Танах

Старонка 11 стагоддзя з тэксам Танаху

Танах (іўр.: תַּנַ "ךְ) — тэрмін, які выкарыстоўваецца ў іўдаізме для канона яўрэйскай Бібліі. Танах таксама вядомы як Масарэцкі тэкст або Мікра. Назва Танах з'яўляецца абрэвіятурай, створанай з пачатковых літар яўрэйскага алфавіта з трох традыцыйных падраздзяленняў Масарэцкага тэксту: Торы («вучэння», таксама вядомай як Пяцікніжжа Майсеевае), Невеім («Прарокі») і Кетувім («Пісанне»). Назва «Мікра» (іўр.: מקרא), што азначае «тое, што чытаюць», з'яўляецца альтэрнатывай яўрэйскім тэрмінам Танаху. Кнігі Танаху былі перададзеныя згодна з вуснай традыцыяй, якая перадавалася ад пакалення да пакалення, і якая называюцца Вуснай Торай.

Гісторыя

Згодна з Талмуду, большая частка зместа Танаха была складзена «Мужамі Вялікага Сіноду» каля 450 г. да н.э., і з таго часу застаецца нязменным. Сучасныя навукоўцы лічаць, што працэс кананізацыі Танаха быў завершаны паміж 200 да н.э. і 200 н.э.

У яўрэйскім тэксце першапачаткова зычныя былі напісаны з некаторым дадаткам галосных літар. У пачатку сярэдніх стагоддзяў навукоўцы вядомыя як Масарэты створылі адзіную фармалізаваную сістэму гучання. Гэта было зроблена галоўным чынам Ааронам бен Мошэ бен Ашэрам, у Ціберыйскай школе, на аснове вуснай традыцыі для чытання Танах, адсюль і назва Ціберыйскае гучанне. Яна таксама ўключала некаторыя з Бен Нафталі і вавілонскіх інавацый. Нягледзячы на ​​параўнальна позні працэс кадыфікацыі, некаторыя традыцыйныя крыніцы і некаторыя артадаксальныя яўрэі лічаць, што вымаўленне ірэчытатывы выцякаюць з адкрыцця на Сінаі, так як немагчыма, каб прачытаць арыгінальны тэкст без вымаўлення і рэчытатываў паўз. Спалучэнне тэксту (іўр.: מקרא мікра), вымаўлення (іўр.: ניקוד niqqud) і рэчытатываў (іўр.: טעמיםAmim) даюць магчымасць чытачу зразумець і просты сэнс, а таксама нюансы ў сказе ў патоку тэксту.

Тэрміналогія

Танах складаецца з трох частак, гэты падзел добра адлюстраванны ў равіністычнай літаратуры. Аднак на працягу гэтага перыяду тэрмін «Танах» не выкарыстоўвалася. Замест гэтага, выкарыстоўвалася назва Мікра (іўр.: מקרא, што азначае «чытанне» або «тое, што чытаюць»), таму што біблейскія тэксты чыталіся публічна. Мікра па-ранейшаму выкарыстоўваецца на іўрыце і па сёнашні дзень, разам з Танахах, для абазначэння яўрэйскіх пісанняў.

Кнігі Танаху

Тора

Тора (іўр.: תּוֹרָה літэральна вучэнне) складаецца з пяці кніг, якія агульнавядомыя пад назвай «Пяць кніг Майсея». Друкаваныя версіі Торы часта называюць «пяць пяцічастак Торы».

У яўрэйскай мове пяць кніг Торы называюцца па першаму слову кожнай з кніг. Ніжэй дадзены назвы на яўрэйскай мове з перакладам на беларускую:

1. (בְּרֵאשִׁית «Напачатку») — Быцце

2. (שמות «Імёны») — Выхад

3. (ויקרא «Прызваў») — Левіт

4. (במדבר «У пустыні») — Лічбы

5. (דְּבָרִים «Вось словы») — Другі Закон

Нэвіім (Прарокі)

Частка Нэвіі́м (іўр.: נְבִיאִים, «Прарокі») складаецца з васьмі кніг. Гэты падзел уключае кнігі, якія падпадаюць у перыяд, пачынаючы з уваходу Ізраіля ў Зямлю запаветную да часоў Вавілонскага заваявання, гэта значыць «перыяд прарокаў». У Нэвіім не ўваходзяць Хронікі і кніга Руфі, якія таксама адносяцца да дадзенага перыяду. Прарокаў часта падзяляюць на Ранніх (נביאים ראשונים «першых») з гістарычным дыскурсам і Пазнейшых (נביאים אחרונים «апошніх»), якія змяшчаюць больш павучанняў і прароцтваў.

1. (יְהוֹשֻעַ) — Ісус Навін

2. (שופטים) — Суддзі

3. (שְׁמוּאֵל) — Самуіла (I і II)

4. (מלכים) — Цароў (I і II)

5. (יְשַׁעְיָהוּ) — Ісайя

6. (יִרְמְיָהוּ) — Ярэмія

7. (יְחֶזְקֵיאל) — Езекііль

8. Дванаццаць прарокаў (תרי עשר):

• (הוֹשֵׁעַ) — Осія

• (יוֹאֵל) — Іяіль

• (עָמוֹס) — Aмас

• (עֹבַדְיָה — Аўдзей

• (יוֹנָה) — Ёна

• (מִיכָה) — Міхей

• (נַחוּם) — Навум

• (חֲבַקּוּק) — Авакум

• (צְפַנְיָה) — Сафонія

• (חַגַּי) — Агей

• (זְכַרְיָה) — Захарыя

• (מַלְאָכִי) — Малахія

Кетувім

Кетувім (כְּתוּבִים, «Пісанні») таксама вядомы на грэчаскай назве «Хагіяграфія» і складаецца з адзінаццаці кніг. У гэту частку ўваходзяць усе астатнія кнігі. Кетувім часта дзеліцца на катэгорыі: «Кнігі ісціны» (ספרי אמת), куды ўваходзяць Псалмы, Прытчы і кніга Ёва (яўрэйскія назвы гэтых трох кніг утвараюць іўрыце слова «ісціна», як акраверш, і ўсе тры кнігі маюць унікальныя рэчытатывы), «Кнігі мудрасці» (сюды ўваходзяць кнігі Ёва, Эклезіяста, Прытчы), «Паэтычныя кнігі», якія складаюцца з Псалмаў, Плачу Ераміі і Песня Песняй, а таксама «Гістарычныя кнігі», куды ўваходзяць Ездры-Неяміі і Хронікі.

14. (תהלים) — Псалмы

15. (משלי) — Прытчы

16. (אִיּוֹב) — Ёва

17. (שִׁיר הַשׁשִׁירִים) — Песнь пясней

18. (רוּת) — Руф

19. (איכה) — Плач Ераміі

20. (קֹהְלְת) — Эклезіяст

21. (אֶסְתֵר) — Есфір

22. (דָּנִיֵּאל) — Данііл

23. (עזרא ונחמיה) — Ездра-Неямія

24. (דברי הימים) — Хронікі (I і II)