Прадастаўленне аўтакефаліі праваслаўнай царкве ва Украіне: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Krupski Oleg (размовы | уклад) дапаўненне |
|||
Радок 36: | Радок 36: | ||
На [[Ўсеправасланы сабор|Ўсеправасланам саборе]] на в. [[Крыт]] 21 чэрвеня 2016 г. [[Руская праваслаўная царква]] была абвінавачаная ў [[Ерась|ерасі]] [[Філетызм|этнафілетызма]] (гл. «[[Сусветны сабор]]») абвінавачваньні абвясьціў кіпрскі архіяпіскап Хрызастом II<ref>{{ref-el}}{{cite web |url=https://www.holycouncil.org/-/opening-archbishop-chrysostomos?inheritRedirect=true&redirect=%2Fdocuments |title=«ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ ΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΥΠΡΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΣΥΝΟΔΟ» |date=20.06.2016 |website="Official Site - The Holy and Great Council of the Orthodox Church" |archiveurl=http://web.archive.org/web/20160624173704/https://www.holycouncil.org/-/opening-archbishop-chrysostomos?inheritRedirect=true&redirect=%2Fdocuments |archivedate= 24-06-2016|accessdate=24.06.2016 |quote=εθνοφυλετισμού }}</ref><ref>{{ref-uk}}{{cite web |url=http://patrioty.org.ua/politic/sluzhat-kesariu-ne-bohu-vsepravoslavnyi-sobor-na-kryti-hretskyi-patriarkh-zvynuvatyv-rpts-v-zradi-viry-123448.html |title=«Служать кесарю, не Богу: Всеправославний собор на Криті. Грецький патріарх звинуватив РПЦ в зраді віри» |website="Патріоти України" |archiveurl=http://web.archive.org/web/20160623103436/http://patrioty.org.ua/politic/sluzhat-kesariu-ne-bohu-vsepravoslavnyi-sobor-na-kryti-hretskyi-patriarkh-zvynuvatyv-rpts-v-zradi-viry-123448.html |archivedate= 23-06-2016}}</ref><ref>{{ref-uk}}{{cite web |url=http://www.lifeinvest.com.ua/sluzhat-kesaryu-ne-bogu-vsepravoslavniy-sobor-na-kriti-gretskiy-patriarh-zvinuvativ-rpts-v-zradi-viri/ |title=«Служать кесарю, не Богу: Всеправославний собор на Криті. Грецький патріарх звинуватив РПЦ в зраді віри» |date= |website="Life Invest" |archiveurl=http://web.archive.org/web/20160623103603/http://www.lifeinvest.com.ua/sluzhat-kesaryu-ne-bogu-vsepravoslavniy-sobor-na-kriti-gretskiy-patriarh-zvinuvativ-rpts-v-zradi-viri/ |archivedate= 23-06-2016}}</ref><ref>{{ref-ru}}{{cite web |url=http://vgoru.org/index.php/template/novini-planeti/item/5395-kiprskij-arkhiepiskop-khrizostom-ii-obvinil-rukovodstvo-rpts-v-eresi-etnofiletizma |title=«Кипрский архиепископ Хризостом II обвинил руководство РПЦ в ереси этнофилетизма» |date=23.06.2016 |website=газета "Вгору" (висока журналістика) |archiveurl=http://web.archive.org/web/20160624181134/http://vgoru.org/index.php/template/novini-planeti/item/5395-kiprskij-arkhiepiskop-khrizostom-ii-obvinil-rukovodstvo-rpts-v-eresi-etnofiletizma |archivedate= 24-06-2016 }}</ref>. |
