВУП=1,6 млрд. |
|ВУП=1,6 млрд. |
||
|Год разліку ВУП=2005 |
|Год разліку ВУП=2005 |
||
| Радок 31: | Радок 31: | ||
|Тэрыторыя=111 369 |
|Тэрыторыя=111 369 |
||
|Працэнт вады=1% |
|Працэнт вады=1% |
||
|Месца па насельніцтву= |
|Месца па насельніцтву=125 |
||
|Насельніцтва= |
|Насельніцтва=4 689 021<ref>https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/li.html</ref> |
||
|Год |
|Год ацэнкі=2017 |
||
|Шчыльнасць насельніцтва = 29 |
|Шчыльнасць насельніцтва = 29 |
||
|Дамены=[[.lr]] |
|Дамены=[[.lr]] |
||
| Радок 46: | Радок 46: | ||
Ліберыя з'яўляецца самай старой рэспублікай у [[Афрыка|Афрыцы]]. Узнікла ў выніку дагавора паміж мясцовымі жыхарамі і Амерыканскім Каланіяльным Таварыствам падпісанай у [[1821]] г. Дзякуючы ёй вызваленыя [[Рабства|рабы]] маглі сяліцца тут і жыць у згодзе з 18 плямёнамі тубыльцаў. [[26 ліпеня]] [[1847]] г. была прынятая канстытуцыя, якая пацвердзіла незалежнасць Ліберыі. Амаль уся гісторыя краіны цесна звязаная са [[ЗША|Злучанымі Штатамі Амерыкі]], як эканамічна, так і культурна. |
Ліберыя з'яўляецца самай старой рэспублікай у [[Афрыка|Афрыцы]]. Узнікла ў выніку дагавора паміж мясцовымі жыхарамі і Амерыканскім Каланіяльным Таварыствам падпісанай у [[1821]] г. Дзякуючы ёй вызваленыя [[Рабства|рабы]] маглі сяліцца тут і жыць у згодзе з 18 плямёнамі тубыльцаў. [[26 ліпеня]] [[1847]] г. была прынятая канстытуцыя, якая пацвердзіла незалежнасць Ліберыі. Амаль уся гісторыя краіны цесна звязаная са [[ЗША|Злучанымі Штатамі Амерыкі]], як эканамічна, так і культурна. |
||
У [[1980]] г. [[Самуэль Доэ]] здзейсніў ваенны пераварот, забіў існуючага [[прэзідэнт]]а і зрынуў [[урад]]. Усталяваў уласны ўрад, а сябе абвясціў кіраўніком дзяржавы. У [[1989]] г. пачалася грамадзянская вайна, вынікам якой стала забойства Доэ, а таксама вывад ваенных з улады. У [[1997]] г. [[Чарльз Тэйлар]], адзін з апанентаў Доэ, быў абраны прэзідэнтам Ліберыі. [[23 лістапада]] [[2005]] г. на пасаду прэзідэнта была абрана [[Элен Джонсан-Серліф]]. |
У [[1980]] г. [[Самуэль Доэ]] здзейсніў ваенны пераварот, забіў існуючага [[прэзідэнт]]а і зрынуў [[урад]]. Усталяваў уласны ўрад, а сябе абвясціў кіраўніком дзяржавы. У [[1989]] г. пачалася грамадзянская вайна, вынікам якой стала забойства Доэ, а таксама вывад ваенных з улады. У [[1997]] г. [[Чарльз Тэйлар]], адзін з апанентаў Доэ, быў абраны прэзідэнтам Ліберыі. [[23 лістапада]] [[2005]] г. на пасаду прэзідэнта была абрана [[Элен Джонсан-Серліф]] — першая жанчына-прэзідэнт у Афрыцы. |
||
== Дзяржаўны лад і палітыка == |
== Дзяржаўны лад і палітыка == |
||
Версія ад 09:38, 21 верасня 2018
| |||||
| |||||
| Дэвіз: «The love of liberty brought us here. (Любоў да свабоды прывяла нас сюды.)» | |||||
| Гімн: «All Hail, Liberia Hail» | |||||
| Дата незалежнасці | 26 ліпеня 1847 (ад ЗША) | ||||
| Афіцыйная мова | англійская | ||||
| Сталіца | Манровія | ||||
| Найбуйнейшыя гарады | Манровія | ||||
| Форма кіравання | Прэзідэнцкая рэспубліка | ||||
| Прэзідэнт Віцэ-прэзідэнт |
Джордж Веа Джоэл Тэйлар | ||||
| Плошча • Усяго • % воднай паверхні |
103-я ў свеце 111 369 км² 1% | ||||
| Насельніцтва • Ацэнка (2017) • Шчыльнасць |
4 689 021[1] чал. (125-я) 29 чал./км² | ||||
| ВУП • Разам (2005) • На душу насельніцтва |
$1,6 млрд. (170-ы) $500 (178-ы) | ||||
| ІРЧП (2007) | ▲ 0.442 (нізкі) (169-ы) | ||||
| Валюта | Ліберыйскі долар (LRD) | ||||
| Інтэрнэт-дамены | .lr | ||||
| Код ISO (Alpha-2) | LR | ||||
| Код ISO (Alpha-3) | LBR | ||||
| Код МАК | LBR | ||||
| Тэлефонны код | +231 | ||||
| Часавыя паясы | +0 | ||||
Лібе́рыя (анг.: Republic of Liberia) — краіна ў Заходняй Афрыцы. Мяжуе з Гвінеяй, Кот-д'Івуарам і Сьера-Леонэ. Мае выхад да Атлантычнага акіяна. Сталіца — горад Манровія.
