Бярэзінская водная сістэма

Сергучоўскі канал

Бярэзінская водная сістэма — штучны водны шлях, які злучаў р. Бярэзіну (басейн Дняпра) з р. Улай (басейн Заходняй Дзвіны). Даўжыня 162,1 км. Было 14 шлюзаў і паўшлюзаў, 4 бейшлоты. Эксплуатавалася пераважна ў 19 ст.

Пабудавана ў 1797—1805 гадах (І. К. Герард, Ф. І. Герард, М. І. Фрэйганг, Я. Э. дэ Вітэ і Ф. П. Дэвалан). Рэканструявалася ў 1810—1812, 1823—1836, 1870—1880-х гадах. Прызначалася для вывазу сельгаспрадукцыі, сыравіны і лесу з Магілёўскай і Мінскай губерняў да Рыжскага порту. Першыя праекты злучэння Дняпра з Заходняй Дзвіной былі распрацаваны ў 1701 годзе, ідэя Бярэзінскага канала належыць шляхціцу Чацкаму (1794).

Бярэзінская водная сістэма ішла з р. Бярэзіны ад мястэчка Броды па Сергучоўскім канале (3 шлюзы; 8,7 км), р. Сергуч, азёрам Манец і Плаўна (злучаны каналам даўжынёй 4 км), Бярэзінскім канале (4 шлюзы; 7,6 км), воз. Бярэшча, р. Бярэшчы, Верабскім канале (2 шлюзы; 2,6 км), р. Эсе, 1-ым Лепельскім канале (2 шлюзы; 8 км), Лепельскім возеры, 2-ім Лепельскім канале (1 шлюз; 0,2 км), р. Уле, Чашніцкім канале (2 шлюзы; 1,2 км), зноў па рацэ Уле ў раку Заходнюю Дзвіну.

Да 1817 і з 1880-х гадоў па сістэме здзяйснялася суднаходства (у канцы 19 ст. штогод па сістэме перавозілі да 40—50 млн пудоў грузу). Канкурэнцыя чыгунак прычынілася заняпаду сістэмы ў пачатку 20 ст. Тым не менш, яшчэ да 1941 года па частцы сістэмы сплаўлялі лес, але падчас 2-й сусветнай вайны шлюзы былі падарваны і каналы канечна заняпалі. Цяпер частка каналаў выкарыстоўваецца турыстамі — энтузіястамі падарожжаў па водных шляхах.