На [[Ўсеправасланы сабор|Ўсеправасланам саборе]] на в. [[Крыт]] 21 чэрвеня 2016 г. [[Руская праваслаўная царква]] была абвінавачаная ў [[Ерась|ерасі]] [[Філетызм|этнафілетызма]] (гл. «[[Сусветны сабор]]») абвінавачваньні абвясьціў кіпрскі архіяпіскап Хрызастом II<ref>{{ref-el}}{{cite web |url=https://www.holycouncil.org/-/opening-archbishop-chrysostomos?inheritRedirect=true&redirect=%2Fdocuments |title=«ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ ΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΥΠΡΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΣΥΝΟΔΟ» |date=20.06.2016 |website="Official Site - The Holy and Great Council of the Orthodox Church" |archiveurl=http://web.archive.org/web/20160624173704/https://www.holycouncil.org/-/opening-archbishop-chrysostomos?inheritRedirect=true&redirect=%2Fdocuments |archivedate= 24-06-2016|accessdate=24.06.2016 |quote=εθνοφυλετισμού }}</ref><ref>{{ref-uk}}{{cite web |url=http://patrioty.org.ua/politic/sluzhat-kesariu-ne-bohu-vsepravoslavnyi-sobor-na-kryti-hretskyi-patriarkh-zvynuvatyv-rpts-v-zradi-viry-123448.html |title=«Служать кесарю, не Богу: Всеправославний собор на Криті. Грецький патріарх звинуватив РПЦ в зраді віри» |website="Патріоти України" |archiveurl=http://web.archive.org/web/20160623103436/http://patrioty.org.ua/politic/sluzhat-kesariu-ne-bohu-vsepravoslavnyi-sobor-na-kryti-hretskyi-patriarkh-zvynuvatyv-rpts-v-zradi-viry-123448.html |archivedate= 23-06-2016}}</ref><ref>{{ref-uk}}{{cite web |url=http://www.lifeinvest.com.ua/sluzhat-kesaryu-ne-bogu-vsepravoslavniy-sobor-na-kriti-gretskiy-patriarh-zvinuvativ-rpts-v-zradi-viri/ |title=«Служать кесарю, не Богу: Всеправославний собор на Криті. Грецький патріарх звинуватив РПЦ в зраді віри» |date= |website="Life Invest" |archiveurl=http://web.archive.org/web/20160623103603/http://www.lifeinvest.com.ua/sluzhat-kesaryu-ne-bogu-vsepravoslavniy-sobor-na-kriti-gretskiy-patriarh-zvinuvativ-rpts-v-zradi-viri/ |archivedate= 23-06-2016}}</ref><ref>{{ref-ru}}{{cite web |url=http://vgoru.org/index.php/template/novini-planeti/item/5395-kiprskij-arkhiepiskop-khrizostom-ii-obvinil-rukovodstvo-rpts-v-eresi-etnofiletizma |title=«Кипрский архиепископ Хризостом II обвинил руководство РПЦ в ереси этнофилетизма» |date=23.06.2016 |website=газета "Вгору" (висока журналістика) |archiveurl=http://web.archive.org/web/20160624181134/http://vgoru.org/index.php/template/novini-planeti/item/5395-kiprskij-arkhiepiskop-khrizostom-ii-obvinil-rukovodstvo-rpts-v-eresi-etnofiletizma |archivedate= 24-06-2016 }}</ref>. |
||
У працэсе вырашэння прадстаўлення Томоса ўкраінскаму праваслаўю аказалася, што Рускай праваслаўнай царквы Сусьветны Патрыярх ніколі не надаваў Томаса на права абвяшчэньня аўтакефаліі і стварэньня [[Маскоўская Патрыярхія|Маскоўскай Патрыярхіі]]<ref>{{ref-uk}}{{Cite web|url=http://cerkvarium.org/novyny/pomistni-tserkvy/arkhiepiskop-telmiskij-iov-gecha-avtokefaliya-tse-zasib-zabezpechiti-ednist-i-tserkvi-vseredini-derzhavi-i-mizh-pomisnimi-tserkvami.html |title=Архієпископ Тельміський Іов (Геча): Автокефалія – це засіб забезпечити єдність і Церкви всередині держави, і між Помісними Церквами |last=cerkvarium |website=cerkvarium.org |accessdate=2018-09-14}}</ref>. |