Гісторыя
Ліберыя з'яўляецца самай старой рэспублікай у Афрыцы. Узнікла ў выніку дагавора паміж мясцовымі жыхарамі і Амерыканскім Каланіяльным Таварыствам падпісанай у 1821 г. Дзякуючы ёй вызваленыя рабы маглі сяліцца тут і жыць у згодзе з 18 плямёнамі тубыльцаў. 26 ліпеня 1847 г. была прынятая канстытуцыя, якая пацвердзіла незалежнасць Ліберыі. Амаль уся гісторыя краіны цесна звязаная са Злучанымі Штатамі Амерыкі, як эканамічна, так і культурна.
У 1980 г. Самуэль Доэ здзейсніў ваенны пераварот, забіў існуючага прэзідэнта і зрынуў урад. Усталяваў уласны ўрад, а сябе абвясціў кіраўніком дзяржавы. У 1989 г. пачалася грамадзянская вайна, вынікам якой стала забойства Доэ, а таксама вывад ваенных з улады. У 1997 г. Чарльз Тэйлар, адзін з апанентаў Доэ, быў абраны прэзідэнтам Ліберыі. 23 лістапада 2005 г. на пасаду прэзідэнта была абрана Элен Джонсан-Серліф — першая жанчына-прэзідэнт у Афрыцы.
Дзяржаўны лад і палітыка
Дзяржаўны лад
Ліберыя — прэзідэнцкая рэспубліка. Дзейнічае Канстытуцыя, прынятая 6 студзеня 1986 г. с наступнымі зменамі. Кіраўнік дзяржавы і ўрада, а таксама вярхоўны галоўнакамандуючы ўзброенымі сіламі — прэзідэнт, якога выбірае насельніцтва шляхам усеагульных прамых выбараў на 6-гадовы тэрмін.
Вышэйшы прадстаўнічы і заканадаўчы орган — двухпалатны парламент — Нацыянальная Асамблея (Сенат і Палата Прадстаўнікоў). 64 дэпутата Палаты Прадстаўнікоў абіраюцца шляхам усеагульных прамых і таемных выбараў на 6 гадоў. Сенат, які складаецца з 30-ці сенатараў, таксама абіраецца шляхам усеагульнага прамога і тайнага галасавання (тэрмін паўнамоцтваў 15-ці старэйшых сенатараў - 9 гадоў, 15-ці малодшых - 7 гадоў).
Адміністрацыйны падзел
У адміністрацыйным плане Ліберыя дзеліцца на 15 графстваў.
Судовая сістэма
Знешняя палітыка
Геаграфія
Краіна знаходзіцца ў Заходняй Афрыцы ў некалькіх сотнях кіламетраў ад экватара. Палова тэрыторыі пакрытая трапічнымі лясамі. Навакольны выгляд змяняецца з аддаленнем ад марскога ўзбярэжжа: пачаткова раўніна пераходзіць у пласкагор'е, а потым у невысокія горы ў паўночна-заходняй частцы краіны.
Ліберыя мяжуе з Гвінеяй (563 км) на поўначы, С'ера Леонэ (306 км) і Кот-д'Івуарам (716 км) — на ўсходзе. Берагавая лінія складае 579 км. Самая высокая кропка краіны — гара Маўнт-Вутэвэ (1380 м). Лясы займаюць 48 % тэрыторыі. Клімат экватарыяльны, спякотны, з мая да кастрычніка цягнуцца трапічныя дажджы. Колькасць ападкаў складае 5 000 мм на ўзбярэжжы і 1 500 мм у глыбіні краіны. Сярэднегадавая тэмпература +25 °C.
Эканоміка
Ліберыя вядомая як краіна «таннага фрахту». Лёгкасць атрымання ліберыйскага сцяга для карабля, а таксама адсутнасць плацяжоў за яго выкарыстанне прывяло да таго, што гандлёвы флот які ходзіць пад ліберыйскім сцягам адзін з самых вялікіх у свеце. Іх агульны танаж складае 99 млн. т.
Дэмаграфія
Насельніцтва Ліберыі складаецца з некалькіх этнічных груп. Таксама тут жывуць нашчадкі вызваленых амерыканскіх і карыбскіх рабоў (каля 5%), якіх называюць амерыканаліберыйцамі. Яны займаюць вышэйшыя грамадскія і палітычныя пасады. Астатнія 95% насельніцтва складаюцца з мясцовых плямёнаў: кпеле, баса, гіё, кру, грэба, мана, крахн, гола, гбандзі, лома, кісі, ваі, дэі, бэла, мандынга і мендэ. Этнічная разнароднасць пагаршаецца існаваннем у краіне каля 20 моў, а таксама распаўсюджанасцю анімізму.