У працэсе вырашэння прадстаўлення Томоса ўкраінскаму праваслаўю аказалася, што Рускай праваслаўнай царквы Сусьветны Патрыярх ніколі не надаваў Томаса на права абвяшчэньня аўтакефаліі і стварэньня [[Маскоўская Патрыярхія|Маскоўскай Патрыярхіі]]<ref>{{ref-uk}}{{Cite web|url=http://cerkvarium.org/novyny/pomistni-tserkvy/arkhiepiskop-telmiskij-iov-gecha-avtokefaliya-tse-zasib-zabezpechiti-ednist-i-tserkvi-vseredini-derzhavi-i-mizh-pomisnimi-tserkvami.html |title=Архієпископ Тельміський Іов (Геча): Автокефалія – це засіб забезпечити єдність і Церкви всередині держави, і між Помісними Церквами |last=cerkvarium |website=cerkvarium.org |accessdate=2018-09-14}}</ref><ref>{{ref-ru}}{{YouTube|nk9unLtjRPs|Невзоров. Томос, РПЦI|logo=1}}, [[Аляксандр Глебавіч Няўзораў]]</ref>. |
||
== Зноскі == |
== Зноскі == |
Версія ад 12:50, 21 кастрычніка 2018
Артыкул вымагае праверкі арфаграфіі Удзельнік, які паставіў шаблон, не пакінуў тлумачэнняў. |
Прадастаўленне аўтакефаліі праваслаўнай царкве ва Украіне — дзеянні дзяржаўнай і царкоўнай улад ва Украіне і мацярынскай Канстанцінопальскай царквы, накіраваныя на стварэнне адзінай Памеснай Праваслаўнай Царквы ва Украіне і ўступлення аўтакефаліі. Адным з магчымых спосабаў прадстаўлення аўтакефаліі будзе папярэдняе аб’яднанне праваслаўных цэркваў Украіны, а менавіта УАПЦ, УПЦ КП і часткі УПЦ МП і абранне прыадстаяцеля адзінай памеснай праваслаўнай царквы Украіны[1].
Перадача заявы аб прадстаўленні аўтакефаліі
18 красавіка 2018 года П. Парашэнка сустрэўся з мітрапалітам Макарыям, мітрапалітам Ануфрыям і патрыярхам Філарэтам і афіцыйна перадаў подпісы 40 архірэяў Кіеўскага патрыярхата, 12 архірэяў аўтакефальнай царквы і каля 10 архірэяў Маскоўскага патрыярхата да Усяленскага Патрыярха аб прадстаўленні Томаса аб аўтакефаліі Украінскай царквы[2][3].
19 красавіка 2018 г. Вярхоўная Рада Украіны прыняла пастанову № 2410-VIII аб падтрымцы заявы Прэзідэнта Украіны да Усяленскага Патрыярха Варфаламея аб прадстаўленні Томаса аб аўтакефаліі Праваслаўнай Царквы ва Украіне. У той жа дзень гэту пастанову падпісаў Старшыня Вярхоўнай Рады Украіны[4][5][6].
20 красавіка 2018 года намеснік кіраўніка прэзідэнцкай адміністрацыі Расціслаў Паўленка вылецеў у Стамбул для перадачы Усяленскаму Патрыярху Варфаламею звароту аб прадстаўленні Томаса аб аўтакефаліі Праваслаўнай Царквы ва Украіне[7].
Архірэйскі сабор у Канстанцінопалі
На адкрыцці Архірэйскага сабора Канстанцінопальскай Царквы 1 верасня ў Стамбуле Патрыярх Канстанцінопальскі Варфаламей прачытаў даклад, у якім адзначыў, што: «Масква на працягу многіх стагоддзяў распараджалася Кіеўскай мітраполіяй, праваслаўнай царквой у Украіне, без ведама Канстанцінопаля»[8]. На Архірэйскім саборы Канстанцінопальскай царквы ў Стамбуле 2 верасня біскупы вырашылі, што «Канстанцінопальскі патрыярхат можа аказваць аўтакефалію без якіх-небудзь узгадненняў»[9].
Сусветная Патрыярхія апублікавала дакументы
У канцы верасня 2018 г. Сусветная Патрыярхія апублікавала даследаванне гістарычных царкоўных дакументаў, якім хацела даказаць, што Канстанцінопаль ніколі не аддаваў Кіеўскую мітраполію ў кананічную тэрыторыю Рускай Праваслаўнай Царквы[10].
Сінод Канстанцінопальскай праваслаўнай царквы
9-11 кастрычніка адбыўся сінод Канстанцінопальскай праваслаўнай царквы, на якім было вырашана:
- Пацвердзіць ўжо прынятае рашэнне аб тым, каб Сусветны Патрыярхат прыступіў да прадастаўлення аўтакефаліі УПЦ КП[11][12].
- Аднавіць на сённяшні дзень Стаўрапігію Сусветнага Патрыярха ў Кіеве, адну з яго шматлікіх стаўрапігій ва Украіне, якія заўсёды там існавалі[11][12].
- Прыняць і разгледзець просьбу аб апеляцыі ад Філарэта Дзенісенкі, Макарыя Малетіча і іх паслядоўнікаў, якія апынуліся ў схізме не з дагматычных прычын, у адпаведнасці з кананічнымі прэрагатывамі Канстанцінопальскага патрыярха атрымліваць такія звароты ад іерархаў і іншых святароў з усіх аўтакефальных цэркваў. Такім чынам, згаданыя вышэй асобы былі кананічна адноўлены ў сваім біскупскім або святарскім сане, таксама былі адноўленыя зносіны іх вернікаў з царквой[11][12].
- 4) Адмяніць абавязацельствы Сінадальнага ліста 1686 г., выдадзенага пры абставінах таго часу, якое аказваў ў парадку іканоміі права Патрыярху Маскоўскаму высвечваць Кіеўскага мітрапаліта, абранага саборам духавенства і вернікаў яго епархіі, які павінен успамінаць Сусьветнага Патрыярха як свайго першагерарха па любым набажэнствам, абвяшчаючы і пацвярджаючы сваю кананічную залежнасць ад Маці-Царквы Канстанцінопаля[11][12].
- 5) Звярнуцца да ўсіх уцягнутым бакам з заклікам ўстрымлівацца ад захаплення цэркваў, манастыроў і іншай маёмасці, а таксама ад любых іншых гвалтоўных дзеянняў і помсты, каб перамагалі мір і любоў Хрыста[11][12].
Наступствы для Беларускай Царквы
На думку Андрэя Іларыёнава , пасьля адкліканьня Сінадальнага ліста 1686 г., якім права хіратоніі Кіеўскага мітрапаліта перадавалася Маскоўскай Патрыярхіі (часова), разам з усёй былой Кіеўскай мітраполіяй пад юрысдыкцыю Канстантынопаля таксама de-jure вернута і Беларускую праваслаўную царкву, якая была часткай Кіеўскай мітраполіі. Фактычна было вернута пад кіраваньне Кіеўскага Патрыярха усе епархіі, якія ўваходзілі ў склад Кіеўскай мітраполіі ў той час, а менавіта, Холмская, Пярэмыскія, Львоўская (Галіцкая), Луцкая, Уладзімір-Валынская, Кіеўская, Белгародзкая, Чарнігаўская, Берасьцейская, Тураўская (Турава-Пінская), Полацка, Аршанская і Мсьціслаўская-Магілёўская (Беларуская), Смаленская, Бранская[13][14].
Сінод РПЦ у Беларусі
Гэта першы ў гісторыі надзвычайны сінод Маскоўскага патрыярхата за межамі Расеі[15]. Пасяджэнне сінода адбылося ў памяшканні Мінскай епархіі[16]. Прэс-сакратар патрыярха Кірыла святар Аляксандр Волкаў заявіў, што сінод РПЦ МП рыхтуе «адэкватны і жорсткі» адказ на рашэнне КПЦ даць Томос аб аўтакефаліі[17][18]. УПЦ МП на саборы Рускай праваслаўнай царквы ў г. Мінску прадстаўляе яе старшыня мітрапаліт Ануфрый (Беразоўскі), а таксама мітрапаліт Запарожскі і Мелітопальскі Лука (Коваленко)[19]. На пасяджэнні сінод Рускай праваслаўнай царквы вырашыў разарваць эўхарыстычныя адносіны са Сусветным патрыярхатам[20][21].
У рашэнні гэтага сіноду сказана: «З гэтага часу і аж да адмовы Канстанцінопальскага Патрыярхата ад прынятых ім антыкананічных рашэнняў для ўсіх святароў Рускай Праваслаўнай Царквы немагчыма канцэлебрацыі з духоўнымі Канстанцінопальскай Царквы, а для вернікаў — удзел у сакрамэнтах, якія ажыццяўляюцца ў яе храмах»[22]. Такім чынам, РПЦ і УПЦ МП (як частка РПЦ) пайшлі на схізму[23]. Але так як РПЦ мае зносіны з Антыахійскай ПЦ, Грузінскай ПЦ і іншымі Праваслаўнымі Цэрквамі якія ў сваю чаргу маюць зносіны з так званай РПЦ з «раскольніцкаю і ерэтычнаю Канстанцінопальскаю ПЦ» то і сама РПЦ становіцца раскольніцкаю і ерэтычнаю[24].
Цікавыя факты
На Ўсеправасланам саборе на в. Крыт 21 чэрвеня 2016 г. Руская праваслаўная царква была абвінавачаная ў ерасі этнафілетызма (гл. «Сусветны сабор») абвінавачваньні абвясьціў кіпрскі архіяпіскап Хрызастом II[25][26][27][28].
У працэсе вырашэння прадстаўлення Томоса ўкраінскаму праваслаўю аказалася, што Рускай праваслаўнай царквы Сусьветны Патрыярх ніколі не надаваў Томаса на права абвяшчэньня аўтакефаліі і стварэньня Маскоўскай Патрыярхіі[29][30].
Зноскі
- ↑ (укр.)Автокефалія для України: Росія погрожує Константинополю розколом . BBC News Україна (8 верасня 2018). Праверана 11 верасня 2018.
- ↑ (укр.)Процедура отримання Томосу про автокефалію ще триває - Філарет . Праверана 20 верасня 2018.
- ↑ (укр.)Ближче до об’єднання: Предстоятелі українських церков передали звернення до Вселенського патріарха - Укрaїнa . TCH.ua (18 красавіка 2018).
- ↑ (укр.)Проект Постанови про підтримку звернення Президента України до Вселенського Патріарха Варфоломія про надання Томосу про автокефалію Православної Церкви в Україні . Офіційний портал Верховної Ради України (18 красавіка 2018).
- ↑ (укр.)Сергій Лавринюк. Верховна Рада підтримала звернення до Вселенського Патріарха . Голос України (20 красавіка 2018).
- ↑ (укр.)Про підтримку звернення Президента України до до Вселенського Патріарха Варфоломія про надання Томосу про автокефалію Православної Церкви в Україні від 19.04.2018 № 2410-VIII . Верховна Рада України. Праверана 20 красавіка 2018.
- ↑ (укр.)Заступник глави АП повіз до Вселенського Патріарха звернення про створення ЄПЦ в Україні . https://religions.unian.ua/. УНІАН (20 красавіка 2018). Праверана 21 квітня 2018.
- ↑ (укр.)Собор у Стамбулі: Вселенський патріарх нагадав про московське самоуправство щодо Київської митрополії . Праверана 3 верасня 2018.
- ↑ (укр.)Собор у Стамбулі: Константинопольська церква може надавати автокефалію без згоди інших церков . Праверана 3 верасня 2018.
- ↑ (укр.)Документи говорять . suvd.com.ua. Праверана 5 кастрычніка 2018.
- ↑ а б в г д (укр.)Томос для України: повний текст історичного рішення Константинополя . Радіо Свобода (11 жовтня 2018).
- ↑ а б в г д (англ.)The Ecumenical Patriarchate of Constantinople: Announcement (11/10/2018) . The Ecumenical Patriarchate of Constantinople - Official Website (11 жовтня 2018). Архівавана з першакрыніцы 11 жовтня 2018. Праверана 11 жовтня 2018.
- ↑ (руск.)Великая схизма – 2018. Крах планов создания тысячелетнего православного рейха . https://republic.com.ua/. Republic.com.ua (15 кастрычніка 2018). Праверана 15.10.2018.
- ↑ (руск.)Великая схизма — 2018? Или «только» битва за Беларусь? // Белорусский партизан.
- ↑ (руск.) Как в Беларуси потроллили патриарха Кирилла
- ↑ (руск.)Лукашенко "приостоновил" заседание РПЦ в Минске . https://telegraf.com.ua/. Телеграф (15 кастрычніка 2018). Праверана 15.10.2018.
- ↑ (укр.)Синод РПЦ готує "жорстку" відповідь на рішення Константинополя щодо України . ТСН.ua (13 кастрычніка 2018). Праверана 13 кастрычніка 2018.
- ↑ (руск.)В РПЦ пообещали жесткий ответ Константинопольскому патриархату . ТАСС. Праверана 13 кастрычніка 2018.
- ↑ (укр.)Україну на заході РПЦ в Мінську представляють митрополити УПЦ (МП) Онуфрій та Лука . https://www.radiosvoboda.org/. Радіо «Свобода» (15 кастрычніка 2018). Праверана 15.10.2018.
- ↑ (укр.)Заява Священного Синоду Руської Православної Церкви у зв'язку з посяганням Константинопольського Патріархату на канонічну територію Руської Церкви . Patriarchia.ru. Офіційний сайт Руської Православної Церкви. (15 кастрычніка 2018). Праверана 15.10.2018.
- ↑ (укр.)РПЦ розірвала відносини з Константинополем . http://tyzhden.ua/. Український тиждень (15 кастрычніка 2018). Праверана 15.10.2018.
- ↑ (укр.)Синод РПЦ розірвав євхаристійне спілкування зі Вселенським Патріархатом . risu.org.ua. Праверана 17 кастрычніка 2018.
- ↑ (укр.)Віряни УПЦ МП перед вибором: схизма разом з РПЦ або єдність зі вселенським православ'ям, - Євстратій Зоря . https://ukr.lb.ua/. Лівий берег (15 кастрычніка 2018). Праверана 15.10.2018.
- ↑ (руск.)Кураевwrote, диакон Андрей. Синод поистине чернобыльский . Праверана 16 кастрычніка 2018.
- ↑ (грэч.)«ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ ΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΥΠΡΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΣΥΝΟΔΟ» . "Official Site - The Holy and Great Council of the Orthodox Church" (20 чэрвеня 2016). — «εθνοφυλετισμού» Архівавана з першакрыніцы 24-06-2016. Праверана 24.06.2016.
- ↑ (укр.)«Служать кесарю, не Богу: Всеправославний собор на Криті. Грецький патріарх звинуватив РПЦ в зраді віри» . "Патріоти України". Архівавана з першакрыніцы 23-06-2016.
- ↑ (укр.)«Служать кесарю, не Богу: Всеправославний собор на Криті. Грецький патріарх звинуватив РПЦ в зраді віри» . "Life Invest". Архівавана з першакрыніцы 23-06-2016.
- ↑ (руск.)«Кипрский архиепископ Хризостом II обвинил руководство РПЦ в ереси этнофилетизма» . газета "Вгору" (висока журналістика) (23 чэрвеня 2016). Архівавана з першакрыніцы 24-06-2016.
- ↑ (укр.)cerkvarium. Архієпископ Тельміський Іов (Геча): Автокефалія – це засіб забезпечити єдність і Церкви всередині держави, і між Помісними Церквами . cerkvarium.org. Праверана 14 верасня 2018.
- ↑ (руск.) Невзоров. Томос, РПЦI , Аляксандр Глебавіч Няўзораў
Спасылкі
- Український день на Фанарі
- Єдина помісна Православна Церква: спроба 2018
- Україна на порозі об'єднання церков. Що про це відомо . Новое Время (19 красавіка 2018).
- Церковні війни дуже суворі або про агонію "Русского мира" . До слова (20 красавіка 2018).
- Московські попи не витримали: в РПЦ істерика через ініціативу України . https://znaj.ua/. Znaj (20 красавіка 2018). Праверана 22 квітня 2018.
- Церковная инициатива Порошенко: стала известна реакция РПЦ . https://etcetera.media/. Electra (20 красавіка 2018). Праверана 22 квітня 2018.
- Коментар речника Київської Патріархії щодо «Заяви ВЗЦЗ УПЦ» (тобто Московського Патріархату в Україні) з питання надання Томосу про автокефалію . https://www.cerkva.info/. Українська православна церква Київського патріархату (22 красавіка 2018). Праверана 22 квітня 2018.
- Богом обраний, або Президент Порошенко і єдина церква . https://www.pravda.com.ua/. Українська правда (24 красавіка 2018). Праверана 7 травня 2018.
- Розкол в УПЦ МП. Ієрархи Поділля, Полісся, Київщини, Сум та Херсона не підтримали кампанію проти автокефалії . https://espreso.tv/. Еспресо TV (7 мая 2018). Праверана 7 травня 2018.
- "Москва угрожает глобальным расколом за автокефалию УПЦ" . http://www.liga.net/. Ліга.net (7 мая 2018). Праверана 7 травня 2018.
- О дальнейшей стратегии УПЦ МП по противодействию украинской автокефалии – координатор ИС . http://sprotyv.info/. Інформаційний спротив (5 мая 2018). Праверана 7 травня 2018.
- Після автокефалії УПЦ Росія втратить й вкрадену історію, - експерт . https://risu.org.ua/. Релігійно-інформаційна служба України (8 мая 2018). Праверана 9 травня 2018.
- Московские бесы и украинская автокефалия: конец сталинского проекта РПЦ . http://sprotyv.info/. Інформаційний спротив (10 мая 2018). Праверана 11 травня 2018.
- Дмитро Горєвой. Церковна геополітика: позиція Сербської Церкви . https://risu.org.ua/. Релігійно-інформаційна служба України (11 мая 2018). Праверана 14 травня 2018.
- Катерина Щоткіна. Кінець СРСР Московського патріархату?... . https://risu.org.ua/. Релігійно-інформаційна служба України (14 мая 2018). Праверана 16 травня 2018.
- Візити до Варфоломія з проханням про автокефалію відбувалися ще на зорі незалежності України, — академік Жулинський
- ФСБ ні перед чим не зупиниться, щоби зірвати надання Томоcу УПЦ, — Людмила Филипович
- Емісари з сусідньої країни намагалися підкупити єрархів, щоби зірвати процес автокефалії, — Порошенко
- «Наш ответ Чемберлену»: разбираем церковные тезисы Новинского . https://petrimazepa.com/. "Петро і Мазепа" (23 мая 2018). Праверана 23 травня 2018. (руск.)
- Лана Самохвалова. В очікуванні автокефалії: півтора місяці московського спротиву . https://www.ukrinform.ua/. Укрінформ (29 мая 2018). Праверана 1 червня 2018.
- Предстоятель УАПЦ Макарій: Я не претендую на роль глави Помісної Церкви
- «Патріарх Варфоломій прийняв рішення щодо Томосу Українській Церкві», — отець Кирило Говорун
- Пропагандистська війна проти отримання Україною Томосу
- Патріарх Філарет: Якщо Томосу нам не дадуть, то це означає, що Москва перемогла Вселенського патріарха . https://www.pravda.com.ua/. Українська правда (14 чэрвеня 2018). Праверана 24 червня 2018.
- Вселенський Патріарх зараз ще більше зацікавлений у вирішенні проблем Православ’я в Україні, — прес-служба Константинополя
- Сергєй Чапнін. Украинская автокефалия как историческая драма . https://risu.org.ua/. Релігійно-інформаційна служба України (29 чэрвеня 2018). Праверана 29 червня 2018.
- Київський Патріархат: у помісну Церкву перейде більшість вірян МП . https://www.cerkva.info/. Українська православна церква Київського патріархату (24 мая 2018). Праверана 30 червня 2018.
- Життя із Томосом: бійки, ризики й позитиви . https://www.ukrinform.ua/. Укрінформ (2 ліпеня 2018). Праверана 2 липня 2018.
- Константинопольський митрополит передрік Україні автокефалію . https://risu.org.ua/. Релігійно-інформаційна служба України (7 ліпеня 2018). Праверана 7 липня 2018.
- Після наданння Томосу УПЦ Москва втратить і Білорусь, - експерт . https://risu.org.ua/. Релігійно-інформаційнаслужба України (9 ліпеня 2018). Праверана 9 липня 2018.
- Імперський треш. Монастирі УПЦ МП активно продають монархічну літературу, Україні там місця немає . http://texty.org.ua/. Texty.org.ua (5 ліпеня 2018). Праверана 9 липня 2018.
- Олександр Саган. Москва не змогла зупинити процес підготовки Томосу для України . https://lb.ua/. Лівий берег (11 ліпеня 2018). Праверана 11 липня 2018.
- Тетяна Деркач. П'ятий елемент української автокефалії . https://ukr.lb.ua/. Лівий берег (14 ліпеня 2018). Праверана 17 липня 2018.
- У боротьбі проти Томосу Московський Патріархат перейшов межі моралі та євангельських приписів. – Віктор Єленський . https://risu.org.ua/. Релігійно-інформаційна служба України (18 ліпеня 2018). Праверана 18 липня 2018.
- Озвучена можлива дата розгляду Константинополем українського питання . https://risu.org.ua/. Релігійно-інформаційна служба України (31 ліпеня 2018). Праверана 31 липня 2018.
- Олександр Палій, історик, експерт із релігійних питань. На фінішній прямій до Томосу маємо бути мудрі, акі змії . https://www.ukrinform.ua/. Укрінформ (30 ліпеня 2018). Праверана 1 серпня 2018.